Các nhà phân tích của Trung Quốc và châu Á cho rằng việc Trung Quốc và Mỹ nối lại đối thoại quân sự có thể giúp giảm bớt căng thẳng phần nào, nhưng những khác biệt cơ bản về Đài Loan và Biển Đông vẫn là những nguy cơ tiềm ẩn có thể dẫn đến xung đột.
Cuộc họp qua đường truyền video giữa Tướng Không quân Hoa Kỳ Charles Q. Brown, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, và Tướng Liu Zhenli (Lưu Chấn Lập) của Giải phóng quân Nhân dân diễn ra sau một tháng kể từ khi Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đồng ý nối lại liên lạc quân sự giữa hai quân đội khi hai ông hội đàm ở San Francisco.
Cuộc điện đàm hôm thứ Năm 21/12 là lần đầu tiên quân đội hai nước liên lạc ở cấp cao này kể từ khi liên lạc bị cắt đứt sau chuyến thăm Đài Loan vào tháng 8/2022 của Chủ tịch Hạ viện Mỹ khi đó là bà Nancy Pelosi.
Theo thông tin do Bộ Quốc phòng Trung Quốc công bố, hai lĩnh vực chính được phía Trung Quốc nhấn mạnh trong cuộc họp qua đường truyền video là Đài Loan và Biển Đông.
Về Đài Loan, ông Liu nói rằng Bắc Kinh "không chấp nhận bất cứ sự can thiệp nào từ bên ngoài" và sẽ "kiên quyết bảo vệ" chủ quyền quốc gia.
Shi Yinhong, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Nhân dân Trung Quốc, nhận xét: “Cả hai bên vẫn luôn chống đối nhau về vấn đề Đài Loan, một trong những lợi ích cốt lõi được Trung Quốc thường xuyên nhấn mạnh nhất”.
Một số nhà phân tích cho rằng mặc dù Trung Quốc có thể sẽ tránh những hoạt động mang tính khiêu khích cao trước cuộc bầu cử tổng thống và quốc hội của Đài Loan, nhưng có thể sẽ vẫn tiếp tục các cuộc tập trận quân sự kiểu “vùng xám” quanh hòn đảo này nhằm thể hiện ưu thế quốc phòng của Bắc Kinh cũng như để phục vụ việc huấn luyện chiến đấu.
Hoa Kỳ là nước cung cấp vũ khí và ủng hộ về mặt quốc tế quan trọng nhất cho Đài Loan mặc dù Washington không chính thức công nhận chính phủ của Đài Loan mà chỉ duy trì quan hệ chính thức với Bắc Kinh.
Gần đây, Trung Quốc và Philippines cũng tăng cường độ đấu khẩu về các yêu sách lãnh thổ ở Biển Đông.
Trong tuần này, Ngoại trưởng Trung Quốc Wang Yi (Vương Nghị) cảnh báo Philippines chớ có câu kết với các thế lực bên ngoài “có mục đích xấu” – là những lời lẽ ám chỉ Mỹ.
Trong cuộc họp qua video, ông Liu nói với ông Brown rằng Hoa Kỳ cần phải tôn trọng chủ quyền lãnh thổ cũng như các quyền và lợi ích hàng hải của Trung Quốc ở Biển Đông, đồng thời thực hiện các hành động cụ thể để bảo vệ hòa bình và ổn định trong khu vực cũng như sự lành mạnh chung của quan hệ Trung-Mỹ.
Về phần mình, Washington nói rằng quân đội Trung Quốc đã có hành vi ngày càng khiêu khích và nguy hiểm, bao gồm hơn 180 lần nghênh chặn máy bay Mỹ trong không phận quốc tế, theo bản báo cáo mới nhất của Lầu Năm Góc về sức mạnh quân sự Trung Quốc.
Collin Koh, một chuyên gia về an ninh tại Trường Nghiên cứu Quốc tế S. Rajaratnam của Singapore, bình luận: “Rõ ràng là tình hình sẽ khá căng thẳng từ nay đến cuộc bầu cử (Đài Loan)”.
“Mỹ chắc chắn sẽ phải giữ đúng cam kết của mình với Đài Loan nên chúng ta có thể sẽ chứng kiến Trung Quốc và Mỹ có thêm những bất đồng về các hoạt động quân sự tương ứng của họ”.
"Cũng có rất nhiều khả năng là họ lo ngại về việc làm sao có thể kiểm soát được sự leo thang, vì vậy có thể họ sẽ không đình chỉ các cuộc đàm thoại đó".
Trong cuộc điện đàm, cả hai bên cam kết khôi phục liên lạc trên bình diện rộng hơn giữa quân đội hai nước để tránh những toan tính sai lầm và hiểu lầm. Tuy nhiên, Mỹ nói rằng cần "làm nhiều việc hơn" để đảm bảo các đường dây liên lạc quân sự "thông suốt và đáng tin cậy".
Ông Liu gần đây nổi lên là ứng cử viên hàng đầu để thay thế Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, Tướng Li Shangfu (Lý Thượng Phúc), người đã bị cách chức hồi tháng trước.