Quá trình xét xử cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump tại tòa sẽ kéo dài với hai bên buộc tội và biện hộ đấu tranh quyết liệt, và hiện giờ không bên nào nắm chắc phần thắng, một vị luật sư ở California nói với VOA.
Ông Trump đã không nhận bất cứ tội nào trong số 34 tội đại hình về làm giả hồ sơ kinh doanh liên quan đến khoản tiền bịt miệng chi trả cho ngôi sao khiêu dâm Stormy Daniels tại tòa hình sự Manhattan ở New York hôm 4/4 trong một vụ truy tố chưa từng thấy trong lịch sử nước Mỹ.
Theo cáo trạng được công bố, ông Trump bị cáo buộc tìm cách phá hoại tính toàn vẹn của cuộc bầu cử năm 2016 bằng cách trả tiền bịt miệng cho một số phụ nữ nói rằng họ có quan hệ ngoài hôn nhân với ông.
Ông Trump đã ‘liên tục và làm sai lệch hồ sơ kinh doanh ở New York một cách gian lận để che giấu hành vi tội phạm là ém nhẹm thông tin có hại trước cử tri trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016’, theo cáo trạng được công tố viên công bố.
Chánh biện lý Alvin Bragg nhấn mạnh đạo luật mà ông Trump bị cáo buộc đã vi phạm: “Đó là Luật bầu cử bang New York – vốn quy định âm mưu thúc đẩy chiến dịch tranh cử bằng các phương tiện bất hợp pháp là phạm tội.”
“Từ tháng 8 năm 2015 đến tháng 12 năm 2017, bị cáo đã lên kế hoạch với những người khác để gây ảnh hưởng đến cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 bằng cách xác định và mua thông tin tiêu cực về ông ta để ngăn chúng bị công khai ra ngoài và làm lợi cho triển vọng đắc cử của bị cáo,” các công tố viên cho biết.
Nói trước các ủng hộ viên tại dinh thự Mar-a-Lago vào tối ngày 4/4 sau khi ông bay về Florida từ New York, ông Trump phát biểu: “Tôi chưa bao giờ nghĩ điều gì như thế này có thể xảy ra ở Mỹ, chưa bao giờ nghĩ nó có thể xảy ra. Tội duy nhất mà tôi đã phạm là bảo vệ đất nước chúng ta một cách không sợ hãi trước những kẻ tìm cách phá hủy nó.”
Phiên xử hiện diện tiếp theo được ấn định vào ngày 4/12.
Đại hình hay tiểu hình?
Trao đổi với VOA từ California, luật sư Nguyễn Quốc Lân, phân tích rằng nếu như ông Trump trả tiền bịt miệng để giữ gìn hạnh phúc gia đình thì đó là ‘chuyện riêng tư của ông’ và ‘nó không có gì phạm pháp’.
Nhưng nếu ông Trump đưa số tiền đó vào báo cáo tài chính và khai rằng đó là chi phí kinh doanh hay chi phí luật sư thì đó là ‘tội khai gian’, tức là chỉ ở mức ‘tội tiểu hình’ vốn ‘không ảnh hưởng gì’ đến việc tranh cử tổng thống của ông.
Luật sư Lân nói việc tội tiểu hình bị diễn giải thành tội đại hình – vốn đi kèm với án tù – sẽ là yếu tố được hai bên tranh cãi trong phiên tòa sắp tới.
Phân tích gia pháp lý của CNN Elie Honig nói các công tố viên sẽ phải chứng minh rằng ông Trump đã phạm trọng tội chứ không phải tội nhẹ bằng cách cho thấy các hồ sơ bị làm giả để che giấu một tội khác.
“Đúng là làm giả hồ sơ là sai luật pháp bang New York,” luật sư Lân nói. “Ông Trump bao nhiêu lần ký giấy làm giả là phạm tội bấy nhiêu lần.”
Ông cho biết nhiều bang không có luật cấm những người có tiền án ra tranh cử, tuy nhiên nếu bị kết tội thì ‘danh dự, uy tín và cơ hội chính trị của ông Trump bị ảnh hưởng rất nhiều’.
Để bị cấm tranh cử thì ông Trump phải phạm tội liên bang, chứ không phải tiểu bang, với những tội danh như ‘nhận hối lộ’ hay ‘tham nhũng của công’ trong thời gian tại vị, cũng theo lời luật sư này.
Lập luận hai bên
Vị luật sư nhiều kinh nghiệm tranh luận này chỉ ra rằng bên công tố có thể lập luận rằng việc ông Trump trả tiền bịt miệng diễn ra vào lúc ông tranh cử tổng thống hồi năm 2016 nên việc đó ‘nhằm để tạo thuận lợi cho việc tranh cử’.
Trong khi đó, các luật sư của ông Trump có thể biện hộ rằng ông Trump chỉ muốn giấu chuyện xấu hổ này với gia đình. Ngoài ra, họ cũng có thể cho rằng việc truy tố vào lúc ông Trump đã ra tranh cử tổng thống là ‘cơ hội để tấn công một ứng viên’ mà nếu không bị ngăn chặn sẽ tạo thành tiền lệ cho các biện lý khác truy tố các ứng cử viên khác trong tương lai.
Luật sư của hai bên sẽ cãi qua cãi lại cả ngày và bồi thẩm đoàn sẽ lắng nghe để cuối cùng sẽ quyết định tin vào bên nào, ông giải thích.
“Biện lý một khi đã đưa một vụ án ra truy tố thì thường họ nắm chắc phần thắng trong tay. Tuy nhiên, họ không biết luật sư của Trump sẽ là những ai, họ tranh luận như thế nào, và bồi thẩm đoàn gồm những ai,” vị luật sư này nói. “Vẫn xảy ra những trường hợp bên buộc tội ra tòa vẫn thua dù trước đó họ chắc thắng.”
Sau khi ông Trump đã ra trình diện thì thời gian tới đội ngũ luật sư ông Trump sẽ mất nhiều thời gian để nghiên cứu kỹ lưỡng các bằng chứng mà ông Lân cho rằng số lượng sẽ rất nhiều.
“Họ sẽ trao đổi bằng chứng giữa hai bên, xem bằng chứng nào hợp lý thì giữ lại, bằng chứng nào không thì loại ra, nhân chứng nào được ra khai, nhân chứng nào không,” ông nói.
“Hai bên cũng có thể điều đình với nhau để xem bớt tội nào, thêm tội nào, hay để cho ông Trump nhận tội nào để được bớt hình phạt nào để kết thúc vụ án,” ông nói thêm.
Quá trình này có thể sẽ kéo dài nhiều tháng cho đến một năm, cũng theo lời ông Lân, và nếu nó kéo đến sát ngày bầu cử thì quan tòa có thể quyết định rằng nó ảnh hưởng tiêu cực đến cơ hội của một ứng viên và cho hoãn phiên xử đến sau ngày bầu cử. Nhưng cũng có khả năng quan tòa vẫn tiếp tục phiên xử bất chấp bầu cử.
Ngày ra tòa, ông Trump có thể đến hoặc có thể xin được vắng mặt và để cho luật sư đại diện đến tòa.
“Ông ấy đi từ nhà đến chứ không phải từ trong trại giam giữ đi ra. Ngay cả thân chủ tội phạm trọng tội hiếp dâm hay giết người từ trong tù ra thì tôi vẫn gặp họ tại tòa trao cho họ bộ đồ complet để họ mặc đàng hoàng ra trước tòa,” ông cho biết.
Thành phần bồi thẩm đoàn
Khác với đại bồi thẩm đoàn quyết định truy tố Trump vốn do chánh biện lý chọn lựa, bồi thẩm đoàn gồm 12 người trong phiên xử Trump sắp tới sẽ do luật sư của cả hai bên chọn lựa, ông Lân cho biết, và dĩ nhiên mỗi bên đều chọn những người có lợi cho họ.
“Họ sàng lọc từ danh sách hơn trăm người xuống còn 12 người. Nếu họ muốn gạt ai ra thì phải đưa ra lý do chính đáng thì quan tòa mới chấp nhận,” ông nói.
Để có thể kết tội được hay tha bổng Trump đều cần sự đồng thuận của toàn thể 12 thành viên bồi thẩm đoàn, ông cho biết, mà nếu chỉ một người không đồng ý cũng không được.
Về việc các luật sư của ông Trump đòi đưa phiên tòa xét xử ông Trump đến một nơi khác thay vì ở Manhattan, New York, luật sư Lân cho rằng ‘có đi sang địa phương khác cũng không thay đổi gì hết’.
“Phe của ông Trump chỉ kiếm cớ trì hoãn và kéo dài. Nếu xin mà tòa không cho thì họ sẽ kháng cáo lên tòa cấp trên. Quá trình kháng cáo này mất nhiều thời gian khiến cả phiên tòa bị đình trệ hết,” ông phân tích.
Theo lời ông thì việc kháng cáo có thể lên đến Tối cao Pháp viện mặc dù theo ông việc này ‘ít có khả năng’.
“Họ có thể kiện rằng quyền được xét xử công bằng của ông Trump không được bảo đảm vì biện lý và bồi thẩm đoàn ở New York toàn là người của Đảng Dân chủ,” ông chỉ ra và cho biết Tối cao Pháp viện sẽ xem xét vấn đề dựa trên Hiến pháp và cuối cùng cũng đưa lại xuống cho tòa cấp dưới để xử.
“Phía ông Trump có rất nhiều tiền. Càng kéo dài quá trình tranh tụng thì họ càng gây quỹ được nhiều và họ có thể dùng số tiền đó để làm quỹ vận động tranh cử,” ông nói.