Cuộc đua đến Nhà Trắng giữa hai ứng cử viên Donald Trump, đương kim tổng thống, người của đảng Cộng hòa, và Joe Biden, thuộc đảng Dân chủ, vẫn chưa ngã ngũ, tính đến sáng 6/11. Mặc dù vậy, với số phiếu đại cử tri đang nhỉnh hơn, ông Biden được cho là có lợi thế trên con đường đến chiếc ghế tổng thống.
Nếu ông Biden lên nắm quyền, kế hoạch kinh tế mà ông đưa ra khi tranh cử sẽ có tác động ra sao đến nước Mỹ, giới phân tích đưa ra một số nhận định dưới đây.
Theo báo USA Today và đài NPR, về thuế khóa, chính quyền của ông Biden sẽ tăng thuế và bịt các lỗ hổng trong các quy định thuế đối với các cá nhân kiếm được hơn 400.000 đô la/năm, khôi phục lại thuế suất ở mức trước khi luật thuế của ông Trump được thông qua. Theo đó, thu nhập trên 400.000 đô la phải chịu thuế An sinh Xã hội ở mức 12,4%.
Nhóm nghiên cứu phi đảng phái có tên Tax Policy Center (Trung tâm Chính sách Thuế), đặt tại thủ đô Washington, cho rằng việc tăng thuế sẽ đem lại nguồn thu khoảng 4 nghìn tỉ đô la trong thập niên tới, USA Today trích dẫn.
Vẫn báo USA Today và đài NPR đưa tin rằng ông Biden có chủ trương nâng cấp đường xá, cầu cống; xây dựng nền kinh tế dùng năng lượng sạch; đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để thúc đẩy ngành chế tạo; bảo đảm rằng chính phủ và các nhà thầu phục vụ chính phủ sẽ mua sản phẩm Mỹ; miễn phí cho việc học cao đẳng cộng đồng; bảo đảm người dân được gửi trẻ giá phải chăng và mọi trẻ em đều được học mẫu giáo; và trợ giúp để người Mỹ được mua hoặc thuê nhà.
Các nhà kinh tế được USA Today tham khảo ý kiến cho rằng kế hoạch nêu trên của ông Biden sẽ tốn 7 nghìn tỉ đô la để thực hiện trong 10 năm, cao hơn số 4 nghìn tỉ đô la thu được từ tăng thuế. Tuy nhiên, khoản thâm hụt này ở mức “kiểm soát được”. Các chuyên gia cho rằng cần phải chi tiêu như vậy để khôi phục việc làm.
Một khi mọi người có việc làm trở lại, nước Mỹ có thể nhanh chóng chuyển sang lo cho việc giảm nợ nần, theo lời các nhà kinh tế, được USA Today dẫn lại.
Về thương mại với Trung Quốc, theo USA Today, ông Biden nhiều lần khẳng định sẽ có các hành động mạnh mẽ chống lại việc Trung Quốc xuất khẩu ồ ạt sản phẩm theo kiểu bán phá giá vào Mỹ, cũng như ông sẽ chống việc Bắc Kinh thao túng tiền tệ và một số hành vi xấu khác.
Nhưng ông Biden nói ông sẽ tập hợp các đồng minh của Mỹ để đối đầu với Trung Quốc thay vì phải đơn thương độc mã. Các chuyên gia được USA Today tham khảo ý kiến cho rằng chiến lược của ông Biden có nhiều cơ hội thành công hơn khi lôi kéo được sự ủng hộ của các nước khác.
Phó Tổng thống Mỹ Joe Biden đón Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ở Căn cứ không quân Andrew, bang Maryland, Mỹ hôm 24/9/2015
Trong lĩnh vực đáng quan tâm là các quy định, luật lệ, ông Biden nói sẽ khôi phục lại nhiều quy định mà ông Trump đã bãi bỏ hoặc đơn giản hóa, đặc biệt là các quy định về môi trường áp dụng cho ngành năng lượng, theo USA Today. Điều này nằm trong kế hoạch về năng lượng sạch của ông Biden, nhắm đến đối phó với biển đổi khí hậu.
Các chuyên gia nhận xét rằng việc bổ sung các quy định sẽ làm tăng chi phí của người tiêu dùng, nhưng mặt tích cực là việc này có thể giúp tránh phải bỏ ra các chi phí kinh tế có khi còn lớn hơn cho vấn đề biến đổi khí hậu, ví dụ như chi phí cho đối phó, khắc phục hậu quả của bão lũ và thiên tai.
Mức lương tối thiểu là chủ đề được nhiều người dân Mỹ quan tâm. USA Today và NPR đưa tin rằng ông Biden ủng hộ việc tăng lương tối thiểu lên 15 đô la/giờ.
Trong cuộc tranh luận cuối cùng trước bầu cử, ông Biden nói: “Bất cứ mức lương nào dưới con số đó đều làm cho người ta thuộc diện dưới mức nghèo. Và không có bằng chứng cho thấy khi ta tăng lương tối thiểu, các doanh nghiệp phải đóng cửa. Điều đó đơn giản là không đúng sự thật”.
Trang Business Insider và báo New York Times dẫn lại kết quả phân tích của hãng nghiên cứu Moody's Analytics cho hay rằng nghị trình kinh tế của ông Joe Biden sẽ tạo ra thêm 7 triệu việc làm, nhiều hơn so với kế hoạch của ông Trump.
Cuộc nghiên cứu cho rằng nếu ông Biden đắc cử và đảng Dân chủ của ông chiếm thế đa số ở Thượng viện, chính quyền của ông Biden sẽ tăng chi tiêu của cấp liên bang, dẫn đến nợ liên bang phình to. Nhưng việc chi tiêu đó không kìm hãm tốc độ tăng trưởng.
Trái lại, nó sẽ tạo ra 18,6 triệu việc làm trong nhiệm kỳ đầu của ông Biden, và nâng thu nhập trung bình sau thuế của hộ gia đình Mỹ thêm 4.800 đô la. Như vậy là cao hơn 7 triệu việc làm so với trường hợp ông Trump vẫn nắm quyền và đảng Cộng hòa vẫn chiếm đa số ở Thượng viện. Trong trượng hợp đó, thu nhập của các hộ gia đình vẫn giữ nguyên.
Vẫn cuộc nghiên cứu được Business Insider và New York Times trích dẫn đưa ra dự báo rằng tỉ lệ thất nghiệp sẽ giảm xuống dưới 4% vào cuối năm 2022 trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Biden.
Nếu ông Trump tái đắc cử, điều đó phải đến nửa đầu năm 2024 mới đạt được, chậm hơn 1,5 năm.