Mỹ và lãnh đạo của 10 nước thành viên Hiệp hội các Quốc gia Ðông Nam Á, gọi tắt là ASEAN, nói cần phải có hành động để hạ giảm căng thẳng ở Biển Đông. Các tranh chấp chủ quyền trong khu vực này đã trở thành trọng tâm thảo luận của hội nghị thượng đỉnh lịch sử do Tổng thống Mỹ Barack Obama chủ trì tại Rancho Mirage, bang California. Thông tín viên Mary Alice Salinas của đài VOA gởi về bài tường trình từ địa điểm hội nghị.
Tổng thống Obama và các nhà lãnh đạo ASEAN đúc kết hội nghị thượng đỉnh hai ngày bằng cam kết tăng cường hợp tác trên nhiều mặt trận, trong đó có các tranh chấp chủ quyền lãnh thổ ở Biển Đông, nơi Mỹ và nhiều nước khác tố cáo Trung Quốc làm gia tăng căng thẳng. Nhà lãnh đạo Hoa Kỳ phát biểu:
"Chúng tôi thảo luận về sự cần thiết phải có những bước hành động thiết thực ở Biển Đông để hạ giảm căng thẳng, trong đó có việc ngưng các hoạt động cải tạo, xây dựng và quân sự hoá các khu vực tranh chấp. Tự do hàng hải cần phải được tôn trọng, thương mại hợp pháp không thể bị ngăn cản."
Tổng thống Obama nói rõ rằng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục các hoạt động nhằm khẳng định quyền tự do hàng hải trong khu vực và giúp các đồng minh ASEAN phát triển khả năng phòng vệ trên biển.
Hội nghị đã đưa ra một loạt nguyên tắc mà họ nói là sẽ hướng dẫn cho ASEAN trong tương lai.
Các nhà lãnh đạo kêu gọi tăng cường hợp tác thương mại, với việc các doanh nghiệp Mỹ khai phá năng lực lãnh đạo doanh nghiệp và sáng tạo ở các nước Ðông Nam Á.
Hội nghị đồng ý về sự cần thiết phải bảo vệ tài sản trí tuệ, tự do thông tin và minh bạch.
Tổng thống Obama nói Mỹ ủng hộ xã hội dân sự.
"Tôi xin nói rõ rằng Hoa Kỳ sẽ tiếp tục sát cánh với những ai ở Ðông Nam Á nỗ lực thăng tiến pháp trị, quản trị tốt đẹp, định chế hoạt động có trách nhiệm và nhân quyền phổ quát cho mọi người."
Chiến lược tái cân bằng sang khu vực châu Á – Thái Bình Dương của Tổng thống Obama gắn liền với sự thành công của ASEAN như là một diễn đàn chính, nơi các quốc gia có thể theo đuổi các lợi ích một cách hợp pháp và ôn hòa.
"Khi ASEAN cất tiếng nói rõ ràng và đoàn kết, họ sẽ giúp thăng tiến an ninh, tạo ra cơ hội và tôn trọng nhân phẩm không chỉ đối với hơn 600 triệu người dân của các nước ASEAN, mà cho mọi người ở châu Á – Thái Bình Dương và trên toàn thế giới."
Tổng thống Obama dự định sẽ đến thăm khu vực này hai lần nữa trong năm cuối nhiệm kỳ tổng thống của ông.
Ông hy vọng gởi đi một thông điệp đến các nhà lãnh đạo ở Washington trong tương lai rằng Mỹ phải tiếp tục chủ động giao tiếp ở cấp cao với khu vực này để đảm bảo an ninh và thịnh vượng cho nước Mỹ.