Cựu Tổng thống Israel Shimon Peres, cũng từng nắm chức vụ Thủ tướng, đã phục vụ trong hệ thống công vụ Israel từ thời lập quốc, vừa qua đời ở tuổi 93, sau khi lên cơn đột quỵ cách đây 2 tuần. Ông qua đời hôm thứ Tư 28/9 tại bệnh viện ở Tel HaShomer.
Trong sự nghiệp dài của mình, ông Shimon Peres đã nắm giữ gần như tất cả mọi vị trí chính trị quan trọng tại nước ông, kể cả 2 nhiệm kỳ Thủ Tướng, Tổng thống, Bộ trưởng Quốc phòng, và Bộ Trưởng Ngoại giao.
Ông là thành viên phục vụ quốc hội lâu năm nhất trong lịch sử của Israel, và đã giữ chiếc ghế trong cơ quan này mà người Israel gọi là Knessett, trong suốt 48 năm.
Thủ Tướng Israel Benjamin Netanyahu nói ông Peres đã cống hiến cả đời cho quyền tự quyết của nhân dân Israel.
“Trong tư cách là một người có viễn kiến, ông luôn hướng nhìn về tương lai. Là một người phục vụ cho an ninh, ông đã củng cố sức mạnh của Israel về nhiều phương diện, một số phương diện vẫn chưa được biết rõ ngày hôm nay. Trong cương vị là một người phụng sự cho hoà bình, ông đã làm việc cho tới những ngày cuối đời nhắm tới hoà giải với các nước láng giềng của chúng ta vì tương lai tốt đẹp hơn cho con cháu chúng ta.”
Tổng Thống Hoa Kỳ Barack Obama nói không có ai đã làm nhiều hơn ông Shimon Peres để xây dựng liên minh giữa Hoa Kỳ và Israel. Ông Obama mô tả ông Peres là một người có sức thuyết phục người khác trông đợi nhiều hơn từ chính mình.
Trong một thông báo, Tổng Thống Obama viết:
“Kim chỉ nam của ông là viễn kiến về nhân phẩm con người và những tiến bộ mà ông biết những người có thiện chí có thể cùng nhau thăng tiến. Ông đã đưa những người trẻ tuổi đến với nhau từ khắp nơi trên thế giới bởi vì ông biết rằng những bạn trẻ đó có thể đưa chúng ta đến gần hơn với những lý tưởng về công lý và bình đẳng.”
Cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton nói với cái chết của ông Peres, Trung Đông đã “mất đi một người nhiệt thành cổ vũ cho hoà bình và hoà giải.”
Cựu Tổng thống Israel Shimon Peres qua đời
Ông Peres ra đời năm 1923 tại vùng đất ngày nay là Belarus. Gia đình ông dời sang Israel khi ông lên 11 tuổi, lúc mà vùng đất sau này trở thành nước Israel hãy còn nằm dưới quyền cai trị của Anh quốc.
Lần đầu tiên tiếp cận với chính trị và ngoại giao, khi ông được bổ nhiệm vào nghị hội của phong trào Do thái giáo tại Basel, Thuỵ Sĩ, ở tuổi 23. Tổ chức này được thành lập vào năm 1897 để khuyến khích người Do thái di cư sang Palestine.
Ông Peres trở thành Bộ trưởng Quốc phòng Israel lần đầu vào năm 1952, khi ông mới lên 29 tuổi.
Ông được cho là có công trong nỗ lực phát triển công nghiệp quốc phòng và không gian của Israel, và tìm nguồn để thủ đắc các vũ khí tiên tiến đã giúp cho dất nước Israel mới thành lập sống còn. Ông Peres còn được cho là đã làm việc để phát triển chương trình hạt nhân của Israel, mà mãi cho tới nay, nước này chưa từng công nhận mình sở hữu.
Quân đội Israel đã bị bứng gốc trong chiến tranh Yom Kippur 1973, và trách nhiệm nằm trong tay ông Peres, lúc đó lại phục vụ trong cương vị Bộ trưởng Quốc phòng sau khi nắm nhiều vị trí khác, để tái thiết Israel thành một cường quốc quân sự.
Trong khi ông quyết tâm xây dựng sức mạnh của Israel hơn bao giờ hết, ở hậu trường ông cũng bắt tay làm việc cho hoà bình với Ai Cập. Trong khi nắm chức Thủ Tướng luân phiên với ông Yitzhak Shamir, ông Peres còn ra sức giảm thiểu căng thẳng với Libang và Jordani.
Thành tích chủ yếu của ông là trong cương vị Ngoại Trưởng để đạt hiệp định Oslo, một thoả thuận để Palestine được quyền tự cai trị, đã dẫn tới việc ông Peres, và Thủ Tướng Israel lúc bấy giờ là ông Yitzhak Rabin và cố lãnh tụ Palestine Yasser Arafat chia chung Giải Nobel Hoà bình năm 1994
Ông Peres lên làm Thủ Tướng lần thứ nhì khi ông Rabin bị ám sát năm 1995, nhưng ông thất cử năm sau đó.
Ông nắm chức Tổng thống Israel từ năm 2007 tới năm 2014, một chức vụ về phần lớn có tính cách nghi lễ nhưng là một chức vụ ngoại giao quan trọng.
Ông Shimon Peres còn là người sáng lập Trung tâm Hoà bình Peres, nơi phát triển các dự án hỗn hợp, kinh tế, giáo dục và văn hoá với người Palestine, Ai Cập và Jordan.
Ông vẫn tiếp tục làm việc cho hoà bình và hợp tác cho tới khi bị đốn ngã vì chứng đột quỵ.