Ở Little Saigon có vùng đất mang tên Midway City. Nó nằm khoảng góc Bolsa và Newland, chỏng chơ lọt thỏm giữa thành phố Westminster với một khúc ngắn giáp ranh Huntington Beach. Lúc sinh thời nhạc sĩ Phạm Duy sống tại đây và ông đặt tên Việt cho nó là “thị trấn giữa đàng.”
Midway City tuy mang tên vậy nhưng không phải là một “city,” thành phố, theo đúng nghĩa hành chánh. Ở Mỹ, thông thường một tiểu bang được chia làm nhiều county, và tất cả các county gộp lại thì bằng tiểu bang. Có tiểu bang, là tự động có county. City thì khác. City phải tự lập ra theo luật định. Quá trình thành lập một thành phố được gọi là “to incorporate,” cùng chữ với việc lập một công ty. Phải incorporate xong, một city mới có tư cách pháp nhân, mới có thể tự ký hợp đồng, chi tiền và thu tiền, kiện và bị kiện, y hệt như một công ty phải incorporate xong mới có tư cách pháp nhân.
Thế thì ngày xưa ở đây có ba vùng đất, Midway City, Barber City, và Westminster. Cũng như Midway City, Barber City đặt tên “city” cho vui chứ không phải là city, không có tư cách pháp nhân, không có chính quyền riêng, mà trực thuộc Orange County.
Năm 1957, cư dân ba vùng này quyết định gộp lại làm một và incorporate thành một city. Họ đặt tên cho thành phố mới là Tri-City, “Tri” vì là 3 khu gộp lại. Nhưng, vào phút chót, cư dân Midway City tính ra lợi bất cập hại, tiền thuế sợ bị tăng lên mà dịch vụ chắc cũng không hơn gì, nên rút lui. Sự xáo trộn chính trị này mém làm cuộc bỏ phiếu thất bại. Nhưng rồi cử tri Barber City và Westminster đồng ý sáp nhập với tỷ số khít khao 1096 phiếu thuận, 1008 phiếu chống. Thành phố Westminster ra đời, để lại Midway City tiếp tục trực thuộc Quận Cam.
Ranh giới giữa Midway City và Westminster, năm 1962, góc Bolsa và Eden hiện nay. Xa xa phía trước sau này sẽ là khu Bank of America và siêu thị ABC. (Hình: OC Archives)
Nói vậy chứ Westminster cũng không vừa. Đi đêm - và đi ngày - với chính quyền Quận Cam, Westminster bắt đầu gặm nhấm, sáp nhập từng chút từng chút đất của Midway City. Không chỉ Westminster, mà Huntington Beach ở phía nam cũng muốn nuốt chửng Midway City. Thời thập niên 1980, thị trưởng Kathy Buchoz của Westminster đã đề nghị sáp nhập Midway City “luôn cho rồi,” nhưng bị Phòng Thưong Mại Midway City phản đối quá kịch liệt, nên đành rút lại. Nhưng cuộc cắn xé thì vẫn tiếp tục.
Midway City đâu có gì đâu mà ham dữ vậy? Đúng, nếu quý vị đã từng tới lui khu Little Saigon thì quý vị hẳn biết Midway City chỉ có nhà cửa cho dân cư chứ “đâu có gì đâu” thiệt. Nhưng quý vị biết tại sao không? Tại quý vị chỉ nhìn thấy kết quả sau khi Midway City đã bị gặm nhấm hết rồi.
Món mồi béo bở của Midway City, cái mà cả hai thành phố Westminster và Huntington Beach đều ham, là đường Beach Boulevard với các cơ sở thương mại và dealer xe hơi hai bên đường. Chỉ riêng các dealer xe hơi đã đẻ ra tiền thuế nhiều hơn cả khu Little Saigon cộng lại. Trong cuộc giành ăn này, Quận Cam về hùa với Westminster và kết quả ngày hôm nay Midway City bị xé lẻ làm 4 miếng rời rạc với nhà ở là chính.
Midway City bị xé lẻ, bao bọc hầu hết bởi Westminster với một cạnh ngắn giáp ranh Huntington Beach. (Hình: Vũ Quí Hạo Nhiên, trên nền zipmap.net)
Một thửa ruộng trồng rau cần tây năm 1900, đâu đó trong vùng đất Westminster hay Midway City hiện nay. (Hình: OC Archives)
Như hầu hết Quận Cam thời xa xưa, vùng đất nay là Midway City trước đây là đất ruộng. Sách “History of Orange County California with Biographical Sketches of the Leading Men and Women of the County” của Samuel Armor xuất bản năm 1921 kể về gia đình đầu tiên dọn tới đây, là gia đình Hazard. Hiện nay, vẫn còn tên đường Hazard chạy song song với Bolsa.
Sách kể rằng từ miền Đông hai vợ chồng Robert và Betsy Ann Hazard về vùng “Viễn Tây” của thời đó, là Iowa, mua miếng đất chăn bò. Từ Iowa, họ chuyển qua canh tác ở Nebraska, rồi tới năm 1881 dọn cả gia đình qua California, tới giáp ranh vùng Bolsa đã được thiết lập trước đó.
Tại đây, họ mua miếng đất 40 acres với giá 700 đô-la dùng để trồng trọt, chăn nuôi. Ông Robert mất sớm vì bệnh tim, bà Betsy Ann tiếp tục ở lại canh tác. Trong các con cháu, người cuối cùng ở lại làm ruộng với bà là cô con gái Bertha và cháu nội, cũng tên Robert. Cha của Robert là Frank; ông này mua một miếng đất 120 acres cũng ngay khu này, nên Robert thừa hưởng cả hai miếng đất và trở thành chủ nhân gốc của Midway City. Con của Robert là Clyde, sau này trở thành một nhân vật tên tuổi trong cộng đồng Midway City. Ông Clyde Hazard mất năm 1993.
Người thực sự sinh ra Midway City không phải trong gia đình Hazard, mà là John Harper. Hiện nay vẫn còn đường Harper Street mặc dù qua thời gian, với tiến trình đô thị hoá, con đường huyết lộ bắc - nam của Midway City chỉ còn là đường nhỏ bị cắt rời rạc trong khu nhà ở.
Một khúc đường Harper Street ở Midway City. (Hình: Google Maps)
Ông này rất khôn. Ông chọn mua đất ở địa điểm này vì vừa gần bến xe ngựa, vừa sát phía bắc của khu khai thác dầu ở Huntington Beach. Năm 1922, ông mua 200 acres đất, phát triển hạ tầng cơ sở, và chia lô ra bán để xây nhà. Ông chọn tên Midway City vì nó nằm vừa đúng giữa đường từ Santa Ana ra biển.
Vừa đúng lúc đó, các giếng dầu ở Huntington Beach càng ngày càng phát triển. Các công ty dầu khí giải tỏa dân cư để lấy chỗ đào mỏ và xây đường ống dẫn dầu. Họ dọn người dân ra chỗ gần nhất, và kết quả là các lô đất của Harper bán chạy hết. Đó là điểm khởi đầu của Midway City.
Tuy trực thuộc Quận Cam, nhưng cử tri địa phương cũng triệu tập một hiệp hội chủ nhà (homeowners' association) và một Phòng Thương Mại và xem hai tổ chức này như một thứ chính quyền để quyết định các vấn đề địa phương như quy hoạch, sửa đường, thay bóng đèn, này nọ. Các quyết định của hai tổ chức này tất nhiên không có tính pháp lý nhưng thường đều được chính quyền Quận Cam thông qua. Còn về dịch vụ như cảnh sát, cấp cứu, Quận Cam khoán ráo trọi cho Westminster. Lâu lâu lại nghe Westminster than phiền Quận Cam thiếu nợ tiền dịch vụ cảnh sát cho Midway City. Rốt cuộc không sáp nhập vào Westminster vậy mà Midway City được lợi, ít nhất ở khoản trả “bill” cảnh sát.