Ông Lê Vinh Danh, cựu Hiệu trưởng Đại học Tôn Đức Thắng (TDTU), vừa lên tiếng giải thích về một số cáo buộc của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (Tổng LĐLĐ VN), đặc biệt là cáo buộc về việc trả lương tại trường này (1).
Ngày 23 tháng này, Tổng LĐLĐ VN tổ chức một… hội nghị để công bố quyết định cách chức ông Danh từ 21/10/2020 vì nhiều sai phạm liên quan đến công tác đảng, công tác quản lý hành chính, tài chính tại TDTU...
Trong hội nghị vừa kể, Tổng LĐLĐ VN loan báo thu nhập tháng 9 của ông Danh là 556 triệu đồng, trong khi thu nhập bình quân tháng 9 của viên chức giảng dạy chỉ hơn 22,5 triệu đồng, viên chức hành chính chỉ hơn 22,5 triệu đồng (2)…
***
Sở dĩ Tổng LĐLĐ VN vất vả dụng công trong việc loại bỏ ông Danh, chấn chỉnh TDTU vì vài năm gần đây, TDTU được xem như một ví dụ tích cực trong đào tạo đại học ở Việt Nam và nhiều người tin rằng, vì tham Tổng LĐLĐ VN đang… phá mô hình này!
TDTU hiện có hơn 30 khoa, đào tạo nhiều ngành khác nhau trong lĩnh vực kỹ thuật, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội. Ngoài hai cơ sở đào tạo ở TP.HCM, TDTU còn có ba cơ sở đào tạo ở Khánh Hòa, Lâm Đồng, Cà Mau và là một trong vài đại học được một số đại học, tổ chức ngoại quốc chọn làm đối tác để gửi sinh viên đến học, nghiên cứu trong một số ngành, một số lĩnh vực (CSUMB - một đại học công lập của tiểu bang California tọa lạc ở Monterey Bay), chương trình Fulbright của chính phủ Mỹ,…). TDTU cũng là đại học được HCERES (Hội đồng Thẩm định về Đào tạo và Nghiên cứu của các đại học) công nhận chương trình đào tạo của TDTU đạt chuẩn chung của đại học châu Âu...
TDTU hình thành từ nỗ lực thử nghiệm mô hình “tự chủ đại học” của một số viên chức hữu trách ở TP.HCM cách nay hơn 20 năm. Khởi đầu như một đại học dân lập, TDTU chuyển thành bán công, sau cùng chuyển thành công lập để thoát khỏi những ràng buộc và phân biệt đối xử về chính sách trong phát triển. Cũng vì vậy, TDTU là đại học công lập duy nhất được hưởng quy chế tự chủ về tổ chức và tài chính. “Tự chủ” – kể cả tài chính (chỉ vay rồi trả) ngay từ khi thành lập đã giúp TDTU tạo được dấu ấn riêng cả trong đào tạo lẫn xây dựng – phát triển hạ tầng (các cơ sở đào tạo, ký túc xá được xem là đẹp, hiện đại nhất trong khối đại học công).
TDTU bắt đầu khựng lại sau khi có sự thay đổi nhân sự lãnh đạo Tổng LĐLĐ VN – cơ quan mà trên danh nghĩa là chủ quản của TDTU. Từ 2016, Tổng LĐLĐ VN muốn TDTU phải nộp 30% lợi nhuận. TDTU phản đối và được nhiều người, nhiều giới ủng hộ (3).
***
Ông Lê Vinh Danh, Hiệu trưởng TDTU, trở thành chướng ngại vật lớn nhất khi Tổng LĐLĐ VN muốn chấn chỉnh TDTU. Để thắng, “bóng” được Tổng LĐLĐ VN chuyền cho Ủy ban Kiểm tra (UBKT) của Thành ủy TP.HCM. Nơi này chuyền “bóng” cho Ban Thường vụ Đảng ủy của Khối Đại học, Cao đẳng ở TP.HCM (bộ phận tập trung những viên chức đang điều hành các đại học công lập bị TDTU qua mặt). Ông Danh bị kết luận là có nhiều sai phạm đến mức phải tước bỏ tất cả các chức vụ trong đảng. Bốn Ủy viên của Đảng ủy TDTU (một Phó Bí thư, một Chủ nhiệm UBKT) bị khiển trách và tập thể Đảng ủy TDTU bị cảnh cáo (3)!
Trong… hội nghị công bố quyết định cách chức ông Danh, Tổng LĐLD VN xác định ông Danh có đầy đủ tất cả các sai phạm mà những viên chức Việt Nam thường mắc: Từ công tác đảng đến công tác quản lý tài chính, quản lý hành chính. Trong đó, chi tiết đáng chú ý nhất, được nhấn nhá kỹ nhất nhằm gợi ý để công chúng… nhận thức lại về cá nhân ông Danh là thu nhập của ông Danh trong tháng 9 tới hơn 550 triệu đồng, gấp… 25 lần thu nhập bình quân tháng 9 của viên chức giảng dạy.
Ngay sau đó, TDTU khẳng định, ông Danh chưa bao giờ được trả lương tới 556 triệu đồng/tháng. Mức lương tháng của ông Danh là 407 triệu/tháng, trừ thuế và các khoản phải nộp khác thì thực nhận chỉ còn 286 triệu/tháng. Năm nay, do tác động của dịch bệnh, TDTU gặp khó khăn về tài chính, nhiều viên chức, giảng viên tình nguyện chỉ nhận một phần lương, phần còn lại sẽ nhận khi tài chính ổn định. Ông Danh nằm trong số này và đó là lý do… thu nhập tháng 9 của ông Danh trở thành 556 triệu (4).
Những cá nhân hữu trách ở TDTU còn nhấn mạnh, việc xác định thu nhập của các cá nhân ở TDTU dựa vào các loại việc mà các cá nhân đó đảm trách và khối lượng công việc mà cá nhân đó phải thực hiện. Thu nhập của ông Danh – Hiệu trưởng – chỉ ngang với thu nhập của một Trưởng phòng. TDTU có nhiều chuyên gia nước ngoài vì trả lương cao và nếu chuyên gia trong nước làm việc hiệu quả như chuyên gia nước ngoài thì cũng được trả lương giống hệt như vậy (4).
Khai thác… thu nhập tháng 9 của riêng ông Danh, rồi tính… thu nhập bình quân tháng 9 của viên chức giảng dạy và… không giải thích gì thêm, không chỉ… bẩn, đó còn là bằng chứng cho thấy Tổng LĐLĐ VN bất lương, cố tình lừa gạt đồng chí, đồng bào!
Không chỉ có thế, để ngăn chặn phản ứng của nhiều cá nhân, nhiều giới trong việc chấn chỉnh TDTU. Tờ Lao Động – cơ quan ngôn luận của Tổng LĐLĐ VN – cáo buộc ông Danh có những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, “tự diễn biến”, “tự chuyển hoá”. Một giảng viên bị ông Danh bác đề nghị được hỗ trợ để nghiên cứu về lĩnh vực kinh tế - chính trị đã gửi băng ghi âm, tố cáo ông Danh không tin “chủ nghĩa xã hội theo kiểu của Việt Nam có thật” nên không đồng ý hỗ trợ đề nghị của giảng viên này (5).
Với kiểu tư duy này, tại sao Tổng LĐLĐ VN và tờ Lao Động không đề nghị cơ quan chức năng xem xét, làm rõ ông Nguyễn Phú Trọng có thiếu niềm tin nội tâm vào việc xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) ở Việt Nam hay không? Chẳng lẽ phát biểu của ông Trọng tại cuộc thảo luận về việc sửa Hiến pháp 1992 hồi cuối 2013: Xây dựng CNXH còn lâu dài lắm. Đến hết thế kỷ này không biết đã có CNXH hoàn thiện ở Việt Nam hay chưa - không nguy hiểm khi lung lạc niềm tin nội tâm của nhiều người về CNXH (6)?
***
Ông Ngọ Duy Hiểu, Phó Chủ tịch Tổng LĐLĐ VN, vừa bảo rằng: Sai phạm tại TDTU là loại sai phạm có hệ thống và nhiều loại sai phạm xảy ra trong thời gian dài. Tổng LĐLĐ VN đã tổ chức giám sát, kiểm tra và chỉ đạo nhiều nội dung nhưng cá nhân ông Danh và tập thể TDTU chưa chấp hành nghiêm túc. Các cá nhân lãnh đạo Tổng LĐLĐ VN đều thấy đó là trách nhiệm của mình và đã sẵn sàng kiểm điểm, rút kinh nghiệm vì chưa kiên quyết, quyết liệt...
Ông Trần Văn Thuật, một Phó Chủ tịch khác của Tổng LĐLĐ VN, thì khẳng định: Việc xem xét, xử lý kỷ luật các viên chức quản lý TDTU của Tổng LĐLĐ VN đã được tiến hành nghiêm túc, khách quan, minh bạch, công bằng, dân chủ, trên cơ sở các quy định của đảng và pháp luật nhà nước. Đánh giá đúng mức giữa thành tích, đóng góp và tính chất, mức độ của hành vi vi phạm, nguyên nhân vi phạm, ý thức sau vi phạm và kết quả khắc phục hậu quả (7)…
Tổng LĐLĐ VN từng nói đi, nói lại rất nhiều lần về các sai phạm trong công tác quản lý hành chính, tài chính, đấu thầu – giao thầu, không đúng qui định của đảng, nhà nước tại TDTU. Nếu công tác quản lý hành chính, quản lý tài chính, giao thầu – đấu thầu đúng với các qui định của đảng, nhà nước như vô số đại học công lập khác, hiệu quả hoạt động, thành quả đào tạo, vị trí của TDTU ở cả trong lẫn ngoài Việt Nam có thể như thời gian vừa qua hay không?
Câu chuyện về xung đột giữa ông Lê Vinh Danh và những người quản trị - điều hành TDTU với những viên chức lãnh đạo Tổng LĐLĐ VN, giữa TDTU với Tổng LĐLĐ VN không phải là chuyện giữa các cá nhân với nhau hay chuyện giữa chủ quản với trực thuộc. Đó là chuyện thắng – thua giữa cũ và mới. Đó là khả năng cải tổ hệ thống đại học, rộng hơn là khả năng cải tổ giáo dục nói riêng và cải tổ hệ thống chính trị, hệ thống công quyền có thực chất không hay chỉ là “đầu môi, chót lưỡi”.
Có một điểm đáng chú ý là những cá nhân lãnh đạo Tổng LĐLD VN rất dễ dàng, mạnh dạn… nhận trách nhiệm và sẵn sàng kiểm điểm, rút kinh nghiệm vì chưa kiên quyết, quyết liệt đối với các sai phạm của ông Danh nói riêng và TDTU nói chung, trong quản lý hành chính, quản lý tài chính nhưng lại không đả động gì đến trách nhiệm đối với các sai phạm của chính họ mà Kiểm toán Nhà nước (KTNN) đề cập ở Báo cáo Kiểm toán về quản lý, sử dụng tài chính, tài sản của Tổng LĐLĐ VN (8) công bố hồi đầu tháng trước.
Chẳng lẽ chỉ vì là cơ quan lãnh đạo hệ thống đại diện và bảo vệ quyền lợi cho người lao động của các giới khác nhau ở Việt Nam, mà Tổng LĐLĐ VN có quyền hưởng phí công đoàn do cả người lao động lẫn doanh giới đóng góp (mỗi người lao động phải nộp 1% lương, mỗi doanh nghiệp phải nộp 2% tổng quĩ lương cho hệ thống công đoàn) và vì chỉ thu vào, không cần chi ra cho ai nên tích lũy được tới… 29.000 tỉ đồng? Điều đó có thể không sai… qui định của đảng, nhà nước nhưng liệu có hợp lý, hợp tình?
Bao giờ các cá nhân lãnh đạo Tổng LĐLĐ VN kiểm điểm, nhận trách nhiệm khi vận động xã hội hỗ trợ người lao động nhưng không có… phiếu thu, không đủ chứng từ nên thiếu căn cứ để xác nhận tính chính xác và hợp pháp của khoản thu?
Bao giờ các cá nhân lãnh đạo Tổng LĐLĐ VN kiên quyết, quyết liệt mổ xẻ – truy cứu trách nhiệm những cá nhân lãnh đạo cơ quan này đã đem nguồn tiền lẽ ra phải dùng vào việc chăm sóc, hỗ trợ người lao động để… mua cổ phần, góp vốn, cho vay mà theo KTNN tất cả những khoản chi ấy đều… chưa rõ ràng, minh bạch, rồi vì chưa quy định về thời hạn trả nợ, chưa đặt điều kiện ràng buộc về trách nhiệm trả nợ, cũng như không giám sát việc sử dụng vốn vay nên… khó có khả năng thu hồi vốn?
Lẽ nào cứ lãnh đạo hệ thống đại diện và bảo vệ quyền lợi cho người lao động của các giới khác nhau ở Việt Nam là có cả quyền “ăn trên, ngồi chốc” lẫn đủ tư cách để nhân danh… qui định của đảng, nhà nước hành xử trơ trẽn, trâng tráo như thế?
Chú thích
(1) https://vnexpress.net/ong-le-vinh-danh-noi-ve-thu-nhap-556-trieu-dong-moi-thang-4183141.html
(2) https://zingnews.vn/thu-nhap-thang-9-cua-ong-le-vinh-danh-hon-nua-ty-dong-post1145157.html
(8) https://baodautu.vn/kiem-toan-tai-chinh-cong-doan-tren-lenh-lang-duoi-kho-han-d129060.html