Cuộc đua Tim Kaine - Hùng Cao qua cái nhìn của cử tri gốc Việt

Cử tri gốc Việt ở bang Virginia phân chia theo lập trường đảng phái trong cuộc đua vào Thượng viện Liên bang Hoa Kỳ: Cử tri Dân chủ đề cao kinh nghiệm của ông Tim Kaine, còn cử tri Cộng hòa nói họ mong muốn ông Hùng Cao đem lại sự thay đổi.

Vào ngày bầu cử 5/11 tới, đương kim Thượng nghị sỹ đại diện bang Virginia, ông Tim Kaine thuộc Đảng Dân chủ, sẽ tranh cử nhiệm kỳ thứ ba liên tiếp trong cuộc đua với đối thủ gốc Việt bên Đảng Cộng hòa là ông Hùng Cao, người có được sự hậu thuẫn của cựu Tổng thống Donald Trump, cũng là ứng cử viên Tổng thống năm nay.

Trong bầu cử giữa kỳ cách nay hai năm, ông Hùng Cao ra tranh ghế dân biểu liên bang đại diện Địa hạt 10, Virginia, nhưng thất bại trước ứng viên Dân chủ Jennifer T. Wexton. Ông Tim Kaine đắc cử Thượng nghị sỹ lần đầu vào năm 2012, và đến năm 2018 tái đắc cử.

Năm nay trong cuộc đua tranh ghế Thượng nghị sỹ, hồi tháng 7 ông Hùng Cao đã có màn xuất hiện nổi bật bên cạnh ông Donald Trump tại khu Eden, thương xá người Việt lớn nhất Bờ Đông nước Mỹ, để vận động lá phiếu của cộng đồng gốc Việt.

‘Trả ơn nước Mỹ’

Trả lời câu hỏi của VOA Tiếng Việt về lý do tại sao bản thân mình là ứng viên tốt nhất đại diện Virginia ở Thượng viện, ông Hùng Cao lập luận rằng ông ‘muốn cứu đất nước đã cứu tôi’.

“Tôi đã có 25 năm tham gia vào các chiến dịch đặc biệt của Hải quân khi đi chiến đấu ở Iraq, Afghanistan và Somalia, trong khi ông Tim Kaine trải qua 30 năm trong các chức vụ dân cử,” ông Hùng, vốn là một đại tá của Hải quân Mỹ, viết trong email trả lời VOA.

“Người dân đóng thuế ở Mỹ đã ký vào tấm séc trả lương cho cả hai chúng tôi trong khoảng thời gian đó. Khác biệt là ông Tim Kaine đã trở nên giàu có còn trên người tôi là những vết sẹo,” ông nói thêm và cam kết rằng ông ‘sẽ đặt Virginia lên trên hết’ nếu vào được Thượng viện – câu nói gợi nhắc đến khẩu hiệu tranh cử của ông Trump, ‘Nước Mỹ trên hết’.

Trước câu hỏi, xuất thân là người tị nạn cộng sản Việt Nam và là quân nhân chuyên nghiệp, điều đó sẽ giúp ích gì cho sự nghiệp chính trị của mình, ông Hùng nói khi ở trong quân ngũ ông đã đi khắp thế giới và đã ‘chứng kiến tận mắt chế độ cộng sản’.

“Tôi biết mất nước là như thế nào. Ngày hôm nay chúng ta đang mất đất nước của mình. Tin tôi đi, (khi đó) sẽ không còn nơi nào khác để đi nữa,” ông viết. “Tôi đã dành trọn đời để trả ơn nước Mỹ, và công cuộc đấu tranh của tôi vẫn chưa xong.”

Theo lời ông thì đối thủ Tim Kaine là ‘người yếu đuối trong một thế giới nguy hiểm cùng với (Tổng thống) Joe Biden và (phó Tổng thống) Kamala Harris’.

Ông cho biết những mối bận tâm chính của cử tri Virginia là bảo vệ biên giới nước Mỹ trước làn sóng di dân và làm sao giảm giá cả sinh hoạt, trong đó ông cho rằng di dân bất hợp pháp là cội nguồn của mọi vấn đề.

“Thật vậy, mọi chuyện tồi tệ trên đất nước chúng ta vào lúc này đều xuất phát từ biên giới phía Nam bị mở toang… Giá nhà đang ở mức cao chưa từng thấy bởi vì giờ đây có hàng chục triệu người ở trong đất nước mà chúng ta phải cấp nhà cho họ ở trong khi mấy năm trước không hề có. Tệ hơn nữa, chính quyền Biden - Harris đã bỏ ra một tỷ đô la mỗi ngày cho di dân bất hợp pháp, khiến giá cả sinh hoạt tăng lên cho tất cả mọi người,” ông phân tích.

Ông cam kết rằng một khi được vào Thượng viện, ưu tiên đầu tiên của ông là đảm bảo biên giới bằng cách ủng hộ việc xây cho xong bức tường biên giới và ‘quét sạch những kẻ khủng bố Hồi giáo mà chúng ta biết là đã đi vào đất nước chúng ta bất hợp pháp’.

‘Tim Kaine làm nhiều cho người dân’

Tại địa hạt 10 của Virginia, địa hạt mà ông Hùng Cao từng ra tranh ghế dân biểu, một cử tri gốc Việt là bà Genie Nguyễn Thị Ngọc Giao, chủ tịch Hội Tiếng nói Người Mỹ gốc Việt, cho biết bà đã theo dõi ông Hùng Cao từ những ngày đầu ông ra tranh cử cách nay 2 năm, đã tham gia nhiều buổi vận động của ông và là ‘một trong những người đầu tiên đóng góp vào quỹ tranh cử’ của ông Hùng ‘để ủng hộ đồng hương’.

Tuy nhiên, qua những lần tiếp xúc với ông Hùng, bà Ngọc Giao nói bà cảm thấy bất mãn khi ông Hùng Cao gọi cuộc bầu cử tổng thống năm 2020 giữa ông Joe Biden và ông Donald Trump là ‘gian lận’, không tin vào biến đổi khí hậu, đòi hủy bỏ Obamacare và đòi trục xuất toàn bộ di dân không có giấy tờ ra khỏi Mỹ.

“Ông Hùng không hiểu luật bầu cử của Mỹ vì cử tri phải đi ghi danh thì mới có tên trong danh sách đi bỏ phiếu. Còn về biến đổi khí hậu, nó đã được khoa học xác định rõ ràng với thiên tai xảy ra khắp nơi từ Việt Nam cho đến Florida,” bà Ngọc Giao nói với VOA.

“Người Việt chúng ta lúc đầu nhiều người là dân tị nạn, là thuyền nhân, phải xin, phải chờ mới có được [giấy tờ vào Mỹ],” bà nhắc lại để phản bác lập trường của ông Hùng Cao và cho biết đông đảo người gốc Việt, từ người làm móng, bưng phở cho đến những người lớn tuổi qua Mỹ theo diện HO, ‘được hưởng lợi rất nhiều từ chương trình Obamacare’ mà ông Hùng đòi bãi bỏ.

Trong khi đó, nữ cử tri này cho rằng ông Tim Kaine tập trung nhiều vào các vấn đề y tế, giáo dục, môi trường, việc làm và cơ sở hạ tầng cho bang Virginia khi ông phục vụ trong Thượng viện.

Bà chỉ ra việc ông Tim Kaine khi còn là thống đốc đã thiết lập một ủy ban lưỡng đảng để nghiên cứu về biến đổi khí hậu, là người bỏ phiếu để thông qua Obamacare, nâng cấp nền giáo dục trong bang để bang Virginia cũng như hạt Fairfax, nơi có đông người Việt nhất trong bang, trở thành ‘một trong những nơi có nền giáo dục tốt nhất nước Mỹ’, mở rộng hệ thống metro đến những vùng xa giúp người dân có thể về đó mua nhà với giá rẻ hơn, tạo ra nhiều việc làm về năng lượng sạch cũng như đưa những hãng, xưởng sản xuất chất bán dẫn về Virginia.

Điều mà bà Giao tâm đắc nhất với ông Tim Kaine là giống như Tổng thống Biden, ông chủ trương nước Mỹ phải liên minh với các nước để chống lại Trung Quốc mà theo bà là ‘rất có lợi cho Việt Nam’ trong khi ông Hùng Cao có lập trường giống ông Trump là ‘tự cô lập’ theo phương châm ‘Nước Mỹ trên hết’.

‘Cực đoan’

Một cử tri khác ở hạt Fairfax là ônng Nguyễn Quốc Khải, người theo dõi sát cuộc đua Thượng viện ở bang nhà, nói rằng ‘ông không thấy thuyết phục’ trước những quan điểm của ông Hùng, mà ông cho là ‘cực đoan’.

Ông Khải dẫn ra việc ông Hùng đòi cấm phá thai trong mọi trường hợp, so sánh việc phá thai ‘như Đức Quốc xã tàn sát người Do Thái’, chống việc nhà nước tài trợ cho thụ thai trong ống nghiệm, chống kiểm soát súng đạn, gọi những người bạo loạn tại Điện Capitol vào ngày 6/1 năm 2021 là ‘yêu nước’ và phản đối việc FBI khám xét khu dinh thự của ông Trump tại Mar-a-Lago để thu giữ tài liệu mật.

Từng làm việc cho Ngân hàng Thế giới nhưng đã về hưu, ông Khải cho biết đã theo dõi cuộc tranh luận giữa ông Hùng Cao và ông Tim Kaine hồi đầu tháng 10 tại Đại học Norfold State và nhận thấy trình độ hiểu biết của ông Hùng ‘rất kém’.

“Ví dụ như khi được hỏi làm thế nào để giải quyết tình trạng khan hiếm nhà ở, ông Hùng không có giải pháp nào cả mà chỉ nói loanh quanh. Còn đối với câu hỏi làm sao để giải quyết việc công nhân các hải cảng đình công, ông Hùng chỉ đổ lỗi cho lạm phát và chính quyền ông Biden không quan tâm đến công nhân,” ông Khải dẫn chứng.

Theo lời cử tri này thì với kinh nghiệm dày dặn trên chính trường, ông Tim Kaine ‘tốt hơn ông Hùng Cao nhiều’.

Ông Tim Kaine từng là thị trưởng thành phố Richmond trước khi trở thành thống đốc, rồi phó thống đốc bang Virginia. Ông được bà Hillary Clinton chọn vào liên danh khi bà tranh cử Tổng thống hồi năm 2016.

Khi được hỏi yếu tố đồng hương có ảnh hưởng đến lá phiếu của ông hay không, cử tri này nói rằng ‘năng lực mới là yếu tố quan trọng hơn’.

‘Cứu nước Mỹ’

Trái ngược với ông Khải, ông Hà Văn Sang, một cử tri 79 tuổi vốn từng là sỹ quan cảnh sát dưới thời Việt Nam Cộng hòa, nói rằng trong hai nhiệm kỳ vừa qua, ông Tim Kaine ‘không làm được gì cho người dân Virginia cả’.

Theo nhận định của ông Sang thì ông Hùng Cao vừa là một người ‘yêu nước’ qua thành tích của ông phục vụ trong quân ngũ vừa là một người có phẩm cách tốt với tư cách là một người cha rất yêu thương 5 người con trong gia đình.

Khi được hỏi tâm đắc với điều gì nhất trong cương lĩnh tranh cử của ông Hùng Cao, người cử tri sống tại thành phố Alexandria này chỉ ra trong giáo dục, ông Hùng chủ trương ‘không để giới trẻ bị Đảng Dân chủ đầu độc khiến cho cha mẹ không còn quyền hạn đối với con cái’, và bày tỏ hy vọng rằng ông Hùng cùng với ông Donald Trump sẽ ‘cứu nguy nền kinh tế cũng như gầy dựng lại uy tín của nước Mỹ trên thế giới’.

“Trong lúc này nền kinh tế và chính trị nước Mỹ rất đi xuống,” ông nói nhưng không đưa ra dẫn chứng. “Các nước khác trên thế giới không coi nước Mỹ ra gì.”

Do đó, ông cho biết không chỉ bản thân ông mà bạn bè và gia đình ông đều sẽ bầu cho cả ông Donald Trump và ông Hùng Cao để ‘cứu nước Mỹ’.

“Nếu không bầu cho Hùng Cao và Donald Trump thì tương lai nước Mỹ sẽ thành nước xã hội chủ nghĩa, những người tị nạn như tôi không biết sẽ đi về đâu nữa,” ông bày tỏ.

Khác ông Khải, ông Sang cho rằng quá khứ tị nạn của ông Hùng Cao sẽ giúp cho ông có được sự ủng hộ của những cử tri gốc Việt.

“Lần trước thật ra ông ấy mới vừa giải ngũ đã ra tranh cử. Kinh nghiệm không có, người ta cũng không biết nhiều,” ông Sang giải thích về lý do ông Hùng Cao thất bại khi tranh ghế Hạ viện. Tuy nhiên, ông nói lần này, với kinh nghiệm và năng lực cùng với những ‘thất bại của ông Tim Kaine’, ông tin ‘ông Hùng Cao sẽ thắng’.

Rời Việt Nam vào năm 1975 khi mới bốn tuổi, ông Hùng Cao đến định cư ở thành phố Annandale của bang Virginia vào năm 1982. Ông được nhận vào Học viện Hải quân Hoa Kỳ ở Annapolis và sau khi tốt nghiệp trở thành người nhái biển sâu và sĩ quan tháo gỡ bom mìn, theo trang web tranh cử của ông.

VOA đã liên lạc với ban vận động của Thượng nghị sỹ Tim Kaine nhưng vẫn chưa nhận được hồi đáp. Trang web vận động của ông mô tả giá trị của Tim Kaine là ‘phấn đấu đưa mọi người lại với nhau và biến Virginia thành nơi tốt nhất để sinh sống, làm việc và xây dựng gia đình’.

“Quý vị muốn thấy kết quả, hay quý vị muốn cực đoan lên ngôi?” ông Tim Kaine phát biểu trong buổi tranh luận với ông Hùng Cao hồi đầu tháng 10.

Trong 4 chu kỳ bầu cử gần đây, bang Virginia gần như đã ngả từ màu đỏ (Cộng hòa) sang xanh (Dân chủ) khi toàn bầu cho ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ mặc dù trước đó họ chủ yếu bầu cho ứng viên Cộng hòa. Hồi năm 2016, bà Hillary Clinton đánh bại ông Donald Trump với cách biệt 5% số phiếu. Đến năm 2020 cách biệt này đã được ông Joe Biden nhân lên gấp đôi ở mức 10% cũng trước ông Trump.

Tại Thượng viện, cả hai thượng nghị sỹ đại diện cho Virginia, Mark Warner và Tim Kaine, đều là thành viên Đảng Dân chủ; trong khi Hạ viện liên bang có 6 dân biểu Dân chủ và 5 Cộng hòa.

Tuy nhiên, phe Cộng hòa đã giành được chức thống đốc bang trong kỳ bầu cử hồi năm 2021 khi ứng viên Glen Youngkin đánh bại thống đốc đương nhiệm Ralph Northam của Đảng Dân chủ.

Trong một cuộc thăm dò hồi cuối tháng 10 của Trường Schar thuộc Đại học George Mason được Fox News dẫn lại, ông Tim Kaine đang dẫn ông Hùng Cao với cách biệt 14 điểm.