Các tai hoạ khí hậu như lũ lụt, các đợt nắng nóng và hạn hán đã làm trầm trọng hơn phân nửa trong số hàng trăm căn bệnh truyền nhiễm đã biết nơi người, bao gồm sốt rét, virus hanta, dịch tả và bệnh than, theo một cuộc nghiên cứu.
Theo cuộc nghiên cứu đăng trên tạp chí Nature Climate Change ngày 8/8, các nhà nghiên cứu đã xem xét các tài liệu y tế về các trường hợp mắc bệnh và phát hiện ra rằng 218 trong số 375 bệnh truyền nhiễm đã biết ở người (58%) dường như trở nên tồi tệ hơn do một trong mười loại thời tiết khắc nghiệt liên quan đến biến đổi khí hậu.
Cuộc nghiên cứu đã chỉ ra 1.006 con đường từ các tai hoạ khí hậu đến người bệnh. Trong một số trường hợp, những trận mưa như trút nước và lũ lụt gây bệnh cho người qua muỗi, chuột và hươu mang bệnh truyền nhiễm. Có những đại dương ấm lên và những đợt nắng nóng làm hỏng hải sản và những thứ khác mà chúng ta ăn và hạn hán mang đến những con dơi đem lại virus lây nhiễm sang người.
Các bác sĩ, từ thời Hippocrates, từ lâu đã kết nối bệnh tật với thời tiết, nhưng nghiên cứu này cho thấy mức độ ảnh hưởng của khí hậu đối với sức khỏe con người sâu rộng như thế nào.
Đồng tác giả cuộc nghiên cứu, bác sĩ Jonathan Patz, Giám đốc Viện Y tế Toàn cầu tại Đại học Wisconsin-Madison, nói: “Nếu khí hậu thay đổi, nguy cơ của các căn bệnh này cũng thay đổi.”
Các bác sĩ, chẳng hạn như ông Patz, nói rằng cần phải xem các căn bệnh này là những triệu chứng của một Trái đất bị bệnh.
Bác sĩ Carlos del Rio, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm của Đại học Emory, người không tham gia cuộc nghiên cứu, nói: “Những phát hiện của cuộc nghiên cứu này thật đáng sợ và minh họa rõ ràng những hậu quả to lớn của biến đổi khí hậu đối với các mầm bệnh ở người.” “Các chuyên gia về bệnh truyền nhiễm và vi sinh học cần phải đưa vấn đề biến đổi khí hậu thành một trong những ưu tiên và tất cả chúng ta cần làm việc cùng nhau để ngăn chặn thảm họa do biến đổi khí hậu gây ra”.
Ngoài việc xem xét các bệnh truyền nhiễm, các nhà nghiên cứu đã mở rộng việc tìm kiếm để xem xét tất cả các loại bệnh tật của con người, bao gồm các bệnh không lây nhiễm như hen suyễn, dị ứng và thậm chí là vết cắn của động vật để xem bao nhiêu căn bệnh có thể liên quan đến các nguy cơ khí hậu theo một cách nào đó, bao gồm cả các bệnh truyền nhiễm. Họ đã tìm thấy tổng cộng 286 trường hợp ốm đau và 223 trường hợp trong số đó dường như trở nên tồi tệ hơn do các tai họa khí hậu, 9 trường hợp giảm bớt do các tai họa khí hậu và 54 trường hợp có cả trầm trọng và giảm thiểu, cuộc nghiên cứu cho thấy.
Nghiên cứu mới không thực hiện các tính toán để quy các thay đổi bệnh tật cụ thể, những khác thường hoặc cường độ là do biến đổi khí hậu gây ra, nhưng việc phát hiện các ca bệnh nơi thời tiết khắc nghiệt là một yếu tố trong số nhiều yếu tố khác.
Tác giả chính của cuộc nghiên cứu, ông Camilo Mora, một nhà phân tích dữ liệu khí hậu tại Đại học Hawaii, cho biết điều quan trọng cần lưu ý là nghiên cứu này không phải để dự đoán các trường hợp trong tương lai.
Một ví dụ mà ông Mora trực tiếp trải qua. Khoảng 5 năm trước, nhà của ông Mora ở vùng nông thôn Colombia bị ngập lụt - lần đầu tiên trong trí nhớ của ông, nước tràn vào phòng khách, tạo ra nơi sinh sản lý tưởng cho muỗi - và ông Mora đã nhiễm Chikungunya, một loại virus lây lan qua muỗi đốt. Và mặc dù sống sót, nhưng ông vẫn cảm thấy đau khớp nhiều năm sau đó.
Đôi khi biến đổi khí hậu thể hiện theo những cách kỳ lạ mà ông Mora dẫn chứng bao gồm trường hợp năm 2016 ở Siberia, khi xác một con tuần lộc hàng chục năm tuổi chết vì bệnh than, được khai quật khi lớp băng tan do thời tiết ấm lên. Một đứa trẻ chạm vào nó, mắc bệnh than và dịch bệnh bắt đầu bùng phát.
Ông Mora ban đầu muốn tìm kiếm các trường hợp y tế để xem COVID đã giao thoa với các tai họa khí hậu như thế nào, nếu có. Ông đã phát hiện ra những trường hợp khi mà thời tiết khắc nghiệt làm trầm trọng thêm cũng như giảm khả năng nhiễm COVID. Trong một số trường hợp, nắng nóng khắc nghiệt ở các vùng nghèo khiến mọi người tụ tập lại để tắm mát và phơi nhiễm với dịch bệnh, nhưng trong các tình huống khác, những trận mưa lớn làm giảm sự lây lan COVID vì mọi người ở trong nhà, tránh xa những người khác.
Chuyên gia lâu năm về khí hậu và sức khỏe công cộng Kristie Ebi tại Đại học Washington lưu ý bà lo ngại về cách rút ra các kết luận và một số phương pháp trong nghiên cứu. Một thực tế đã được chứng minh là việc đốt than, dầu và khí đốt thiên nhiên đã dẫn đến thời tiết khắc nghiệt thường xuyên và khốc liệt hơn, và cuộc nghiên cứu đã chỉ ra rằng các kiểu mẫu thời tiết có liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe, bà nói.
“Tuy nhiên, mối tương quan không phải là nhân- quả,” bà Ebi nói trong một email. “Các tác giả đã không thảo luận về mức độ thay đổi của các hiểm họa khí hậu trong khoảng thời gian của cuộc nghiên cứu và mức độ mà bất kỳ thay đổi nào được cho là do biến đổi khí hậu.”
Nhưng bác sĩ Aaron Bernstein, giám đốc lâm thời của Trung tâm Khí hậu, Sức khỏe và Môi trường Toàn cầu tại Trường Y tế Công cộng Harvard, Emory's del Rio, và ba chuyên gia bên ngoài khác cho biết nghiên cứu này là một cảnh báo tốt về khí hậu và sức khỏe cho hiện tại và tương lai. Ông Bernstein nói, đặc biệt là khi toàn cầu ấm dần lên và mất môi trường sống đã đẩy động vật và bệnh tật của chúng đến gần con người hơn.