‘Người ngoài cuộc’ nói về vụ RFA cắt hợp đồng blogger Lê Diễn Đức

Vụ việc Đài Á Châu Tự Do RFA, có trụ sở tại Mỹ, không còn hợp tác với một trong những blogger của đài đã khiến cho dư luận trong giới cầm bút tranh luận trên các diễn đàn, mạng xã hội trong suốt mấy ngày qua. Tại sao một sự việc vốn được xem là rất bình thường ở Mỹ lại trở nên chủ đề gây tranh luận như vậy? Những người ngoài cuộc ‘bàn’ gì về chuyện này? Phóng viên Khánh An của Ban Việt ngữ VOA tìm hiểu thêm.

Blogger Lê Diễn Đức là cây bút đã cộng tác viết blog cho Đài Á Châu Tự Do một thời gian khá dài. Trang blog của ông cũng là một trong những trang thu hút khá nhiều độc giả. Sự kiện RFA thôi không cộng tác với blogger Lê Diễn Đức được cho là vì một status ông viết trên Facebook mà nhiều người cho là mang tính ‘miệt thị’ về sự thất bại của quân đội Việt Nam Cộng Hòa trong chiến tranh Việt Nam, và ông Hoàng Cơ Minh, người sáng lập Mặt trận Thống nhất Giải phóng Việt Nam.

Blogger Lê Diễn Đức viết trên Facebook hôm 30/8:

“Cả hàng trăm ngàn quân lính trong tay, vũ khí xềnh xàng mà còn bị bộ đội Bắc Việt đánh cho tan tành, chạy chít chết, cuối cùng phải đầu hàng, thì vài chục người đi qua rừng núi Thái Lan dựng "chiến khu" với mục đích "Đông Tiến","phục quốc" chỉ là trò cười, ảo tưởng, chứ "anh hùng" cái nỗi gì. Đây đích thực là một cuộc làm "chiến khu" giả lừa gạt bà con hải ngoại nhẹ dạ để kiếm tiền, không hơn không kém! Niềm tin vào những "anh hùng vị quốc vong thân" ấy là niềm tin ngô nghê, mù quáng”.

Nói về quyết định cắt hợp đồng làm việc của RFA, ông Lê Diễn Đức nói với đài BBC rằng RFA đưa ra quyết định trên do “bị áp lực dư luận rất nặng nề”. Nhưng cũng có nguồn dư luận nói rằng chính cách viết và từ ngữ sử dụng mang tính ‘chủ quan’ của ông Lê Diễn Đức mới là nguyên nhân sự việc.

Theo Blogger Mẹ Nấm, tức Nguyễn Ngọc Như Quỳnh - một blogger tại Việt Nam đã từng cộng tác với RFA, cho rằng vấn đề nằm ở chỗ trong hợp đồng giữa hai bên có ràng buộc chuyện ‘được nói’ hay ‘không được nói’ hay không.

“Bản hợp đồng thì mình không biết mỗi người có khác nhau hay không, nhưng nếu mà đúng cái bản mà mình cũng có ở đây thì những gì phát biểu trên Facebook hoàn toàn không có nằm trong hợp đồng. Trong hợp đồng không hề nói quan điểm của họ là gì hết, cho nên nếu mình không biết trước quan điểm của RFA là gì mà phát biểu trên Facebook mà để bị cắt hợp đồng như vậy thì Quỳnh nghĩ nó vô lý”.

Blogger Mẹ Nấm kể về lý do cô ngừng cộng tác với RFA:

“Vì Quỳnh thấy một số tiêu chí sau này không phù hợp với Quỳnh, thứ hai là đối với Quỳnh thì truyền thông là phi đảng phái, tức là nó không phục vụ cho mục tiêu hay đảng nào hết, nhưng sau này Quỳnh thấy nó không đi đúng những cái Quỳnh muốn ngay từ đầu nên Quỳnh tự động thôi thôi”.

Trong khi RFA vẫn giữ im lặng và không lên tiếng chính thức bình luận gì thì cộng đồng mạng và đặc biệt là giới cầm bút không ngớt tranh luận về vụ việc này, nhất là sau khi blogger Lê Diễn Đức ‘trải lòng’ về sự việc này trên Facebook. Ông tự so sánh mình tương tự như trường hợp của nhà báo Đỗ Hùng tại Việt Nam. Ông Đỗ Hùng, Phó Tổng thư ký Tòa soạn báo Thanh Niên Online, đã bị Bộ Thông tin và Truyền Thông thu hồi thẻ nhà báo vì một status vui về ngày 2/9, trong đó ông sử dụng toàn dấu sắc. Status của ông bị cho là ‘đả kích và xuyên tạc’ về ngày Quốc khánh của Việt Nam.

Blogger Lê Diễn Đức viết trên Facebook hôm 5/9:

“Nhà báo Đỗ Hùng của Thanh Niên Online bị rút thẻ nhà báo và bãi nhiệm chức Phó Tổng thư ký, vì một status hài hước trên Facebook nói về Cách mạng tháng Tám, cũng tương tự như với tôi ngừng hợp đồng viết cho RFA, vì một status trên Facebook nói về những điều trên”.

Cũng từ sự trùng hợp về thời điểm của hai câu chuyện của hai nhà báo, một số người trong cộng đồng mạng đã so sánh chuyện thôi hợp tác giữa RFA và ông Lê Diễn Đức với chuyện tự do ngôn luận tại Việt Nam.

Tuy nhiên, blogger Nguyễn Lân Thắng từ Hà Nội lại cho rằng đây là hai câu chuyện hoàn toàn khác nhau.

“Tất nhiên, sự đa dạng, phong phú trong thế giới blog là một điều tốt. Thế nhưng sự đa dạng ấy cũng đòi hỏi phải có các tiêu chuẩn và giới hạn nhất định, chứ không thể là anh có thể lên trên đó anh phát biểu, anh muốn nói gì cũng được. Ở đây, tôi muốn nói là sự tự do ngôn luận là anh có quyền nói, nhưng người nghe anh người ta có quyền đồng tình, phản đối, cũng như từ chối việc nghe anh phát ngôn. Còn chuyện anh có thể nói vấn đề này, vấn đề kia ở đâu thì đó là quyền của anh”.

Một cư dân mạng khác có tên Dominic Pham diễn giải câu chuyện một cách đơn giản hơn:

“Có nhiều ý kiến nói là Đài RFA không nên hủy hợp đồng với anh LDĐ bởi vì…
Cho dễ hiểu.
Hãy coi RFA là chủ một nhà hàng;
anh LDĐ là bồi bàn cho nhà hàng;
khách hàng không hài lòng với lối phục vụ, ăn nói của người bồi bàn LDĐ;
nhà hàng bị mất khách dần đi.
Nếu bạn là chủ nhà hàng, thì bạn phải làm gì?”

Blogger Nguyễn Lân Thắng, dựa vào những lập luận của blogger Lê Diễn Đức trên Facebook, nhận xét về câu chuyện cắt hợp đồng gây tranh cãi:

“Tôi thấy có 3 điều: Thứ nhất, ông ấy phỉ báng một cộng đồng người Việt – Việt Nam Cộng Hòa – đã phải tị nạn khắp nơi trên thế giới vì kết cục thua trận ở Việt Nam. Tôi cho đó là một điều rất nghiêm trọng về mặt đạo đức cũng như nhận thức về mặt lịch sử. Vì như chúng ta biết về lịch sử Việt Nam thì cũng đã có rất nhiều mổ xẻ, rất nhiều tư liệu lịch sử, mà ông Đức lại mô tả một cách ngây ngô, ấu trĩ như vậy thì chứng tỏ là ông ấy nhận thức lịch sử rất kém. Điều thứ hai tôi muốn nói ở đây là việc ông ấy nói về vấn đề những sự kiện liên quan đến ông Hoàng Cơ Minh, đến chương trình vận động của Đảng Việt Tân, thì tôi cho rằng ông ấy có thể đưa ra nhận định, có thể phát biểu điều này điều kia nhưng ông ấy cần phải có bằng chứng. Có thể ông ấy phát biểu là ông ấy không thích Việt Tân chẳng hạn, ông ghét Hoàng Cơ Minh chẳng hạn, điều đó không sao. Nhưng nếu cáo buộc một người, một tổ chức, một sự việc thì anh cần phải có bằng chứng, anh không thể nào nói khơi khơi như vậy được. Điều thứ ba tôi thấy ở đây là sau khi có những phản ứng của cộng đồng mạng, lại trùng với sự việc nhà báo Đỗ Hùng của báo Thanh Niên ở Việt Nam bị rút thẻ nhà báo, thì ông lại vận động sự thương cảm, sự ủng hộ của quần chúng mạng về vấn đề ông Đỗ Hùng để nương nhờ vào sự thương cảm cho hai thân phận nhà báo đang có những vấn đề với tòa soạn của họ.”

Hiện nay có khá nhiều cây bút trong nước đã hoặc đang cộng tác với nhiều cơ quan báo chí ở nước ngoài. Đây cũng được cho là một phần lý do của câu chuyện ‘cắt hợp đồng’ của RFA được quan tâm nhiều trong những ngày qua.

Theo blogger Mẹ Nấm, mặt tốt của truyền thông nước ngoài là giúp cho những người yếu thế, hoặc những trường hợp không được đăng tin rộng rãi, có được tiếng nói mà chắc chắn không bao giờ xuất hiện trên báo chí truyền thống. Thế nhưng nếu không cẩn thận, truyền thông nước ngoài rất dễ bị ‘nghiêng’ sang ‘lề trái’ và mất đi tính độc lập của mình.

Truyền hình vệ tinh VOA 8/9/2015