Nhóm hỗ trợ Libya họp tại Paris

Pháp triệu tập cuộc họp cách đây một tuần vào lúc các lực lượng NTC tiến vào Tripoli. Nay, trong tình hình chế độ Moammar Gadhafi đến hồi cáo chung, hội nghị sẽ tập trung vào việc làm thế nào để giúp Libya thiết lập một chính quyền dân chủ ổn định.

Danh sách các nước tham dự hội nghị “Bạn bè của Libya” đã gia tăng đáng kể trong mấy ngày vừa qua và bao gồm các nước chính như Nga và Trung Quốc, là những nước chưa thừa nhận NTC là chính quyền mới của Libya.

Ngoại trưởng Hoa Kỳ Clinton, người đã tạm ngưng kỳ nghỉ hè để đi phó hội, nói rằng những tuần lễ sắp tới sẽ “rất quan trọng” đối với Libya và rằng cộng đồng quốc tế cần phải hành động “quyết liệt” để giúp NTC. Nhưng bà nói công cuộc chuyển tiếp phải do Libya đứng đầu.

Nữ phát phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Victoria Nuland nói phần trình bầy của người đứng đầu NTC Jalil tại cuộc họp sẽ là chủ chốt.

Bà Nuland nói: “Một trong những điều chúng tôi trông đợi nghe được tại cuộc họp này là một báo cáo của Hội đồng Chuyển tiếp Quốc gia về cách nhìn của hội đồng về hướng đi tới, những gì mà hội đồng muốn cộng đồng quốc tế – kể cả việc họ mong muốn hợp tác ra sao với Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc về việc tháo gỡ đúng cách các nghị quyết 1970 và 1973 của Liên Hiệp Quốc .”

Các nghị quyết đó của Liên Hiệp Quốc áp đặt các biện pháp chế tài chống lại chính phủ của ông Moammar Gadhafi và cho phép tiến hành chiến dịch không kích do NATO lãnh đạo đã góp phần lật đổ nhà độc tài cai trị đã lâu năm này.

Hoa Kỳ và các nước khác đã bắt đầu tiến trình giải tỏa các tài sản bị phong tỏa của Libya thông qua Ủy ban Chế tài của Liên Hiệp Quốc.

Nhưng một số thành viên hàng đầu trong Quốc Hội Hoa Kỳ muốn Ngoại trưởng Clinton giữ lại khoản tiền này trừ phi NTC đồng ý giao nộp Abdel Baset al-Megrahi, người Libya bị cáo buộc trong vụ đánh bom một máy bay phản lực của hãng hàng không PAN AM của Hoa Kỳ trên không phận Scotland.

NTC đã nói với Hoa Kỳ rằng họ sẽ xét lại vụ án kiện Megrahi, đã được Scotland giao trả cho Libya vào năm 2009 vì lý do nhân đạo và nghe nói ở trong tình trạng nguy kịch ở Tripoli vì bệnh ung thư.

Nữ phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ Victoria Nuland nói NTC có những ưu tiên cấp thiết hơn là vụ Megrahi.

Bà Nuland nói tiếp: “Chúng ta cần dành cho NTC một cơ hội để làm công tác số 1, đó là kết thúc việc lật đổ Gadhafi và chế độ của ông ta, bắt đầu công xây dựng Libya trên một con đường dân chủ. Và chúng ta rất biết ơn sự kiện là họ đã khẳng định họ sẵn sàng cứu xét việc này.”

Một vấn đề chủ chốt tại Paris sẽ là vấn đề về một sự hiện diện của lực lượng gìn giữ hòa bình ở Libya.

Ông Ian Martin, cố vấn đặc biệt của Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Ban Ki-moon về kế hoạch hậu xung đột, nói rằng sự quan tâm của Hội đồng Chuyển tiếp Quốc gia hướng vào cố vấn nước ngoài chứ không phải là binh sĩ nước ngoài.

Ông Martin cho biết trong các cuộc thảo luận với NTC, điều rất rõ ràng là phía Libya muốn tránh bất kỳ một sự bố trí quân sự nào của Liên Hiệp Quốc hay các nước khác. Họ rất quan tâm đến sự trợ giúp về cảnh sát để kiểm soát tình hình an ninh công cộng, và dần dà phát triển một lực lượng an ninh một cách dân chủ.

Các tổ chức nhân quyền cho rằng những nước dự hội nghị ở Paris phải hối thức NTC tránh những vụ trả thù nhắm vào các phần tử trung thành với ông Gadhafi, trong khi mưu tìm trách nhiệm về những vụ vi phâm nhân quyền nghiêm trọng dưới chế độ Gadhafi.

Bà Sarah Leah Whitson, Giám đốc Trung Đông và Bắc Phi của tổ chức Human Rights Watch, nói rằng các trách nhiệm chính đi kèm với việc NTC được thừa nhận về mặt chính trị.

Bà Whitson nói: “Đứng số 1 trong các trách nhiệm này sẽ là tránh việc trả thù và giết hại để trả thù nhắm vào lực lượng Gadhafi, hoặc nhắm vào những người bị cáo giác hoặc bị e là ủng hộ viên của Gadhafi. Bởi vì điều chắc chắn mà ta có thể tưởng tượng được là sẽ có rất nhiều sự phẫn nộ và tức giận dồn lại trong nhiều tháng vừa qua và trong 40 năm qua.”

Bà Whitson nói nhà cựu lãnh đạo Libya và các đồng minh chính của ông ta, đang bị truy tố về các tội ác chiến tranh quốc tế và vẫn còn tại đào, phải được đối xử theo đúng thủ tục và phù hợp với luật quốc tế. Bà nói những người này có thể bị đưa ra tòa ở Libya, nhưng chỉ với sự ưng thuận của Tòa án Tội phạm Quốc tế.