Chớ nên trông đợi giáo viên biểu diễn cách sử dụng bao cao su bằng những quả chuối hay quả dưa chuột trong một lớp học về giới tính ở Việt Nam. Các giáo viên tránh né đề tài giới tính càng nhiều càng tốt, luồn lách thực tế tối đa. Nếu học sinh được giảng dậy chút nào về đề tài thì thường là được lồng vào một bài sinh học ngắn về tuổi dậy thì hay HIV.
Nhưng một nhóm người trẻ đang tìm cách thực hiện điều mà các giáo viên trung học ngượng ngùng không dám làm - ấy là dạy cho học sinh những gì các em cần phải biết về giới tính.
Một chi nhánh ở địa phương của AIESEC, một tổ chức sinh viên toàn cầu, đã đi thăm các trường trung học để mở một lớp cấp tốc về giới tính. Các thành viên gồm sinh viên đại học cảnh báo cử tọa về những nguy cơ của các chứng bệnh lây truyền qua đường tình dục và biểu diễn cách sử dụng bao cao su, và tất cả những thứ linh tinh.
Cô Nguyễn thị Thuỳ Linh, một thành viên của AIESEC nói:
“Ở một số trường trung học, học sinh rất tích cực. Họ giơ tay và phát biểu, và lên sân khấu để thực tập dùng bao cao su bằng quả dưa chuột trước mặt mọi người.”
Tính dục lâu nay vẫn là một đề tài cấm kỵ ở Việt Nam. Nhưng các diễn biến trong những năm gần đây đã cho thấy rõ hơn hậu quả của sinh hoạt tình dục không an toàn.
Việt Nam nằm trong số các nước có tỷ lệ phá thai cao nhất, theo Viện Guttmacher, hợp tác với Liên Hiệp Quốc để nghiên cứu về sức khỏe sinh sản. Tỷ lệ đặc biệt tăng cao kể từ đầu thế kỷ này, sau khi kỹ thuật siêu âm khiến tạo điều kiện cho việc phá thai dựa theo giới tính.
Ngoài ra, một con số ngày càng tăng những người trẻ đang dời cư lên các thành phố để làm việc hay đi học đại học. Xa gia đình, những người dời cư sống trong những nhà thuê riêng hay chung tạo điều kiện dễ dàng hơn cho việc sinh hoạt tình dục trước hôn nhân.
Phan Thị Hoài Yến hướng dẫn học sinh tại một trường trung học ở Việt Nam sử dung bao cao su (Ảnh: AIESEC)
Báo Tiền Phong loan tin hồi tháng 9 rằng mặc dầu người Việt lập gia đình trễ hơn, tuổi bắt đầu có sinh hoạt tình dục đã giảm 1,5 năm kể từ năm 2008.
Từ năm 2007 đến năm 2012, tỷ lệ các vụ phá thai nơi giới vị thành niên so với tổng số các vụ phá thai đã tăng hơn gấp đôi tại bệnh viện phụ sản Từ Dũ ở thành phố Hồ Chí Minh, theo báo Tiền Phong. Ðiều đáng nói hơn là 55,8% những người sống với vi rút HIV ở độ tuổi từ 20 đến 29 tuổi.
Các số liệu cho thấy có thêm nhiều người trẻ có sinh hoạt tình dục và vào độ tuổi ít hơn, nhưng giáo dục giới tính ở các trường công lập không theo kịp với thời đại. Đa số người Việt trẻ tuổi học về tính dục bằng cách truy cứu trên mạng, đọc các tạp chí, và nói chuyện với bạn bè.
Trong một báo cáo năm 2010, tổ chức UNICEF viết: “Chăm sóc sức khỏe sinh sản không được hoàn toàn thừa nhận hay thực thi, với tình trang giáo dục về sức khỏe sinh sản và tính dục ở trường vẫn còn là một đề tài nhậy cảm.”
Theo UNICEF, trong giới trẻ, chỉ có 14% sử dụng các biện pháp tránh thai, trong khi 23% không biết về các vụ lây nhiễm qua đường tình dục.
Sự kiện người lớn vẫn hối thúc thế hệ trẻ chờ sau hôn nhân hãy quan hệ tình dục không có ích lợi là bao, và tạo ra thành kiến bằng cách liên hệ HIV với mại dâm.
Cô Linh, 22 tuổi, nói: “Chúng tôi thực sự không biết làm thế nào để được an toàn. Tại Việt Nam, chúng tôi không bao giờ nói chuyện với cha mẹ về tính dục.”
Ngoài những bài học ở các trường địa phuơng, AIESEC đang tiếp xúc với những người đồng trang lứa ở các nơi khác.
Hồi tháng 8, nhóm này tổ chức một lễ hội cho các gia đình ở thành phố Hồ Chí Minh, dùng chủ đề tính dục an toàn trên khắp thế giới. Một khẩu hiệu tại một quầy nói rằng người Hà Lan thường thảo luận một cách cởi mở về tính dục với con cái, và các bích chương ở một quầy khác nói, “Tình dục an toàn thật tuyệt!” Trong một chương trình biểu diễn thời trang quốc tế, các thí sinh đã trả lời những câu hỏi của giám khảo về các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
Ðể quảng bá nhận thức ở những nơi khác, các thành viên AIESEC đi thăm các nhà tạm trú dành cho người nhiễm HIV và mở một cuộc thi làm luận văn. Tại các công viên, những người tình nguyên thảo luận mọi chuyện từ đồng tính luyến ái cho đến phá thai và phân phát bao cao su.
Chính phủ đã bày tỏ phần nào hỗ trợ cho các chiến dịch sử dụng bao cao su, như dậy cho các cán bộ cách thức sử dụng bao cao su, phân phát các dụng cụ tránh thai ở các khách sạn và quán rượu karaoke, và trưng các bích chương với hình ảnh hoạt họa các phụ nữ gợi cảm nói rằng, ở thời hiện đại này, không cần phải thẹn thùng về bao cao su.