Người mới học tiếng Anh thường hay sử dụng prepositions rất lung tung. Hôm nay tôi muốn nói về một nguyên tắc toán học để sử dụng đúng ba chữ: In, On, và At, khi nói về nơi chốn, địa điểm.
In thường được dịch là “trong,” on là “trên,” và at là “ở,” “tại.” Nhưng khi dịch từng chữ như vậy thì “nhà ổng ở New York,” “xe tôi đậu trong trường,” với “trên không trung” sẽ bị dịch sai. Đó là chưa kể những chữ khác như “dưới tầng hầm” hay “ngoài Bắc.”
Để dùng in, on, at, đúng hơn, thử dùng công thức này:
* 3 chiều: in
* 2 hay 1 chiều: on
* 0 chiều: at
Nói cách khác, nếu nói về không gian 3 chiều thì là in. Nếu nói về mặt phẳng hay đường thẳng thì là on, và nếu nói về một điểm nhất định thì là at.
Vậy sống ở New York là “in New York” vì một thành phố là cả một không gian đầy sức sống trong cả ba chiều dài, rộng, và cao.
Đậu xe trong trường không phải “in” mà là “at school” vì trường là một điểm cụ thể. Cụm từ “in school” có, nhưng nghĩa khác. “In school” không có nghĩa không gian. Một người đang “in school” có nghĩa là người đó đang học. Thí dụ, cha mẹ có thể nói “vì con tôi còn 'in school' tôi trả tiền bảo hiểm dùm,” đại khái vậy. Còn về không gian, toạ lạc trong trường, phải là “at school” hay “at the school.”
“At school” (Hình: Google Maps)
Bay “trên không trung” sẽ là “in space” vì không gian là không gian nên nó 3 chiều chứ sao giờ!
Cách nhìn này sẽ giải thích một số cụm từ mới nhìn tưởng là trái nghịch. Thí dụ như ngồi trên ghế thì gọi là “in a chair” nhưng ngồi trên ghế xa-lông thì lại là “on a sofa.”
Vì cái ghế thường là cả một không gian 3 chiều và người ngồi lọt thỏm vào trong đấy, chiếm hết phần không gian. Nhưng ghế xa-lông lại quá rộng, người ngồi chỉ chiếm được một phần mặt phẳng thôi, 2 chiều, còn nguyên mảng không gian còn lại trống trơn hà.
“In a chair” vì ngồi lọt thỏm trong không gian của ghế. (Hình: AP)
On a sofa. (Hình: AP)
Nếu leo lên ghế đứng, thì ngược lại mình chỉ dùng có bề mặt của ghế thôi, 2 chiều thôi, nên là “standing on a chair.”
Ngồi ở bàn, sẽ là “at the table” hay “at the desk” vì chỉ dùng đúng một điểm 0 chiều bên cạnh bàn thôi, còn bao nhiêu điểm khác chung quanh bàn là chỗ của người khác. Nếu “on the đesk” sẽ là leo lên ngồi trên mặt bàn 2 chiều. Và nếu có vật gì “in the desk” thì sẽ hoặc ở trong ngăn kéo hoặc kiểu như phim trinh thám giấu đồ bên trong khe gỗ của bàn.
“Ngoài Bắc” sẽ là “in the North” vì nếu một thành phố là cả một không gian thì vùng miền là không gian còn lớn hơn.
Nhưng “ngoài sân” và “ngoài lan can” sẽ là “on a patio” và “on the balcony” vì người ta chỉ sử dụng đúng cái không gian hai chiều của sân và lan can thôi, không chiếm hết không gian 3 chiều. Chiếm sao nổi mà chiếm.
Còn dưới tầng hầm thì sao? “In the basement.” Tầng hầm khác với các tầng khác. Tầng trệt và các lầu là những mặt phẳng xây dựng cái này bên trên cái kia, nên là “on the ground floor,” “on the third floor,” “on the roof” này nọ. Nhưng tầng hầm là một cái lỗ, một cái hố, một cái hộp chôn dưới đất, nên nó có 3 chiều.
Tầng lầu thì 2 chiều nhưng tầng hầm thì 3 chiều. (Hình: Understandconstruction.com)
Còn địa chỉ nhà, tại sao là “on” tên đường nào đó, như “on Bolsa” hay “on Wall Street”? Vì đường là một đường thẳng 1 chiều. Ngay cả khi nhìn đường với cả chiều cao lên không, cũng chỉ mới có 2 chiều. Nên là “on” thay vì “in.”
On Bolsa vì là đường thẳng 1 chiều. (Hình: Google Maps)
Đó. Toán giúp quý vị học ngoại ngữ là vậy. Do đó nên học toán. Chấm hết.