NATO sẽ ‘trở lại tương lai’ tại hội nghị thượng đỉnh Vilnius vào tháng 7. Các nhà lãnh đạo chuẩn bị phê duyệt hàng ngàn trang kế hoạch quân sự bí mật vạch ra chi tiết lần đầu tiên kể từ sau Chiến tranh Lạnh cách mà NATO sẽ phản ứng trước một cuộc tấn công của Nga.
Động thái này biểu thị một sự thay đổi cơ bản vì trong nhiều chục năm qua NATO cảm thấy không cần phải vạch ra các kế hoạch phòng thủ quy mô lớn khi chiến đấu trong các cuộc chiến nhỏ hơn ở Afghanistan và Iraq và cảm thấy nước Nga thời hậu Xô Viết không còn là mối đe dọa hiện hữu.
Nhưng với cuộc chiến đẫm máu nhất của châu Âu kể từ năm 1945 đang hoành hành ngay bên ngoài biên giới của họ ở Ukraine, liên minh NATO hiện đang cảnh báo rằng họ phải chuẩn bị sẵn mọi kế hoạch trước khi một cuộc xung đột với một đối thủ ngang hàng như Moscow có thể nổ ra.
Đô đốc Rob Bauer, một trong những quan chức quân sự hàng đầu của NATO, nói: “Sự khác biệt cơ bản giữa quản lý khủng hoảng và phòng thủ tập thể là: Không phải chúng ta mà chính kẻ thù của chúng ta quyết định thời gian biểu”. “Chúng ta phải chuẩn bị cho thực tế là xung đột có thể xuất hiện bất cứ lúc nào.”
Bằng cách vạch ra cái gọi là kế hoạch khu vực, NATO cũng sẽ hướng dẫn các quốc gia về cách nâng cấp lực lượng và hậu cần của họ.
“Các đồng minh sẽ biết chính xác những lực lượng và khả năng nào là cần thiết, bao gồm cả việc triển khai ở đâu, những gì và như thế nào”, người đứng đầu NATO Jens Stoltenberg nói về các tài liệu tuyệt mật mà qua đó, giống như thời Chiến tranh Lạnh, sẽ chỉ định một số quân đội nhất định bảo vệ một số khu vực nhất định.
Điều này chính thức hóa một quá trình được kích hoạt bởi việc Nga sáp nhập Crimea vào năm 2014, khiến các đồng minh phương Tây lần đầu tiên triển khai quân chiến đấu ở phía đông, với Anh, Canada và Đức, mỗi nước dẫn đầu ở một trong các quốc gia vùng Baltic.
Không phải tiến hành lại Chiến tranh lạnh
Dù nhiều đặc điểm giống với đội hình quân sự của NATO trước năm 1990, nhưng một số yếu tố quan trọng đã thay đổi đối với một liên minh mà kể từ đó đã mở rộng khoảng 1.000 km về phía đông và tăng từ khoảng một chục thành viên lên 31 thành viên.
Chỉ riêng việc Phần Lan gia nhập vào tháng trước đã tăng gấp đôi biên giới của NATO với Nga lên khoảng 2.500 km, buộc phải có cách tiếp cận triển khai linh hoạt hơn so với trước đây, khi mà Đức được coi là chiến trường chính.
Ngoài ra, liên minh NATO không còn chuẩn bị chiến đấu trong một cuộc chiến tranh hạt nhân quy mô lớn chống lại Moscow và các đồng minh của Nga, vốn hầu hết đã là thành viên NATO, theo ông Ian Hope, nhà sử học tại Trụ sổ tối cao của liên minh các cường quốc châu Âu (SHAPE), cho biết.
Đồng thời, internet, máy bay không người lái, vũ khí siêu thanh và luồng thông tin nhanh chóng đặt ra những thách thức mới.
“Điều tốt là chúng ta có tính minh bạch của chiến trường. Với tất cả các vệ tinh, với tất cả thông tin tình báo, chúng ta có thể thấy một cuộc khủng hoảng đang diễn ra,” Trung tướng Hubert Cottereau, Phó Tham mưu trưởng của SHAPE, cho biết. “Đối với Ukraine, chúng ta đã có tất cả các chỉ số khá sớm.”
Sự minh bạch này là một trong những lý do giải thích tại sao NATO, trái ngược với yêu cầu của các quốc gia vùng Baltic, không nhận thấy bất kỳ nhu cầu cấp thiết nào về việc tăng cường quân số ở phía đông.
Tướng Cottereau cảnh báo: “Càng tập trung nhiều quân ở biên giới thì giống như cầm búa. Đến một lúc nào đó, bạn muốn tìm một cái đinh”. “Nếu người Nga tập trung quân ở biên giới sẽ khiến chúng ta lo lắng, nếu chúng ta tập trung quân ở biên giới sẽ khiến họ lo lắng.”
Thách thức
Tuy nhiên, sẽ là một nhiệm vụ to lớn để cải thiện tính sẵn sàng. NATO đã đồng ý vào năm 2022 sẽ đặt 300.000 quân trong tình trạng báo động cao, tăng từ 40.000 trong quá khứ.
Những thiếu sót trong khả năng sản xuất đủ vũ khí và đạn dược của liên minh đã được làm nổi bật bởi cuộc đấu tranh để đáp ứng nhu cầu của Ukraine, và NATO cũng phải nâng cấp hậu cần cần thiết đã bị lãng quên từ lâu để nhanh chóng triển khai quân đội qua đường sắt hoặc đường bộ.
Nhu cầu tài trợ cho việc thực hiện các kế hoạch khu vực là một trong những lý do khiến ông Stoltenberg kêu gọi các nhà lãnh đạo nâng cao mục tiêu chi tiêu quân sự của liên minh, một chủ đề khác sẽ được thảo luận tại Vilnius.
Các quan chức NATO ước tính sẽ mất vài năm để các kế hoạch được thực hiện đầy đủ, mặc dù họ nhấn mạnh rằng liên minh có thể lao vào cuộc chiến ngay lập tức nếu cần.