Một vị linh mục đứng ra giúp đỡ, dẫn dắt hàng trăm dân nghèo trong một vụ kiện tập thể quy mô chưa từng có trước nay, yêu cầu Formosa Đài Loan phải chịu trách nhiệm pháp lý và bồi thường thỏa đáng cho ngư dân Việt Nam bị thiệt hại trong thảm họa môi trường biển miền Trung.
Vượt qua những sách nhiễu và cản trở từ nhà cầm quyền, đoàn xe buýt gồm 15 chiếc do linh mục Antôn Đặng Hữu Nam dẫn đầu, ngày 26/9, đã đưa 600 ngư dân thực hiện cuộc hành trình 2 ngày tới tòa án ở thị xã Kỳ Anh, tâm điểm thảm họa cá chết hồi tháng 4 và cũng là nơi công ty Formosa đặt trụ sở, để nộp đơn khởi kiện.
Đây là một phần trong loạt các hoạt động của linh mục Nam suốt nhiều tháng qua, vận động hỗ trợ pháp lý và tài chính, để giúp đỡ ngư dân nghèo miền Trung đang khốn đốn, khánh kiệt vì biển bị nhiễm độc hóa chất từ Formosa.
Vị linh mục quản xứ Phú Yên, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, đã chia sẻ với Trà Mi VOA Việt ngữ về những nỗ lực của ông trên đoạn đường đã qua và trong chặng đường sắp tới.
Bấm vào nghe toàn bộ cuộc phỏng vấn với linh mục Đặng Hữu Nam
Your browser doesn’t support HTML5
Dân Việt khởi kiện tập thể chống lại Formosa
LM Nam: 506 bộ hồ sơ đã được tòa án tiếp nhận dù gặp nhiều khó khăn, người ta đánh phá và tìm mọi cách gây khó dễ, cản trở chúng tôi làm việc này. Là một linh mục đứng ra hỗ trợ bà con, chúng tôi cũng đang gặp rất nhiều khó khăn về kinh phí. Với 506 đơn kiện vừa nộp, mức án phí tôi ước tính xấp xỉ 4 tỷ đồng, tương đương 200 ngàn Mỹ kim. Hiện còn rất nhiều bộ hồ sơ chúng tôi đang hoàn thiện. Theo pháp lý Việt Nam, sau khi nộp đơn được tòa án thông báo thụ lý thì lúc đó sẽ phải nộp án phí. Về mức án phí, chẳng hạn như mức yêu cầu bồi thường từ 400 đến 500 triệu đồng thì tòa đòi 5%. Từ 800 triệu đồng đến 2 tỷ thì họ yêu cầu nộp 30 triệu và 4%.
Trà Mi: Linh mục có kế hoạch thế nào để tìm kiếm các nguồn tài chính hỗ trợ ngư dân?
LM Nam: Để hoàn thiện chương trình này, tôi xin tất cả mọi người trên thế giới yêu chuộng công lý-hòa bình, đấu tranh cho dân chủ-nhân quyền và hiện tình đất nước hãy giúp đỡ chúng tôi để chúng tôi có đủ kinh phí đi theo con đường đấu tranh này.
Trà Mi: Cho tới thời điểm này, lời kêu gọi đó đã được sự hưởng ứng như thế nào, thưa linh mục?
LM Nam: Hôm nay cũng đã có một số ủng hộ rồi.
Trà Mi: Ngoài vấn đề tài chính, về mặt pháp lý, bà con ngư dân trong đoàn đã được sự hỗ trợ thế nào?
LM Nam: Từ ngày khởi đầu chương trình, tôi đã liên hệ một số luật sư để hỗ trợ, tư vấn pháp lý cho chúng tôi. Họ đã hỗ trợ miễn phí, và khi ra tòa, chúng tôi cũng sẽ kêu gọi họ tiếp tục giúp đỡ.
Trà Mi: Hàng trăm người cùng nộp đơn kiện là một bước đột phá. Linh mục có tin tưởng công cuộc đấu tranh đòi hỏi công lý của bà con ngư dân lần này sẽ thành công?
LM Nam: Việt Nam có cả rừng luật, nhưng chỉ thi hành luật rừng. Đó là khó khăn chung cho những ai đấu tranh cho công lý, công bằng, dân chủ, nhân quyền. Tuy nhiên, trong vụ kiện này, chúng tôi cũng có niềm tin sẽ chiến thắng bởi vì còn hàng ngàn hồ sơ đang được tiếp tục hoàn thiện. Rất nhiều ngư dân là nạn nhân của thảm họa hôm nay đã liên lạc với chúng tôi và yêu cầu hỗ trợ để có thể đi theo con đường này. Với sự quan tâm của truyền thông thế giới, sự lên tiếng của các tổ chức NGO và các chính phủ dân chủ, với sức mạnh của sự đoàn kết và đấu tranh giữa các tổ chức xã hội trong và ngoài nước, chúng ta đã thắng từ ngay lúc đầu. Với những điều kiện đó, tôi có niềm tin sẽ chiến thắng.
Một vị linh mục đứng ra giúp đỡ, dẫn dắt hàng trăm dân nghèo trong một vụ kiện tập thể quy mô chưa từng có trước nay. (Ảnh: Facebook LM Le Ngoc Thanh).
Trà Mi: Dẫn dắt 100 người cùng nhau lên tiếng trong một vụ kiện đã là khó khăn, huống chi là 500, 600 người cùng lúc như thế. Ý tưởng này xuất phát từ cơ duyên nào, thưa linh mục?
LM Nam: Tôi là người từng đấu tranh cho công lý và hòa bình, dân chủ-nhân quyền từ năm 2008. Đó là mệnh lệnh lương tâm của tôi. Tôi phải bênh vực những người thấp cổ, bé miệng bị gạt ra bên lề xã hội. Quy tụ được hàng ngàn người trong vụ này, trên hết là vì họ thấy có đủ cơ sở để họ tin tưởng và cậy dựa, họ thấy mình dám sống và dám chết vì sự thật. Họ thấy được sự thật, họ hiểu vấn đề, họ đủ tin tưởng vào một người lãnh đạo nào đó thì họ sẵn sàng đi theo. Chúng tôi đi nộp đơn kiện hôm nay gồm những giáo dân giáo xứ Phú Yên và các giáo xứ lân cận thuộc Quỳnh Lưu, Nghệ An, chứ không phải ở tâm điểm thảm họa. Còn rất nhiều nơi khác nữa từ Nghệ An tới Thừa Thiên-Huế tiếp tục kêu gọi chúng tôi hỗ trợ để tham gia. Chúng tôi chưa phải những người bị ảnh hưởng nhất, nhưng chúng tôi là những người bị bỏ rơi nhất. Dù các ngư dân này đánh bắt trên ngư trường bị nhiễm độc từ Hà Tĩnh đi vào, nhưng nhà cầm quyền trong tất cả báo cáo về thảm họa đều không đá động đến Nghệ An.
Trà Mi: Xin linh mục cho biết hoàn cảnh hiện nay của các ngư dân ra sao dẫn tới vụ kiện này?
LM Nam: Họ đã nghèo, sau thảm họa cuộc sống của họ càng thê thảm. Họ đứng trước thảm cảnh phá sản vì nợ ngân hàng. Gia đình họ suốt 5 tháng qua không hề nhận được hỗ trợ nào từ nhà cầm quyền. Họ cố gắng cầm cự bằng việc bán và cầm cố tài sản, hiện họ đã khánh kiệt. Hàng ngàn học sinh đã bỏ học vì cha mẹ không còn khả năng, những gia đình không còn gì để bấu víu.
Trà Mi: Những ngư dân này hiện giờ có còn đi biển hay không, thưa linh mục?
LM Nam: Vùng trung tâm thảm họa, tất cả thuyền bè nằm bờ vì không đánh bắt được. Ngư dân Nghệ An, đặc biệt là trong giáo xứ của tôi, họ vẫn phải tiếp tục ra khơi đi đánh bắt xa bờ, nhưng trở về không bán được hoặc bán với giá rẻ mạt vì không ai mua, người ta rất sợ.
Trà Mi: Thông điệp và nguyện vọng của đoàn người khởi kiện Formosa hôm nay?
LM Nam: Đầu tiên, chúng tôi muốn nói với mọi người, những người cũng là nạn nhân nhưng vì nỗi sợ không dám vượt qua để đòi công lý, công bằng, quyền lợi chính đáng của mình. Chúng tôi đã đứng dậy được thì cớ gì quý ông, bà, anh, chị, em không đứng dậy được? Chúng tôi vượt qua nỗi sợ vì chúng tôi hiểu được sự thật về thảm họa, về tương lai, về nguy cơ. Chúng tôi muốn nói rằng việc chúng tôi đứng dậy hôm nay, 5-6 trăm người đệ đơn lên tòa, quả là có một không hai trong lịch sử dân tộc Việt Nam. Chúng tôi không đòi cho mình, không bảo vệ mình, mà chúng tôi muốn bảo vệ giống nòi tương lai vì môi trường là sự sống của con người. Môi trường bị hủy hoại giống như cơ thể con người, khi một vài tế bào bị ung thư không thể nói chỉ vài tế bào đó bị ảnh hưởng mà nó sẽ ảnh hưởng tới toàn cơ thể. Tất cả đều đau và có thể chết tất cả. Chúng tôi khởi kiện hôm nay nhắm tới mục đích chính là đấu tranh cho sự thật, cho quê hương đất nước. Lúc nào đó, con cháu chúng ta sẽ hỏi rằng khi đất nước lâm nguy, biển bị ô nhiễm , cha mẹ ông bà đã làm gì để cứu biển và cứu chúng con? Chúng tôi phải trả lời thế nào cho thế hệ cha ông đi trước, đã để lại gia sản này cho chúng tôi? Đó là con đường chúng tôi đấu tranh, chứ không phải vì quyền lợi mỗi mình chúng tôi. Các ngư dân muốn làm đơn khởi kiện, xin liên hệ trực tiếp với tôi: quản xứ Phú Yên, xã An Hòa, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Suốt 3 tháng qua, tôi có đội ngũ tình nguyện viên hơn 20 người. Dù họ làm với tinh thần thiện nguyện, nhưng mọi kinh phí ăn uống, đi lại và các kinh phí liên quan về phương tiện, máy móc..v…v.. tôi đang phải tự lo liệu vì chúng tôi không thu bất cứ đồng tiền nào của ngư dân. Đây cũng là khó khăn rất lớn cho tôi. Chắc chắn sẽ còn những chuyến sắp tới. Còn hồ sơ thì chúng tôi còn tiếp tục chương trình.
Trà Mi: Xin chân thành cảm ơn thời gian linh mục đã dành cho cuộc trao đổi này.
LM Nam: Xin cảm ơn và xin tất cả cầu nguyện cho chúng tôi, ủng hộ chúng tôi trên con đường tranh đấu đầy gian lao này.
Your browser doesn’t support HTML5
Formosa Hà Tĩnh ‘đối mặt với trận chiến pháp lý lớn’