Chính quyền của Tổng thống Joe Biden đã cho phép Ukraine sử dụng vũ khí do Mỹ sản xuất để tấn công sâu vào bên trong lãnh thổ Nga, hai quan chức Mỹ và một nguồn tin nắm rõ quyết định cho biết hôm 17/11, đánh dấu sự đảo chiều quan trọng trong chính sách của Washington đối với cuộc xung đột Ukraine-Nga.
Ukraine dự tính tiến hành các cuộc tấn công tầm xa đầu tiên trong những ngày tới, các nguồn tin cho biết, nhưng không tiết lộ chi tiết do lo ngại về an ninh của chiến dịch.
Động thái này diễn ra hai tháng trước khi Tổng thống đắc cử Donald Trump nhậm chức vào ngày 20/1 và sau nhiều tháng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy nài nỉ Mỹ cho phép quân đội Ukraine sử dụng vũ khí của Mỹ để tấn công các mục tiêu quân sự của Nga nằm sâu trong lãnh thổ.
Quyết định này chủ yếu là để đáp trả việc Nga triển khai bộ binh Triều Tiên để bổ sung cho lực lượng của họ, diễn biến đã khiến cả Washington và Kyiv phải cảnh giác, một quan chức Mỹ và một nguồn tin nắm rõ quyết định cho biết.
Ông Zelenskyy nói trong bài phát biểu buổi tối rằng hãy để các tên lửa ‘tự lên tiếng’.
“Hôm nay, nhiều người trong giới truyền thông nói rằng chúng tôi đã được cho phép để hành động thích hợp,” ông nói. “Nhưng các cuộc tấn công không phải tiến hành bằng lời nói. Những cuộc tấn công như vậy không được loan báo.”
Tòa Bạch Ốc và Bộ Ngoại giao Mỹ từ chối bình luận.
Ông Vladimir Dzhabarov, phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban các vấn đề quốc tế của Thượng viện Nga, cho biết quyết định của Washington cho phéo Kyiv tấn công sâu vào trong lãnh thổ Nga có thể dẫn đến ‘Đệ tam Thế chiến’.
“Phương Tây đã quyết định mức độ leo thang đến mức có thể dẫn đến việc nhà nước Ukraine bị hủy hoại hoàn toàn qua một đêm,” Andrei Klishas, thành viên cấp cao của Hội đồng Liên bang, tức Thượng viện Nga, viết trên Telegram.
Các cuộc tấn công sâu đầu tiên của Ukraine có thể sẽ được thực hiện bằng tên lửa ATACMS, vốn có tầm bắn lên tới 306 km, theo các nguồn tin.
Trong khi một số quan chức Mỹ bày tỏ hoài nghi rằng việc cho phép các cuộc tấn công tầm xa sẽ thay đổi chiều hướng chung của cuộc chiến, quyết định này có thể giúp Ukraine vào thời điểm quân Nga đang giành được lợi thế và có thể giúp Kyiv có vị thế đàm phán tốt hơn nếu đàm phán ngừng bắn diễn ra.
Hiện chưa rõ liệu ông Trump có đảo ngược quyết định của ông Biden khi nhậm chức hay không. Ông Trump từ lâu đã chỉ trích quy mô viện trợ tài chính và quân sự của Mỹ cho Ukraine và tuyên bố sẽ kết thúc chiến tranh nhanh chóng mà không nói rõ bằng cách nào.
Người phát ngôn của ông Trump đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận. Nhưng một trong những cố vấn chính sách đối ngoại thân cận nhất của Trump, Richard Grenell, đã chỉ trích quyết định này.
“Leo thang chiến tranh trước khi ông ấy rời nhiệm sở, Grenell viết trên X trước thông tin này.
Một số thành viên đảng Cộng hòa trong Quốc hội đã kêu gọi ông Biden nới lỏng các quy định về cách thức Ukraine sử dụng vũ khí do Mỹ cung cấp.
Kể từ chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử ngày 5/11, các quan chức cấp cao của chính quyền Biden đã nhiều lần nói rằng họ sẽ sử dụng thời gian còn lại để đảm bảo Ukraine có thể chiến đấu hiệu quả vào năm tới hoặc đàm phán hòa bình với Nga ở ‘vị thế mạnh’.
Bị kéo căng do thiếu nhân lực, quân Ukraine đã mất một số vùng đất mà họ chiếm được trong cuộc đột kích vào khu vực Kursk hồi tháng 8 mà ông Zelenskyy cho rằng có thể là một lá bài mặc cả của Kyiv.
“Việc dỡ bỏ các hạn chế về mục tiêu tấn công sẽ cho phép người Ukraine không còn phải chiến đấu trong tình cảnh bị trói một tay sau lưng,” ông Alex Plitsas, nhà nghiên cứu cấp cao không thường trú tại viện Atlantic Council, nhận định.
“Tuy nhiên, cũng giống như những thứ khác, tôi tin rằng lịch sử sẽ nói rằng quyết định này đã được đưa ra quá muộn. Cũng giống như ATACMS, HIMARS, chiến xa Bradley, xe tăng Abrams và chiến đấu cơ F-16. Tất cả đều những thứ này đều cần từ rất sớm,” ông nói thêm.
Bất chấp lời khẩn cầu của ông Zelenskyy, Nhà Trắng không muốn cho phép Kyiv sử dụng các vũ khí do Mỹ cung cấp để tấn công các mục tiêu sâu bên trong lãnh thổ Nga vì sợ điều này có thể làm gia tăng xung đột.
Dân biểu Cộng hòa Mike Turner, Chủ tịch Ủy ban Tình báo Hạ viện, ra tuyên bố nói rằng quyết định của ông Biden lẽ ra đã phải được đưa ra từ lâu và vẫn còn quá nhiều hạn chế đối với Ukraine.
Nhưng ông nói thêm: “Bước đầu tiên này sẽ gây áp lực lên Vladimir Putin khi Tổng thống đắc cử Trump trở lại Nhà Trắng và nỗ lực chấm dứt cuộc chiến.”