Theo Cục Quản lý khám – chữa bệnh của Bộ Y tế Việt Nam, đến nay, tại Việt Nam có 480.000 đứa trẻ dưới 18 tuổi nhiễm COVID-19, trong đó 165 đã tử vong (1). Riêng TP.HCM, tính đến 7/2/2021, số trẻ dưới 16 tuổi nhiễm COVID-19 là 32.400, tương ứng 6.3% tổng số ca nhiễm COVID-19 ở thành phố này (516.163 ca)...
Khi những đứa trẻ là học sinh tiểu học, nhà trẻ đã hoặc sắp phải trở lại trường, chắc chắn những thông tin vừa kể sẽ khiến nhiều phụ huynh, đặc biệt là những người có con, cháu trong độ tuổi dưới 12 hoang mang khi chích vaccine ngừa COVID-19 cho trẻ dưới 12 tuổi hay không (?) dường như chỉ là... vấn đề chính trị!
***
Hồi thượng tuần tháng này, Viện Chiến lược và Chính sách y tế công bố kết quả cuộc khảo sát trực tuyến trên toàn quốc về việc có nên chích vaccine ngừa COVID-19 cho trẻ từ 5 tuổi đến 11 tuổi hay không. Theo đó, trong 415.000 người tham dự, có 60,6% đồng ý, 7,6% đồng ý nếu đó là bắt buộc, 29,1% cân nhắc và chỉ có 1,9% không đồng ý (2).
Đáng lưu ý là rất nhiều người không tin kết quả cuộc khảo sát vừa kể khách quan. Thậm chí một số cơ quan truyền thông chính thức cho biết, kết quả nhiều cuộc khảo sát khác (do cơ quan báo chí thực hiện hoặc khảo sát bỏ túi) cho thấy, tỉ lệ phụ huynh có con dưới 12 tuổi đồng ý cho trẻ chích vaccine ngừa COVID-19 thấp hơn khảo sát của Bộ Y tế (3).
***
Trên thực tế, cơ quan phòng ngừa dịch bệnh (CDC) của nhiều quốc gia như Mỹ đã chính thức khuyến cáo phụ huynh của những đứa trẻ trong độ tuổi từ 5 đến 11 nên cho con, cháu của họ chích vaccine ngừa COVID-19 vì đã có khoảng hai triệu đứa trẻ trong độ tuổi này nhiễm COVID-19.
Theo CDC của Mỹ, COVID-19 có thể khiến trẻ bệnh nặng, phải nhập viện, sức khỏe suy giảm vì những di chứng cả ngắn hạn lẫn dài hạn, thậm chí tử vong (thời gian vừa qua, COVID-19 là một trong mười nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ trong độ tuổi từ 5 đến 11 tại Mỹ mất mạng). Đó là chưa kể, chích vaccine ngừa COVID-19 cho những đứa trẻ trong độ tuổi từ 5 đến 11 là một trong những phương thức ngăn ngừa COVID-19 lây lan cả ở nhà lẫn trường học (4).
Tuy không đưa ra khuyến cáo chính thức về việc chích vaccine ngừa COVID-19 cho trẻ trong độ tuổi từ 5 đến 11 vì khả năng cung cấp vaccine ngừa COVID-19 trên phạm vi toàn cầu vẫn còn hạn chế và việc phân phối vaccine giữa các quốc gia chưa công bằng nhưng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã liệt kê hàng loạt vấn nạn liên quan đến sức khỏe trẻ em cả hiện tại lẫn tương lai nếu bị nhiễm COVID-19 và dành quyền quyết định cho các quốc gia khi xây dựng chính sách, cũng như chương trình chích ngừa COVID-19 (5).
***
Không phải tự nhiên mà nhiều người Việt băn khoăn về chuyện có cho con, cháu trong độ tuổi từ 5 đến 11 chích vaccine ngừa COVID-19 hay không (?). Theo dõi phản ứng của công chúng trên mạng xã hội đối với việc chích vaccine ngừa COVID-19 nói chung và với trẻ em nói riêng, có thể thấy, nguyên nhân đầu tiên khiến phụ huynh có con, cháu trong độ tuổi từ 5 đến 11 ngần ngại khi cho trẻ chích ngừa COVID-19 là vì hệ thống y tế thiếu minh bạch khi thông tin về một số ca tử vong sau khi được chích vaccine (6).
Nguyên nhân thứ hai là đến giờ, những vấn đề thuần túy khoa học vẫn phải nhường chỗ cho những cá nhân rõ ràng là thiếu hiểu biết sâu sắc về lĩnh vực đó quyết định. Hồi thượng tuần tháng 12 năm ngoái, nhiều người chưng hửng trước tin: Thủ tướng giao Bộ Y tế xây dựng kế hoạch để sớm báo cáo xin ý kiến Bộ Chính trị về phương án tiêm (mũi 1 và 2) cho trẻ em từ 5 đến 11 tuổi trước ngày 10/12/2021 (7). Lẽ nào các thành viên Bộ Chính trị rành rẽ vấn đề này hơn các chuyên gia y tế, dịch tễ?
Hậu quả trầm trọng của đợt dịch COVID-19 thứ tư tại Việt Nam vẫn còn mới và nóng! Tại sao thê thảm như vậy? Ai cũng thấy đó là do... đường lối, chủ trương phòng – chống COVID 19 từ... Bộ Chính trị. “Mâm” nào Bộ Chính trị cũng góp mặt để... chỉ, chọt nhưng không chịu trách nhiệm!
Đó cũng là lý do hệ thống chính trị, hệ thống công quyền tại Việt Nam cũng thế! Tại những xứ khác, chính sách và sinh hoạt trong bối cảnh “bình thường mới” dựa trên khuyến cáo của các chuyên gia. Ở Việt Nam thì ngược lại, phụ thuộc vào ý chí chủ quan của những cá nhân lãnh đạo hệ thống chính trị, hệ thống công quyền thành ra mới có... những tuyên bố, chỉ đạo, kiểu như... “Huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc chuẩn bị cho học sinh đi học trở lại” (7).
Chẳng riêng các chuyên gia trong lĩnh vực y khoa, ở Việt Nam, vai trò, vị trí của chuyên gia trong những lĩnh vực khác cũng hết sức mờ nhạt, thậm chí ý kiến của họ bị công chúng nghi ngại bởi thay vì được khuyến khích, hỗ trợ đi trước, họ bị buộc phải đi theo, sau khi... “cả hệ thống chính trị” đã... “vào cuộc”.
Đầu tháng này, chính phủ ban hành một... “Nghị quyết về việc mua vaccine ngừa COVID-19 cho trẻ em từ 5 đến dưới 12 tuổi”, theo đó, Thủ tướng có quyền áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu trong trường hợp đặc biệt để mua 21,9 triệu liều Pfizer nhằm thực hiện mục tiêu mà nghị quyết vừa kể đề ra (8).
Bởi vaccine do Pfizer sản xuất dành cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi có hạn sử dụng ngắn hơn, việc chích vaccine ngừa COVID-19 cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi là tự nguyện, nếu dư không thể dùng vào việc khác, nhiều phụ huynh vẫn còn băn khoăn về việc cho con, cháu chích ngừa hay không nên đã có những khuyến cáo không nên đặt mua 21,9 triệu liều. Chẳng biết do vô tình hay hữu ý mà báo giới công bố hàng loạt thông tin liên quan đến tình trạng trẻ con nhiễm COVID-19 (9).
Cần phải khẳng định, những thông tin đó hết sức cần thiết nhưng vì đi sau, sau khi Bộ Chính trị... cho ý kiến, sau khi chính phủ có... nghị quyết, sau khi Viện Chiến lược và Chính sách y tế công bố kết quả cuộc khảo sát ý kiến phụ huynh về chuyện chích vaccine ngừa COVID-19 cho trẻ từ 5 đến 11 tuổi mà nhiều người tin là không chính xác, thành ra thiên hạ đã... ngại lại càng... nghi, chẳng lẽ hệ thống chính trị, hệ thống công quyền lại... tuyên truyền, vận động như đã từng tuyên truyền - vận động... ngoáy mũi!
Khi nào thì hệ thống chính trị, hệ thống công quyền ở Việt Nam mới thấy, giá phải trả cho việc dùng chính trị như... thuốc nhuộm, nhuộm mọi thứ, xem tuyên truyền - vận động như điều tất nhiên, biến tuyên truyền - vận động thành... tập quán rất lớn: Nhân dân nghi ngại và “gậy ông, đập lưng ông” là không thể... tránh?
Chú thích
(4) https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/recommendations/children-teens.html