Hôm 11/2, Philippines thông báo cho Hoa Kỳ rằng nước này sẽ chấm dứt một hiệp ước an ninh quan trọng cho phép các lực lượng Mỹ huấn luyện trên đất Philippines. Đây được coi là mối đe dọa lớn nhất dưới thời Tổng thống Duterte đối với liên minh hai nước đã ký Hiệp định phòng thủ chung từ 69 năm nay.
Hãng tin AP và Reuters dẫn lời Ngoại Trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr. cho biết trên Twitter rằng thông báo của Manila chấm dứt Thỏa thuận về các lực lượng thăm viếng đã được trao tận tay Phó Bộ Trưởng Ngoại Giao Mỹ ở Đại sứ quán Hoa Kỳ ở Manila. Thông báo này sẽ có hiệu lực sau 180 ngày, trừ phi cả hai bên đồng ý duy trì thỏa thuận. Ông Locsin là người đặt bút ký vào thông báo theo lệnh của Tổng thống Duterte.
Bất chấp các mối liên hệ mật thiết và lịch sử với Hoa Kỳ, ông Duterte thường xuyên chỉ trích các chính sách an ninh của Mỹ trong khi ca ngợi các chính sách của Trung Quốc và Nga.
Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Manila thừa nhận đã nhận được thông báo của chính phủ Philippines và nói rằng Washington đang “xem xét thận trọng để tìm ra cách tốt nhất hầu thăng tiến các lợi ích chung”.
Reuters dẫn tuyên bố của đại sứ quán Mỹ nói:
“Đây là một bước nghiêm trọng sẽ có những hệ quả đáng kể cho liên minh Mỹ-Phi. Hai nước chúng ta chia sẻ mối quan hệ nồng ấm, đã bắt rễ sâu trong lịch sử. Chúng tôi vẫn duy trì cam kết đối với tình bạn hữu giữa hai nhân dân chúng ta.”
Tại một phiên điều trần ở Thượng viện tuần trước, ông Locsin cảnh báo rằng hủy bỏ hiệp định an ninh với Washington sẽ phương hại tới an ninh của Philippines, và khích lệ các hành động hiếu chiến tại các vùng biển đang trong vòng tranh chấp ở Biển Đông.
Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr. phát biểu tại cuộc điều trần Thượng viện ở Manila, Philippines, ngày 6/2/2020.
Sự hiện diện của quân đội Hoa Kỳ vẫn được xem là một lực đối trọng thiết yếu đối với Trung Quốc, nước tuyên bố chủ quyền trên hầu hết Biển Đông.
Ông Locsin đề nghị tái xét hiệp ước để giải quyết các vấn đề gây tranh cãi, thay vì hủy bỏ hiệp định này. các giới chức quân sự và quốc phòng Philippines chưa đưa ra phản ứng nào trong tức thời về động thái của chính phủ Philippines.
Tổng thống Duterte đe dọa chấm dứt Thỏa thuận về các lực lượng thăm viếng với Mỹ sau khi Washington hủy visa nhập cảnh của Thượng nghị sĩ Ronald dela Rosa, một đồng minh trung thành của ông Duterte, vì ông này bị liên kết với các vụ vi phạm nhân quyền khi ông giám sát chiến dịch chống ma túy của ông Duterte thời còn đứng đầu ngành Cảnh sát vào năm 2016.
Hàng ngàn nghi can sử dụng ma túy đã bị sát hại trong chiến dịch đẫm máu do ông Duterte phát động khi ông lên nắm quyền vào giữa năm 2016, gây quan ngại cho các nước phương Tây và các tổ chức bênh vực nhân quyền.
Ông Duterte nói Hoa Kỳ có một tháng để hoàn lại visa cho Thượng nghị sĩ Dela Rosa, nhưng các giới chức Mỹ không công khai đáp ứng đòi hỏi của ông Duterte.
Phát biểu hôm thứ Hai, Tổng thống Duterte tố cáo Hoa Kỳ là can thiệp vào nội tình Philippines, kể cả yêu cầu Philippines phóng thích lãnh đạo đối lập Philippines, Thượng nghị sĩ Leila de Lima, bị ông Duterte tố cáo là dính líu trong hoạt động ma túy bất hợp pháp. Bà Lima bác bỏ cáo buộc đó là “bịa đặt” để bịt miệng những tiếng nói bất đồng.