Cập nhật:
Lãnh đạo khối đa số ở Thượng viện Mỹ, Mitch McConnell, ngày 13/1 loan báo Thượng viện sẽ bắt đầu phiên xét xử luận tội Tổng thống Donald Trump vào tuần tới sau khi Hạ viện chuyển giao điều khoản luận tội, đẩy tiến trình này sang những ngày đầu tiên trong nhiệm kỳ của Tổng thống tân cử Joe Biden.
**************************
Đa số ở Hạ viện Mỹ ngày 13/1 biểu quyết biến ông Donald Trump thành Tổng thống Mỹ đầu tiên bị đàn hặc luận tội hai lần, chính thức ‘truy tố’ ông kích động bạo loạn, một tuần sau khi các ủng hộ viên của ông Trump tấn công Điện Capitol.
Kết quả biểu quyết tại Hạ viện do phe Dân chủ kiểm soát là 232-197, trong đó có 10 dân biểu Cộng hoà ủng hộ cuộc đàn hặc.
Hạ viện thông qua một điều khoản luận tội duy nhất, cáo trạng chính thức, tố cáo ông Trump ‘kích động bạo loạn,’ tập trung vào bài diễn văn ông đưa ra trước hàng ngàn ủng hộ viên trước khi đám đông xông vào Điện Capitol trong cuộc bạo động hôm 6/1 khiến năm người chết và gây cản trở cho tiến trình chính thức hoá chiến thắng của ông Joe Biden trong cuộc bầu cử Tổng thống 3/11/2020.
Tuy nhiên, có phần chắc cuộc đàn hặc không dẫn tới việc truất phế ông Trump trước khi nhiệm kỳ Tổng thống 4 năm của ông kết thúc và trước khi Tổng thống tân cử Joe Biden nhậm chức ngày 20/1.
Lãnh đạo phe Cộng hoà ở Thượng viện bác lời kêu gọi triệu tập Thượng viện để tiến hành phiên xử tức thì.
Lãnh đạo khối đa số ở Thượng viện, thượng nghị sĩ Mitch McConnell nói với thượng nghị sĩ Dân chủ hàng đầu ở Thượng viện Chuck Schumer rằng ông không sẵn lòng triệu một cuộc họp khẩn cấp để xét xử liệu ông Trump có nên bị cách chức hay không sau cuộc đàn hặc ở Hạ viện, một phát ngôn viên của ông McConnell cho biết.
Vụ bạo loạn hôm 6/1 diễn ra sau bài diễn văn của ông Trump trước hàng ngàn ủng hộ viên mà trong đó ông lặp lại tuyên bố vô căn cứ về gian lận bầu cử rộng khắp và thúc giục họ tuần hành tới Điện Capitol.
Cuộc biểu quyết về đàn hặc ông Trump hôm 13/1 được tiến hành trong phòng họp Hạ viện, nơi mà hôm 6/1 các nghị sĩ đã phải đeo mặt nạ chống hơi cay ẩn nấp dưới bàn ghế trong lúc cảnh sát đụng độ với người biểu tình bên ngoài phòng họp. Cuộc biểu quyết hôm nay diễn ra trong lúc an ninh được siết chặt nghiêm ngặt cả bên trong lẫn bên ngoài Điện Capitol, trong đó có sự hiện diện của Vệ binh Quốc gia có võ trang.
“Tổng thống Mỹ kích động cuộc bạo loạn này, cuộc nổi dậy võ trang này chống lại đất nước chúng ta,” Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, một đảng viên Dân chủ, tuyên bố trong phòng họp Hạ viện. “Ông ấy phải ra đi. Ông ấy là mối nguy hiện tại và rõ ràng đối với quốc gia mà tất cả chúng ta yêu mến.”
Chưa Tổng thống nào bị sa thải sau các cuộc đàn hặc luận tội. Ba Tổng thống từng bị Hạ viện đàn hặc là ông Donald Trump năm 2019, ông Bill Clinton năm 1998 và ông Andrew Johnson năm 1868 – nhưng không bị truất phế sau quyết định của Thượng viện.
Một số nghị sĩ Cộng hoà không ủng hộ quyết định đàn hặc dù đa phần không bênh vực lời nói và hành động của Tổng thống Trump.
“Đàn hặc một Tổng thống trong khung thời gian ngắn ngủi như vậy là một sai lầm, dân biểu Cộng hoà hàng đầu ở Hạ viện, Kevin McCarthy, nói. “Điều đó không có nghĩa là Tổng thống không có lỗi. Tổng thống chịu trách nhiệm về vụ đám đông bạo loạn tấn công Quốc hội hôm thứ Tư.”
Những đồng minh thân cận của ông Trump, như nghị sĩ Jim Jordan, tố cáo phe Dân chủ hành động thiếu tỉnh táo chỉ vì lợi ích chính trị.
‘Tôi chọn sự thật’
Một số dân biểu Cộng hoà cho biết ủng hộ đàn hặc, trong đó có dân biểu Cộng hoà đứng hàng thứ ba ở Hạ viện là Liz Cheney.
Dân biểu Cộng hoà Jamie Herrera Beutler tuyên bố “Tôi không chọn phe, tôi chọn sự thật”.
Lãnh đạo phe Cộng hoà tại Hạ viện tránh không kêu gọi các đảng viên cùng đảng biểu quyết chống lại việc đàn hặc ông Trump, cho rằng cuộc biểu quyết này là vấn đề lương tâm cá nhân.
Theo Hiến pháp, cuộc đàn hặc ở Hạ viện sẽ dẫn tới phiên xét xử Tổng thống ở Thượng viện.
Cần có đa số 2/3 đồng thuận ở Thượng viện do phe Cộng hoà kiểm soát để kết tội và sa thải Tổng thống, nghĩa là cần ít nhất 17 thượng nghị sĩ Cộng hoà trong số 100 thành viên Thượng viện đứng về nỗ lực của phe Dân chủ.
Ông McConnell đã tuyên bố không có phiên xét xử nào có thể được lên lịch cho tới khi Thượng viện trở lại phiên họp thường kỳ vào ngày 19/1, một ngày trước lễ nhậm chức của ông Biden. Cuộc xét xử sẽ tiến hành tại Thượng viện cho dù sau khi ông Trump đã mãn nhiệm.
Chưa thượng nghị sĩ Cộng hoà nào tuyên bố sẽ bỏ phiếu kết tội ông Trump, nhưng có hai người đã kêu gọi ông Trump từ chức.
Trong phát biểu ngày 13/1, Tổng thống Trump kêu gọi ủng hộ viên giữ bình tĩnh. “Tôi yêu cầu không được bạo động, không được phạm pháp, không được phá hoại bất cứ hình thức nào. Đó không phải là điều tôi đại diện, và đó không phải là điều nước Mỹ đại diện.”