Dân Mỹ nghĩ rằng bệnh dịch Covid-19 đang nguội dần. Nhưng có nhiều triệu chứng bất ổn. Trong một tuần qua, số người mắc bệnh đã tăng lên 47% so với tuần trước, theo Center for Health Security của Đại học Johns Hopkins, nơi vẫn theo dõi số thống kê từ năm ngoái.
Nhật báo Wall Street Journal cho biết mỗi ngày trung bình có thêm 23,000 người mắc bệnh, cao gấp đôi số trung bình ba tuần trước. Số người vào bệnh viện trung bình 13,200 mỗi tuần, cuối tháng Sáu chỉ có 12,000 người. Trong Quận Los Angeles, số bệnh nhân mới đã tăng hơn 1,000 người trong ba ngày liên tiếp sau nhiều tháng giảm bớt.
Tại 43 trong số 50 tiểu bang ở Mỹ, số người nhập viện lại tăng. Sau mấy tuần lễ số người chết vì Covid sẽ tăng theo.
Cơ quan phòng bệnh quốc gia CDC cho biết 99% những người qua đời đều chưa chích ngừa các loại vaccines thông dụng. Bác sĩ Jennifer Nuzzo, Johns Hopkins, nhận thấy hai phần ba các quận hạt (county) có nhiều người bị bệnh đều nằm tại những tiểu bang ít chích ngừa vaccines; số bệnh tăng nhiều nhất tập trung trong năm quận. Trong số 10 tiểu bang chích ngừa ít nhất, bảy tiểu bang thuộc miền Nam nước Mỹ. Tại Mississippi, chỉ có 33% dân đã chích ngừa, số người mắc bệnh tăng gần 60%, từ 192 người mỗi ngày hôm 28 tháng Sáu lên 303 người hôm 12 tháng Bảy. Tại Louisiana, 35.8% dân đã chích ngừa, con số tăng 39%, từ 389 lên tới 840 người.
Theo CDC hiện ở Mỹ mới có 152 triệu người được chích ngừa đầy đủ, chiếm 59% dân số. Nhiều người Mỹ vẫn không chịu chích ngừa, trong khi biến thái Delta của loài vi khuẩn có sức lan truyền nhanh gấp đôi, đã gây thêm bệnh khắp thế giới. Những người không chích vaccine tự để cho mình dễ bị lây bệnh rồi lây lẫn cho nhau. Nhưng họ còn gây tai họa cho những người khác; vì loài vi khuẩn sẽ có môi trường biến thái dễ và nhanh chóng, trở thành nguy hiểm hơn.
Những người này phải nói là không có tinh thần trách nhiệm đối với chính mình, với những người trong gia đình và bạn bè tiếp xúc thường xuyên với họ, và tất cả mọi người chung quanh. Họ đã để cho xu hướng chính trị của mình khiến họ bịt mắt trước những sự thật là: Vaccine có thể ngăn ngừa bệnh dịch; và khăn che miệng có thể đề phòng bệnh dịch.
Có những người trở thành cuồng tín tin theo những “thuyết âm mưu.” Dân biểu Marjorie Taylor Greene (Georgia) coi việc chính quyền khuyến cáo che miệng và chích ngừa giống như chế độ Đức Quốc Xã bắt dân Do Thái đeo ngôi sao David sáu cạnh. Bà Greene và Dân biểu Lauren Boebert (Colorado) so sánh đội quân y tế chích ngừa với công an Quốc Xã. Nhà bình luận Tucker Carlson trên đài FOX luôn luôn chỉ trích chiến dịch chích ngừa, ông mời các chuyên gia phản đối chích ngừa lên đài nói chuyện. Khi CDC khuyến cáo các trường yêu cầu học sinh, sinh viên phải chích ngừa trước khi mở cửa, Charlie Kirk, thuộc tổ chức cực hữu Turning Point USA, đã lên ti vi phản đối.
Những người đó dẫn đầu một phong trào chống đeo mạng và chống chích ngừa lợi dụng tình trạng chia rẽ chính trị ở nước Mỹ bằng các “thuyết âm mưu.” Họ vẽ ra một thế giới chỉ có trắng và đen, không thể nào thỏa hiệp. Trong thế giới đó họ làm chủ cái thiện, còn tất cả những người nói trái ý kiến họ đều bị cái ác chi phối. Do đó, những người đối lập phải bị tiêu diệt trong các lãnh vực mà họ đang tìm cách thu hút quần chúng. Lãnh vực đang gây sôi nổi là vấn đề ngăn ngừa, phòng chống bệnh dịch Covid. Nhiều người coi công tác kêu gọi chích ngừa là một “âm mưu quốc tế” nhằm kiểm soát trí óc người Mỹ; một âm mưu không khác gì các chế độ phát xít và cộng sản trước đây muốn thống trị loài người.
Những người cuồng tín thường dùng mối đe dọa từ bên ngoài để khích động công chúng, để đạt mục tiêu chính trị của họ. Năm 1964, trong bài viết nổi tiếng, “The Paranoid Style in American Politics,” Richard Hofstadter thuật lại nhiều lần nước Mỹ đã sống qua các “thuyết âm mưu” như thế.
Thời 1951, Nghị sĩ Joseph R. McCarthy đã gây nên một phong trào truy tầm gián điệp cộng sản. Sau khi Stalin cho nổ bom nguyên tử và Trung Cộng chiếm quyền ở Trung Quốc, ông đã tố giác chính phủ Mỹ chứa đầy cộng sản. Ông McCarthy coi nước Mỹ đã sa sút từ 1945 đến 1950, do một “âm mưu phản bội” được thi hành từng bước một, “một âm mưu lớn nhất trong lịch sử nhân loại.” Ông tố cáo Ngoại trưởng George C. Marshall là phản bội quyền lợi nước Mỹ, thực hiện mưu đồ của Liên Xô; trong khi Kế hoạch Marshall tái thiết Tây Âu thành công đã ngăn không cho Liên Xô bành trướng.
Thời 1960, phong trào chống Cộng lên cao ở Mỹ. Ông Robert Welch, người sáng lập tổ chức bảo thủ John Birch Society đã tố cáo Tổng thống Dwight Eisenhower và Ngoại trưởng John Foster Dulles đều là cán bộ cộng sản quốc tế. Ông Welch nói rằng ông có đầy đủ bằng cớ để buộc tội! Trong cuốn sách The Politician, do ông Welch viết, ông dành hàng trăm trang chú thích và tài liệu tham khảo. Ngay cả Tối cao pháp viện Mỹ cũng bị ông tố cáo là tay sai cộng sản.
Bản tin của John Birch Society cho biết họ nhận được rất nhiều bức thư phản đối hãng United Airlines dùng huy hiệu của Liên Hiệp Quốc. Ông John Rousselot, một người lãnh đạo trong tổ chức giải thích: “Chúng tôi không muốn một công ty của nước Mỹ lại đi cổ động cho Liên Hiệp Quốc, trong khi chúng ta biết rằng nó là một khí cụ trong âm mưu của cộng sản Xô Viết.” Trước áp lực đó, sau cùng công ty hàng không đã phải thay đổi nhãn hiệu.
Những “thuyết âm mưu” thường xuất hiện khi xã hội Mỹ thay đổi, khiến cho nhiều người lo sợ, muốn chặn lại. Trong một thế hệ vừa qua, sức mạnh kinh tế và chính trị ở Mỹ đang chuyển từ nông thôn lên thành phố. Dân số Mỹ thay đổi, tỷ số số người da trắng giảm bớt, các người gốc di dân tăng lên, một hiện tượng còn tiếp tục. Di dân là một lực lượng giúp nước Mỹ đông đúc, giàu mạnh hơn, trong lúc dân số các nước khác, từ Trung Quốc, Nga, đến Nhật Bản, Âu châu đều giảm sút. Nhưng nhiều người không muốn nước Mỹ thay đổi như vậy. Năm 2008, một người da đen đầu tiên đắc cử tổng thống. Đối với nhiều người Mỹ đó cũng là một dấu hiệu không lành; họ càng bị tác động mạnh mẽ hơn.
Trong bốn năm qua, mối lo lắng của những người đó có cơ hội bùng lên. Họ không cần phải che giấu cơn giận dữ của mình nữa. Họ tự coi mình là những người “ái quốc” duy nhất. Họ thấy cần bảo vệ một nước Mỹ “thuần túy” như cũ. Những người nói những lời lẽ càng cực đoan thì càng được hoan nghênh. Nhiều người quy tụ trong các nhóm Oath Keepers và Proud Boys. Và các “thuyết âm mưu” được dịp phát triển. Những tin đồn đại thổi phồng trên mạng QAnon đã được cả các dân biểu và nghị sĩ, tin theo và nhắc lại. Đó là một nguồn gốc lớn của phong trào chống đeo mạng che miệng và chống chích ngừa.
Covid-19 đã làm hơn 606,000 người chết. Những “thuyết âm mưu” mới còn được nuôi dưỡng sẽ khiến thêm nhiều người Mỹ nhiễm bệnh dịch, sẽ giết thêm hàng ngàn người khác trong mấy tháng sắp tới. Chúng ta có thể tin rằng những “thuyết âm mưu” này sẽ tàn dần dần, như những nhân vật nổi danh Joseph R. McCarthy hay Robert Welch mà bây giờ không mấy người Mỹ còn biết tên.