Nữ diễn viên Lê Thị Hiệp qua đời hôm thứ Ba 19/12 ở miền Nam California, hưởng dương 46 tuổi.
Đầu thập niên 1990 khi đạo diễn Oliver Stone muốn dựng một phim liên quan đến cuộc chiến Việt Nam, dựa vào tự truyện mang tên “When Heaven and Earth Changed Places” – Khi Đất Trời đổi ngôi – của Lệ Lý Hayslip, ông không muốn nhân vật chính là người từ Hollywood mà phải là một người Việt chính gốc.
Đó là câu chuyện với nhiều nổi trôi của một người con gái sinh ra và lớn lên tại Việt Nam thời chiến tranh, mà ở Hollywood thì nào có ai là gốc Việt từng trải. Vì thế đạo diễn Stone tìm người trong cộng đồng Việt ở Mỹ, Canada và cả ở Hong Kong, Bangkok. Riêng ở California những buổi tuyển chọn đã được tổ chức ở Quận Cam và San Jose với nhiều nghìn người già trẻ, nam nữ rủ nhau đi thử tài đóng phim.
Khoảng 16 nghìn người đã qua tuyển chọn mà nhân vật chính cho phim là ai thì không được công bố ngay.
Thị trưởng San Pablo bà Shirley R. Wysinger và diễn viên Lê Thị Hiệp (Ảnh: Bùi Văn Phú)
Cho đến khi “Heaven and Earth” được tung ra chiếu năm 1993 tên tuổi của Lê Thị Hiệp mới được biết đến và là một ngạc nhiên cho giới sinh hoạt điện ảnh qua tài năng diễn xuất của bà, bên cạnh những diễn viên có tiếng như Tommy Lee Jones, Joan Chen.
Lê Thị Hiệp cũng đã đóng góp nhiều trong công tác từ thiện của tổ chức East Meets West – Đông Tây Hội ngộ – mà Lệ Lý Hayslip sáng lập dù gặp nhiều khó khăn khi hoạt động ở Việt Nam.
Có thể nói đạo diễn Stone đã chọn được một diễn viên đủ khả năng để đóng vai nhân vật chính là một cô gái nhà quê, ít học phải đi bán thuốc lá, rồi bán ‘bar’ tức phục vụ trong các quán rượu, hộp đêm để kiếm tiền giúp gia đình. Những người thân của bà như cô dì, chú bác có người theo quốc gia, người theo cộng sản. Người thiếu nữ đó bị cả hai bên nghi ngờ, cuộc đời trải qua 30 năm với nhiều nỗi truân chuyên, từ đứa bé gái sinh ra và lớn lên ở miền Trung nước Việt, mới 13 tuổi đời đã phải lặn lội ra đời kiếm sống, phải đối diện với chiến tranh, bị tra tấn, hãm hiếp cho đến lúc thành một phụ nữ trung niên sống ở Mỹ với nhiều những đau khổ, bạo hành và dằn vặt tâm hồn vì hoản cảnh gia đình.
Không xuất thân từ trường nghệ thuật hay đã học qua bất kỳ lớp diễn xuất nào, Lê Thị Hiệp đến với điện ảnh hoàn toàn là một sự tình cờ. Lúc bước vào sinh hoạt điện ảnh bà mới 20 tuổi khi đang là sinh viên năm thứ nhì ngành tâm lý tại Đại học U.C. Davis ở miền bắc California.
“Heaven and Earth”, với kinh phí 28 triệu đôla, khi phát hành không được chiếu rộng rãi ở Hoa Kỳ và số doanh thu cũng không cao như hai phim trước của Oliver Stone, trong bộ ba những phim về cuộc chiến Việt Nam là “Platoon”, “Born on the Fourth of July” và “Heaven and Earth”. Có thể vì cách đạo diễn đã chọn nhiều người đóng phim ngoài luồng và gặp phản ứng không thuận lợi từ nghiệp đoàn phim ảnh Mỹ.
Gia đình của Lê Thị Hiệp gốc Đà Nẵng, gồm bảy anh chị em và là những thuyền nhân vượt biển đến trại tị nạn ở Hồng Kông, sau đó định cư ở Oakland, California vào đầu thập niên 1980, khi bà mới lên chín.
Thời gian đầu ở Mỹ bà đã có những cuối tuần đi học tiếng Việt. Hôm đầu tháng 11 vừa qua, tại Oakland có tổ chức kỷ niệm 30 năm sinh hoạt của trường Việt ngữ Hướng Việt, 1987 – 2017, anh Nguyễn Trung Cao là một trong những người sáng lập trường đã nhắc đến Lê Thị Hiệp là một trong những học trò cũ.
Sau khi tốt nghiệp trung học từ Oakland High và được nhận vào Đại học U.C. Davis thì gia đình dọn về thành phố nhỏ San Pablo, cách Oakland không xa. Đầu năm 1994, sau khi phim được công chiếu, hội đồng thành phố San Pablo đã có buổi tuyên dương cư dân địa phương và là diễn viên điện ảnh Lê Thị Hiệp.
Hôm đó tôi tò mò hỏi Hiệp thù lao nhận được cho vai chính trong phim, cô chỉ mỉm cười nói là có dư để trả hết nợ cho căn nhà của bố mẹ và học phí đại học cho mình.
Sau thời gian tạm nghỉ học để đóng phim, Hiệp trở lại trường để theo đuổi giấc mộng làm bác sĩ nhưng không thành.
Một thập niên sau “Heaven and Earth”, năm 2004 cô xuất hiện trong phim “Green Dragon” của đạo diễn gốc Việt Timothy Linh Bùi qua vai con gái một cựu Tướng Việt Nam Cộng hòa.
Lê Thị Hiệp sau đó cũng xuất hiện trong một vài phim như Bugis Street, Dead Man Can’t Dance và Bastards.
Một thập niên sau “Heaven and Earth”, năm 2004 cô xuất hiện trong phim “Green Dragon” của đạo diễn gốc Việt Timothy Linh Bùi qua vai con gái một cựu Tướng Việt Nam Cộng hòa. Trong phim có nam diễn viên Patrick Swayze, Forest Whitaker và đặc biệt là Đơn Dương, đến từ Việt Nam, đóng vai trưởng trại tị nạn trong căn cứ quân đội Camp Pendleton và có lòng mê con gái ông tướng.
“Green Dragon” không được chiếu tại Việt Nam. Còn “Heaven and Earth” đã bị kiểm duyệt cắt bỏ những hình ảnh ghi lại sự dã man của cán bộ cộng sản.
Lê Thị Hiệp cũng đã đóng góp nhiều trong công tác từ thiện của tổ chức East Meets West – Đông Tây Hội ngộ – mà Lệ Lý Hayslip sáng lập dù gặp nhiều khó khăn khi hoạt động ở Việt Nam ngay tại quê hương cũ của tác giả và diễn viên là vùng Quảng Nam, Đà Nẵng.
Không có cơ hội thăng hoa trên đường phim ảnh, bà mở nhà hàng China Beach Bistro ở thành phố Venice, nam California và sau đó là một nhà hàng dung hợp các món ăn Pháp-Việt có tên Le Cellier’s ở Marina del Rey. Đầu năm 2014 bà có tham gia chương trình thi đua nấu ăn “Chopped” trên truyền hình Mỹ.
Về tính tình Lê Thị Hiệp là người rất tếu. Nhạc sĩ Trần Chí Phúc kể lại buổi gặp gỡ Hiệp trong dịp kỷ niệm 10 năm ngày thành lập trường Việt ngữ Hướng Việt: “Phải nhìn nhận là cô nói chuyện rất ‘tếu’. Khi kể chuyện học Việt ngữ cho buổi tiệc nghe, cô đã đọc câu hỏi ‘Các con đã đủ vở chưa’, tiếng ‘đủ vở’ cô nói bằng giọng Huế, hoặc khi nói câu ‘con chó sủa’, chữ ‘sủa’ cô nói tiếng Quảng Nam – nơi cô sinh ra – thì khán giả bật cười.”
Quảng cáo phim “Heaven and Earth” trên báo vùng Vịnh San Francisco (Ảnh: Bùi Văn Phú)
Ông John Quốc Dương, một bạn học cùng thời ở U.C. Davis với Hiệp đã có nhận xét như sau: “Cô là một người dễ thương, luôn có nụ cười trên môi, không kiêu căng mà rất bình dân, hòa đồng ngay cả sau khi cô đã nổi tiếng qua phim ‘Heaven and Earth’”.
Lê Thị Hiệp sinh ngày 30/11/1971, mất ngày 19/12/2017 vì biến chứng ung thư dạ dày; để lại chồng, hai người con, bố mẹ và 6 anh chị em.