Thỏa thuận quốc tế về chương trình hạt nhân của Iran tiến triển hôm nay, với cuộc họp đầu tiên của Ủy ban hỗn hợp phụ trách giám sát đôi bên thực thi thỏa thuận.
Các quan chức cấp cao của Iran cũng như của đại diện nhóm bao gồm Hoa Kỳ, Anh, Trung Quốc, Pháp, Nga, Đức và Liên hiệp châu Âu trở lại Vienna hôm nay, nơi mà hồi tháng Bảy họ đã đạt đồng thuận về việc giới hạn chương trình hạt nhân của Iran để đổi lấy việc được nới lỏng các biện pháp trừng phạt.
Cuộc họp diễn ra tiếp theo ngày gọi là Ngày Thực thi hôm qua khi các bên chính thức có các bước đi nhằm triển khai thỏa thuận.
Ủy ban dự kiến sẽ gặp nhau bốn lần một năm và sẽ thảo luận các vấn đề như thiết kế chuyển đổi lò phản ứng nghiên cứu nước nặng ở Arak, các dự án ở cơ sở Fordow và bất kỳ các vấn đề nào phát sinh từ việc tiến hành dỡ bỏ các lệnh trừng phạt. Đó cũng là nơi đầu tiên để các bên thông báo bất kỳ sự vi phạm thỏa thuận nào và tìm cách giải quyết các vấn đề.
Tổng thống Hoa Kỳ Barack Obama hôm qua cho hay đã yêu cầu chính phủ Mỹ chuẩn bị dỡ bỏ các bệnh trừng phạt đối với Iran, cũng như yêu cầu người Iran bắt đầu trách nhiệm dỡ bỏ hàng nghìn máy ly tâm, và giảm đáng kể kho uranium của Iran cũng như dỡ bỏ tâm của lò phản ứng Arak.
Tổng thống Obama nói. “Tôi hoan nghênh bước tiến quan trọng này, và chúng ta, cùng với các đối tác, giờ phải tập trung vào việc quan trọng là triển khai toàn bộ giải pháp toàn diện, giúp giảm bớt quan ngại của chúng ta về chương trình hạt nhân của Iran này,”
Liên hiệp châu Âu cũng đã thông qua dự luật hôm qua, cho phép các quốc gia thành viên bắt đầu xem xét việc chấm dứt các lệnh trừng phạt.
Nhưng Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier dự đoán rằng các biện pháp trừng phạt sẽ tiếp tục cho tới khi nào Iran chứng tỏ tuân thủ các cam kết đã ký.
Ông Steinmeier nói, “Chắc chắn điều đó sẽ không xảy ra trước cuối tháng Giêng. Vấn đề đặt ra hiện nay là liệu Iran có thể chứng tỏ rằng nước này có thể thực thi đầy đủ các cam kết của mình hay không”,
Trong những ngày qua, các quan chức Iran gợi ý rằng nước họ có thể đáp ứng các yêu cầu vào cuối năm nay
Tiến thoái lưỡng nan
Cơ sở hạt nhân nước nặng Arak ở Iran (ảnh chụp năm 2011).
Bà Reva Bhalla, chuyên gia phân tích của tổ chức Stratfor, nói rằng nếu Iran có thể đáp ứng các điều kiện dẫn tới việc nới lỏng các biện pháp trừng phạt, nước này có thể khôi phục nền kinh tế của mình.
Bà nói: “Điều đó có nghĩa là khoảng 40 tới 50 triệu thùng dầu mà Iran hiện có trong kho sẽ được bán ra thị trường.”
Nhưng ông llan Berman, phó chủ tịch của Hội đồng Chính sách đối ngoại Mỹ, nói rằng trong khi các quan chức Iran làm việc để đưa các địa điểm hạt nhân vào khuôn khổ tuân hành, họ sẽ cần phải thuyết phục những nhân vật theo đường lối cứng rắn của nước này.
“Họ sẽ phải thuyết phục các cử tri của mình rằng nước Cộng hòa Hồi giáo [Iran] không thay đổi bản chất hay tư tưởng vì thỏa thuận đó”.
Ông Berman cũng nói rằng hiện có quan ngại về việc liệu Iran có tiếp tục tuân thủ thỏa thuận một khi nước này gặt hái được các lợi ích từ việc được nới lỏng các biện pháp trừng phạt hay không.