Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Chuyên gia phụ trách giải đáp thắc mắc y học kỳ này là Bác sĩ Hồ văn Hiền, chuyên khoa Nhi về Y khoa tổng quát, với sự cộng tác của Bác sĩ Hồ văn Hiếu, chuyên khoa Y khoa gia đình, đang hành nghề tại Bắc Virginia.
Ông Nguyễn văn Hùng ở Nha Trang có nêu thắc mắc và sau đây là phần giải thích của bác sĩ Hồ văn Hiền với sự tham khảo ý kiến của bác sĩ Hồ văn Hiếu:
Ông ngồi chừng 20 phút thì đau ở háng. Sáng dậy đau vài phút, đi cò cò, chỉ cần xoa xoa thì khỏi, có thể khiêng nặng, đi đứng bình thường mà không đau. Chụp X quang khung chậu, khớp háng bình thường, các sống lưng có mọc gai.
Những cảm giác từ hai chi dưới (bàn chân, cẳng chân, háng) được gởi về bộ óc (hệ thần kinh trung ương) qua những dây thần kinh từ hai chi dưới, chia thành những rể (nerve root) đi vào những lổ ở hai bên cột sống của sống lưng, đọan eo lưng, đoạn này tiếng Anh gọi là lumbar, tiếng Pháp là Lombaire, cho nên người ta viết tắc là L, đếm từ L1 –L5, qua xương thiêng (sacrum, đếm S1, S2..).. Nếu đốt xương sống bất bình thường (như bị dẹp xuống vì xương xốp, bị viêm thấp khớp), các đường đi của dây thần kinh bị hẹp lại, đè nén lên làm những dây thần kinh này bị khó chịu (irritated). Lúc đó bộ óc người bịnh nhận được những tín hiệu cho biết là háng, chân bị đau, nhưng thật sự đấy là những tín hiệu gây sai lạc vì chỉ là những false alarm do dây thần kinh phát ra, không phải do các xương khớp bị tổn thương thật sự làm cho đau đớn.
Bịnh nhân hỏi đau cột sống có ảnh hưởng đến khả năng sinh lý hay không. Trên lý thuyết thì có thể, nhưng không phải theo nghĩa y học dân gian cho đau lưng là do thận yếu và do đó kém sinh lý (đàn ông). Một số dây thần kinh nằm ở đoạn cuối cùng của tủy sống (conus medullaris), tức là những rể S2,3,4, 5 phụ tránh về phần cơ năng bộ phận sinh dục. Nếu bịnh xương khớp, u bướu ảnh hưởng đến phần cuối của xương sống (phần xương thiên) thì có thể gây trở ngại cho hoạt động tính dục (conus medullaris syndrome).
Tuy nhiên trong trường hợp thính giả, đau lúc ngồi là chính, ngoài ra đi đứng khiêng nặng bình thường làm chúng tôi nghĩ đến bịnh hip bursitis nhiều hơn. Trong cơ cấu tổ chức khớp háng và những bắp cơ, sợi gân bao quanh khớp, có những túi nhỏ gọi là bursa (tiếng Hy lạp có nghĩa túi đựng rượu), tức những cái gối nhỏ bọc những chỗ xương u lên để che chở đối với những cọ xát giữa xương và gân cơ bên cạnh. Một trong những bursa đó nằm trên cáu mấu xương lớn grand trochanter của xương đùi (nếu bạn vừa thọc tay vào túi quần, sẽ thấy chỗ xương cứng bên hông mình, mình lắc đùi qua lại thì nó nhúc nhích theo, đó là grand trochanter). Trong một số trường hợp cái túi bursa bị viêm và người bịnh thấy đau khớp háng, mặc dù cái khớp xương thì không sao. Ban đêm ngủ, bursitis có thể làm đau nhiều, nhất là nếu bịnh nhân nằm nghiêng đè lên phần bên hông của khớp háng. Các bursa khác có thể làm đau vào phía trong của khớp hang, nguyên do cũng tương tự. Đau nhiều sau khi ngồi một lát rồi đứng dậy, đi bộ nhiều, hoặc ngồi chồm hổm. Bursitis có thể đi kèm theo với:
Dùng khớp nhiều quá (overuse injury)
Chấn thương cũ, bị té
Đau xương sống
Phong thấp khớp (cũng làm bursa sưng)
Chân dài chân ngắn, (khác biệt trên 2.5 cm)
Chữa trị:
-tránh các cử động, tư thế làm đau thêm (như ngủ nằm nghiêng bên bị đau)
-thuốc loại NSAID như Ibuprofen (Motrin, Advil), naproxen
-chống gậy, hoặc walker 7-10 ngày lúc đau nhiều.
-bs có thể chích corticoid và thuốc tê vào bursa và hết đau hẳn. Có thể chích them một vài lần nếu cần, cách nhau vài tháng.
-trường hợp hiếm, bs có thể giải phẩu lấy bursa ra.
Cảm ơn các bác sĩ Hồ văn Hiền và Hồ văn Hiếu. Chúng tôi cũng xin cảm ơn thính giả đã tham gia chương trình Hỏi Đáp Y Học này.
Chúng tôi vẫn dành đường dây điện thoại miễn phí để tiếp nhận các thắc mắc khác của quý thính giả về sức khỏe và y học thường thức. Số điện thoại miễn phí dành cho mục Hỏi Đáp Y học là 202-205-7890, xin nhắc lại, 202-205-7890, ngày giờ nhận câu hỏi là thứ ba và thứ năm mỗi tuần, từ 8 giờ 30 đến 9 giờ 30 tối, giờ Việt Nam. Chúng tôi sẽ chuyển các thắc mắc của quý vị cho các bác sĩ chuyên khoa phân tích và giải thích và sẽ thông báo ngày giờ giải đáp để quý vị tiện theo dõi.