Bộ trưởng của Nam Phi chuyên trách kiểm soát vũ khí nói hôm 12/5 rằng chính phủ nước này không duyệt bất kỳ lô vũ khí nào chuyển cho Nga vào cuối năm ngoái – một động thái mà nếu đã diễn ra, chắc chắn cũng vi phạm tuyên bố trung lập của Pretoria đối với cuộc xung đột Ukraine.
Đại sứ Mỹ tại Nam Phi hôm 11/5 nói ông tin rằng một chiếc tàu Nga đã nhận vũ khí tại một cảng của Nam Phi hồi tháng 12.
Văn phòng Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa cho biết một cuộc điều tra do một thẩm phán đã nghỉ hưu đứng đầu sẽ xem xét cáo buộc này.
Hôm 12/5, Bộ trưởng Truyền thông Nam Phi Mondli Gungubele, người chủ trì Ủy ban Quốc gia về Kiểm soát Vũ khí Thông thường (NCACC) vào giai đoạn có cáo buộc là đã xảy ra vụ vận chuyển vũ khí cho Nga, nói rằng nếu vũ khí được đưa lên một con tàu từ Nam Phi đến Nga thì việc đó là bất hợp pháp và không phù hợp.
“Chúng tôi không phê duyệt bất kỳ chuyến hàng vũ khí nào cho Nga, ... nó không được chúng tôi phê chuẩn hay chấp thuận,” người dẫn chương trình phát thanh 702, Clement Manyathela, dẫn lời ông Gungubele nói trên Twitter.
Clayson Monyela, phát ngôn nhân Bộ Quan hệ và Hợp tác Quốc tế Nam Phi (DIRCO), cũng viết trên Twitter rằng NCACC ‘không có văn bản chính thức nào về việc nhà nước phê chuẩn, bán vũ khí cho Nga liên quan đến giai đoạn hay vụ việc được đề cập’.
Không ai trong số họ cho biết liệu vũ khí không được phê chuẩn có lên tàu rời Nam Phi hay không.
Ông Monyela cho hay bộ của ông sẽ nói chuyện với Đại sứ Mỹ Reuben Brigety về phát biểu của vị đại sứ và Ngoại trưởng Naledi Pandor sẽ nói chuyện với Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken vào cuối ngày.
Đại sứ Brigety đã nói với các nhà báo sở tại rằng Washington tin chắc rằng một tàu Nga đã chuyển vũ khí và đạn dược từ Nam Phi hồi tháng 12, mặc dù ông không trưng ra bằng chứng.
Ông nói rằng việc Nam Phi trang bị vũ khí cho Nga là ‘về cơ bản không thể chấp nhận được’ và rằng các quan chức cấp cao Mỹ ‘quan ngại sâu sắc’ về việc Nam Phi không tôn trọng chính sách trung lập mà họ tuyên bố đối với cuộc chiến của Nga ở Ukraine.
Sau lời phát biểu của đại sứ Mỹ, đồng rand và trái phiếu chính phủ Nam Phi bị bán tháo do các nhà đầu tư tiền tệ cho biết họ lo Nam Phi có thể phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của phương Tây.
Nam Phi là một trong những đồng minh quan trọng nhất của Nga ở châu Phi đã bị chia rẽ vì cuộc xâm lược Ukraine vào tháng 2/2022, nhưng Nam Phi nói rằng họ không thiên vị về cuộc xung đột và đã bỏ phiếu trắng về các nghị quyết của Liên Hợp Quốc.