Trân Văn
Câu chuyện Đại học Tôn Đức Thắng (TDTU) đang râm ran cả trên mạng xã hội lẫn hệ thống truyền thông chính thức là một trong những ví dụ rõ ràng về chuyện xài… đảng để tranh quyền, đoạt lợi!
***
TDTU vốn là đại học tư (dân lập), thành lập năm 1997. Ở một xã hội mà “định hướng xã hội chủ nghĩa” chi phối cả giáo dục, để phát triển, TDTU xin chuyển thành đại học bán công vào năm 2003 và đến 2008, TDTU tiếp tục xin chuyển đổi thêm một lần nữa thành đại học công lập nhưng hoạt động bằng vốn riêng, không nhận tiền từ công quỹ. Kể từ đó, cơ quan thay mặt hệ thống công quyền giám sát hoạt động của TDTU không còn là UBND TP.HCM nữa mà là Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (Tổng LĐLĐ VN).
Sau 23 năm, TDTU hiện có hơn 30 khoa đào tạo nhiều ngành khác nhau trong lĩnh vực kỹ thuật, khoa học tự nhiên, khoa học xã hội. Ngoài hai cơ sở đào tạo ở TP.HCM, TDTU còn có ba cơ sở đào tạo ở Khánh Hòa, Lâm Đồng, Cà Mau. TDTU cũng là một trong vài đại học được một số đại học, tổ chức ngoại quốc chọn làm đối tác để gửi sinh viên đến TDTU học, nghiên cứu trong một số ngành, một số lĩnh vực như: CSUMB (một đại học công lập ở Monterey Bay, California), chương trình Fulbright của chính phủ Mỹ,…
Nhìn một cách tổng quát, TDTU là một trong số không nhiều các đại học tại Việt Nam đạt được một số thành quả được xem là đáng khích lệ đối với đào tạo đại học và sau đại học. Chẳng hạn được HCERES (Hội đồng Thẩm định về Đào tạo và Nghiên cứu của các đại học) công nhận là đạt chuẩn chung của các đại học Pháp và châu Âu. Năm ngoái, TDTU được URAP (một tổ chức chuyên thẩm định, xác định thứ hạng các đại học trên thế giới) xếp hạng 960/2.500 đại học (1)...
Giữa lúc TDTU đang tiếp tục sải những bước dài hơn, mạnh mẽ hơn trên con đường đào tạo thì Tổng LĐLĐ VN xuất hiện ở giữa đường trong vai… cơ quan chủ quản. Giữa năm ngoái, Tổng LĐLĐ VN cáo buộc lãnh đạo TDTU… chống đối cơ quan chủ quản, ngăn cản việc kiểm tra, kiểm toán TDTU. TDTU phản biện, không đồng tình với yêu cầu phải trích nộp 30% lợi nhuận cho… cơ quan chủ quản, đồng thời đưa ra nhiều chứng cứ, chứng minh Tổng LĐLĐ VN vu cáo, bôi nhọ TDTU (2).
Tranh cãi giữa TDTU và Tổng LĐLĐ VN được bày ra trên nhiều cơ quan truyền thông chính thống (3) và không có cá nhân hay cơ quan hữu trách nào phân xử trừ… tổ chức đảng. Cuối tháng 8 vừa qua, Tổng LĐLĐ VN công bố quyết định “tạm đình chỉ công tác của ông Lê Vinh Danh (Hiệu trưởng TDTU) trong 90 ngày để kiểm điểm về mặt chính quyền” do Ủy ban Kiểm tra (UBKT) của Thành ủy TP.HCM kết luận là “ông Danh có vi phạm, khuyết điểm” (4).
Đến cuối tuần trước, UBKT của Thành ủy TP.HCM loan báo, ông Lê Vinh Danh đã bị Ban Thường vụ Đảng ủy của Khối Đại học, Cao đẳng ở TP.HCM kỷ luật bằng hình thức tước bỏ tất cả các chức vụ trong đảng. Tổ chức đảng này còn “khiển trách” bốn Ủy viên của Đảng ủy TDTU, trong đó có cả Phó Bí thư, một Chủ nhiệm UBKT, đồng thời “cảnh cáo tập thể Đảng ủy TDTU”! Tất cả những đảng viên và Đảng ủy TDTU bị kỷ luật đều vì đã hoặc để xảy ra tình trạng phát biểu không đúng, thiếu chuẩn mực, phản đối, làm ảnh hưởng nghiêm trọng uy tín của Tổng LĐLĐ VN (5). Nói cách khác, Tổng LĐLĐ VN đã rút… đảng ra… “chơi”, đốn hạ những cá nhân toan dùng “tự chủ” để chống mình!
***
Dẫu hệ thống truyền thông chính thức đã im hơi lặng tiếng, thôi bênh vực cho TDTU sau khi đảng tham gia “lập lại trật tự” ở TDTU nhưng vẫn còn rất nhiều người tham gia luận bàn về sự kiện TDTU trên mạng xã hội.
Trần Nhật Bình là một trong những người như thế. Tuy chỉ thường xuyên đi ngang và vào trong khuôn viên cơ sở TDTU ở quận 7 TP.HCM một lần nhưng Bình khẳng định: Ở Việt Nam chưa có đại học công lập nào đẹp và thơ như thế. Thùy Nguyễn – một người bạn của Bình – góp thêm: Cơ sở của TDTU ở Khánh Hòa cũng đẹp mê hồn… Đó là lý do khiến Bình than: Sự kiện TDTU chứng minh thêm, ở Việt Nam càng làm càng sai, làm tốt cũng chết, làm xấu cũng chết, chỉ ngồi chơi, cà lơ phất phơ và lãnh lương là ổn. Thật đúng với câu “ngồi mát ăn bát vàng”… Bình Yên – một người bạn của Bình – bình: Làm cho lắm rồi cũng lâm vào cảnh “cốc mò, cò xơi” (6).
Từ ý kiến của Trịnh Việt Đông: Tôn Đức Thắng là đại học duy nhất ở Việt Nam mà mình muốn cho con vào học, cho đến khi Hiệu trưởng bị kỷ luật! – Lê Đức Dục kể thêm: Sau khi tìm hiểu về TDTU, về ông Hiệu trưởng Lê Vinh Danh mình lại nhớ nỗi oan của ông Bí thư khoán hộ Kim Ngọc ở Vĩnh Phúc của thập niên 1960 và xa hơn, có bóng dáng như thời cải cách ruộng đất! Và rồi sao nữa? Tiếp theo là mô hình nào nữa? “Cắt phế” cho chủ quản là câu chuyện quá ư phổ biến ở xứ sở này! Ai bảo anh dám chống lại việc ấy? Đã có rất nhiều người than như Nguyễn Danh – một người bạn của Dục: Tiếc quá! Tiếc hơn nữa là không ai có thể bảo vệ cho thầy Danh (7).
Sau khi điểm lại những sự kiện chính liên quan đến lịch sử hình thành và phát triển của TDTU, vốn là tâm huyết, công sức của nhiều cá nhân, nhiều thế hệ, kể cả những người từng là viên chức trong hệ thống chính trị, hệ thống công quyền, nhằm có một “mô hình đại học” mới theo hướng “tự chủ”, Trương Huy San “trách” ông Lê Vinh Danh chỉ nghĩ đến việc phục vụ trọn đời cho TDTU, thậm chí bỏ cả lợi ích từ “cổ phần”, chủ động xin chuyển TDTU thành công lập để TDTU có thêm điều kiện phát triển mà… không chuẩn bị kế hoạch cho mình hạ cánh. Theo Trương Huy San, ông Danh đáng trách vì không… thức thời, không nhận ra rằng, bên cạnh những lãnh đạo nhiệt thành, có hiểu biết từng sát cánh với ông, nay đã nghỉ hưu, có những lãnh đạo thực dụng, khi TDTU lớn mạnh sẽ nhìn thấy ở đó những mối lợi mà người ta muốn ông chia sẻ!
Trương Huy San tâm sự: Tôi rất muốn những người như ông Lê Vinh Danh được vinh danh vì sự vinh danh ấy khẳng định tính đúng đắn khi trao thêm quyền tự chủ cho đại học nhưng quản trị một định chế công, cho dù quyền tự chủ có đến đâu, cũng không ai dám khẳng định là không sai. Khi muốn tôn vinh người ta chỉ nói tới công nhưng khi muốn trảm thì công chỉ là tình tiết để người ta giảm nhẹ nếu muốn giảm nhẹ. Rất tiếc là bên cạnh ông hình như chỉ có những người nói đến công mà không có ai giúp ông nhận ra những “lỗ chân trâu”. Lẽ ra, một người như ông thì phải hiểu cách vận hành của thế chế. Sự tung hô của mạng xã hội và ngay cả báo chí cũng như con dao hai lưỡi. Có thể sinh viên, giảng viên kính trọng và cần ông nhưng phản ứng tập thể rất có thể đẩy ông vào tình huống bị truất hoàn toàn quyền “an toàn hạ cánh” (8).
***
Đầu tháng này, Kiểm toán Nhà nước đưa Tổng LĐLĐ VN ra cho công chúng “mổ” bằng Báo cáo Kiểm toán về việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản, theo đó, hệ thống chuyên… bảo vệ quyền lợi, chăm sóc cho người lao động tại Việt Nam chỉ nuốt vào chứ không nhả ra, cho nên đến giờ, tổng số tiền mà Tổng LĐLĐ VN đã… tích lũy được từ việc dùng luật, buộc doanh giới và người lao động đóng góp, cũng như tổ chức các chương trình vận động xã hội hỗ trợ người lao động - lên tới gần… 29.000 tỉ đồng!
Do… dư giả vì hạn chế… chi, nhiều cơ quan thuộc Tổng LĐLĐ VN đã đem nguồn tiền lẽ ra phải dùng vào việc chăm sóc, hỗ trợ người lao động để… mua cổ phần, góp vốn, cho vay và những hoạt động sử dụng tiền của bá tánh này đều… chưa rõ ràng, minh bạch. Đặc biệt là do chưa quy định về thời hạn trả nợ, chưa đặt điều kiện ràng buộc về trách nhiệm trả nợ, cũng như không giám sát việc sử dụng vốn vay nên… khó có khả năng thu hồi vốn (9)!
Đến cuối tháng, Tổng LĐLĐ VN tiếp tục bị công chúng “mổ” vì cách hành xử với TDTU. Tuy nhiên “mổ” kiểu nào và có phát giác bên trong bầy hầy ra sao thì Tổng LĐLĐ VN vẫn là một thành tố quan trọng của hệ thống chính trị tại Việt Nam, giúp đảng duy trì quyền lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối ở Việt Nam, thành ra xung đột giữa TDTU và Tổng LĐLĐ VN phải kết thúc như vừa thấy! Đâu phải tự nhiên mà việc… dọn dẹp TDTU do các cơ quan… kiểm tra của đảng thực hiện. Đâm bằng… đảng thì khỏi cứu!
Chú thích
(1) https://en.wikipedia.org/wiki/Tôn_Đức_Thắng_University#cite_note-4
(3) http://congan.com.vn/tin-chinh/to-qua-lai-giua-dh-ton-duc-thang-va-tong-ldld-viet-nam_75602.html
(6) https://www.facebook.com/tran.n.binh/posts/10224060370398553
(7) https://www.facebook.com/duc.leduc/posts/10216601679811568
(8) https://www.facebook.com/Osinhuyduc/posts/3211733215528504
(9) https://baodautu.vn/kiem-toan-tai-chinh-cong-doan-tren-lenh-lang-duoi-kho-han-d129060.html