Các quốc gia bị ảnh hưởng bởi dịch Ebola tiếp tục loan báo về các biện pháp cứng rắn hơn để kiểm tra sự lây truyền của căn bệnh, bao gồm việc có thể bỏ tù những người bị tố cáo che giấu bệnh nhân Ebola. Nhưng các chuyên gia y tế công cộng nói rằng biện pháp “cứng rắn” sẽ không hiệu quả và có thể chỉ làm xa lánh cộng đồng bị nhiễm bệnh hơn mà thôi.
Nhà xã hội-nhân chủng học Senegal Cheikh Ibrahima Niang cho biết những ngày ông ở tại làng Njalai chiếm nhiều thời gian của ông nhất trong tháng nghiên cứu của ông ở miền đông Sierra Leone.
Njala vốn là quê nhà của khoảng 300 người, nhưng nhiều ngôi nhà đã trống không. Cả gia đình đều đã chết.
Ông nói rằng đội ngũ của ông bắt đầu thực hiện việc phỏng vấn và mọi người nói với họ rằng đây là lần đầu tiên có ai đó lắng nghe họ. Họ nói rằng “Chúng tôi có 46 người chết trong tháng qua và không an đến để gặp hay nói chuyện với chúng tôi”.
Ông Niang nói rằng ông nghe điều này rất nhiều. Ông nói rằng mọi người đang bị gạt ra khỏi các quyết định về những nỗ lực để cứu họ và chẳng có gì ngạc nhiên khi có sự đề kháng.
Ông Niang nói: “Tất cả công việc bàn thảo và thuyết phục lẽ ra đã phải được thực hiện, nhưng thay vào đó chúng ta lại có những phương pháp độc đoán. Và rồi bạn đi theo con đường đó thì bạn sẽ gặp các vấn đề”.
Ông đã ở đó, trong thị trấn Kenema vào ngày 25/7 khi một đám đông cố tấn công một trung tâm điều trị Ebola. Cảnh sát đã giải tán họ bằng đạn thật và hơi cay. Một người phụ nữ bất ổn về tâm thần đã tuyên bố Ebola là một “tin vịt”, nhưng ông Niang cho biết còn có nhiều nữa vấn đề đang diễn ra.
Ông nói những vụ việc này “không thực sự chỉ là việc chối bỏ sự tồn tại của Ebola. Chúng đang diễn tả sự căng thẳng, sự đau đớn mà người dân cảm nhận. Và trên tất cả, chúng là một tiếng kêu gào để được làm cho vững dạ và sự hỗ trợ”.
Các quốc gia bị ảnh hưởng và các nước láng giềng đang đóng cửa biên giới trong khi tổ chức Y tế Thế giới cảnh báo chống lại việc này. Các hãng hàng không đang dừng các chuyến bay đến và đi từ các nước bị ảnh hưởng. Sierra Leone và Liberia có các lực lượng an ninh làm các rào chắn và áp đặt việc cách ly.
Trong khi đó, ông Niang cho biết các trung tâm y tế và các nhân viên y tế ở các nước bị ảnh hưởng thì bị quá tải và thiếu trang bị.
Ông Niang cho biết những người ông đã nói chuyện đã “bày bỏ sự tức giận, một sự tức giận thực sự vì bị bỏ rơi trên thực tế”.
Việc nhiễm Ebola rất phức tạp. Virus lây truyền hoặc qua việc ăn thịt thú rừng hoặc tiếp xúc với dịch cơ thể của người bị nhiễm bệnh.
Để ngăn chặn dịch bệnh, mọi người phải thay đổi thói quen, truyền thống của họ. Người mẹ không thể chăm sóc cho đứa con bị bệnh. Bà không được đụng chạm đến đứa con. Các gia đình không thể chôn cất người chết như họ thường làm.
Đây là một lĩnh vực “thiêng liêng”, ông Niang nói, “tuyệt đối”, mối dây gia đình và cảm xúc tạo nên con người. Ông nói mọi người cần phải thuyết phục.
Các chính phủ đang dùng đến vũ lực. Quốc hội Sierra Leone đã biểu quyết “Có” vào tuần này với đạo luật bỏ tù đến hai năm những người che giấu các bệnh nhân bị nghi nhiễm Ebola.
Ông Niang nói các biện pháp đó sẽ không hiệu quả.
Ông nói “cách làm gia trưởng này phải được dừng lại. Nó cũng giống như chúng ta đang đối xử mọi người giống như con nít. Hãy lắng nghe, hãy làm điều này điều nọ, điều này tốt cho bạn”. Thay vào đó, ông nói các giới chức nên nhận ra là họ đang làm việc với người dân trưởng thành và “hãy nói với họ theo kiểu người lớn với người lớn để cùng nhau tìm ra giải pháp”.
Theo Bộ Y tế Sierra Leone, Ebola đã giết chết 341 người ở nước này trong năm nay, với con số ca bệnh được xác nhận là gần 1.000.