Lực lượng biên phòng Việt Nam vừa truy đuổi, bắt giữ và xử lý một tàu cá Trung Quốc bị cáo buộc xâm phạm lãnh hải vào sáng 28/8. Vụ việc xảy ra một ngày sau khi Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đưa ra tuyên bố lên án Trung Quốc về cuộc tập trận đang diễn ra trên Biển Đông.
Truyền thông Việt Nam dẫn thông tin từ Đồn Biên phòng Cồn Cỏ, thuộc Bộ đội Biên phòng Quảng Trị, cho hay lực lượng này phát hiện một tàu cá Trung Quốc hoạt động trong vùng biển của Việt Nam, cách đảo Cồn Cỏ khoảng 11 hải lý về hướng Tây Bắc nên đã “truy đuổi” tàu này.
Sau khi kiểm tra hành chính, lập biên bản vi phạm, “cho điểm chỉ vào hải đồ, biên bản vi phạm, quay phim, chụp ảnh lấy tư liệu phục vụ công tác đấu tranh bảo vệ chủ quyền biên giới biển, đảo”, biên phòng Việt Nam đã “đẩy đuổi” tàu này ra khỏi vùng biển của Việt Nam, theo tường thuật của Tiền Phong.
Trước đó, hôm 25/8, lực lượng Biên phòng Cồn Cỏ cũng phát hiện và xử lý tương tự đối với một tàu cá Trung Quốc bị cáo buộc xâm phạm lãnh hải Việt Nam ở vị trí cách đảo Cồn Cỏ khoảng 7 hải lý về hướng Đông Nam.
Các vụ bắt giữ xảy ra giữa lúc Trung Quốc đang tiến hành tập trận quân sự từ ngày 23/8 – 29/8 trong khu vực quần đảo Hoàng Sa, nơi Việt Nam tuyên bố chủ quyền song trên thực tế do Trung Quốc kiểm soát.
Hôm 26/8, Bộ Ngoại giao Việt Nam lên án hành động của Trung Quốc là “đi ngược lại tinh thần Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC), gây phức tạp tình hình, không có lợi cho quá trình đàm phán hiện nay giữa Trung Quốc và ASEAN về Bộ quy tắc ứng xử giữa các bên ở Biển Đông (COC)”.
“Việt Nam yêu cầu Trung Quốc tôn trọng chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Hoàng Sa, huỷ bỏ và không tái diễn vi phạm tương tự”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng nói trong cuộc họp báo ngày 26/6.
Tờ Hoàn Cầu Thời Báo, tờ báo chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc, hôm 28/8 nói rằng các tuyên bố “theo thông lệ” của Bộ Ngoại giao Việt Nam “thường được các học giả nghiên cứu về Việt Nam coi là không có ý nghĩa đặc biệt”.
“Tuy nhiên, tuyên bố được đưa ra vào ngày mà Washington công bố lệnh trừng phạt đối với 24 công ty Trung Quốc về hoạt động xây dựng đảo ở Biển Đông. Kết quả là, hiệu ứng dư luận của nó được nâng cao”, tờ báo Trung Quốc nói và cho rằng sự “trùng hợp ngẫu nhiên” này chắc chắn sẽ xảy ra thường xuyên hơn.
Một ngày sau khi Bộ Ngoại giao và Bộ Thương mại Mỹ công bố lệnh trừng phạt 24 công ty và hàng chục cá nhân Trung Quốc liên quan hoạt động cải tạo và quân sự hóa trái phép các thực thể trên Biển Đông, hôm 27/8, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cũng ra tuyên bố lên án cuộc tập trận của Bắc Kinh.
“Hành động của Cộng hoà Nhân dân Trung Quốc, bao gồm thử tên lửa, càng gây thêm bất ổn cho tình hình ở Biển Đông. Các cuộc tập trận cũng vi phạm cam kết của CHND Trung Quốc trong Tuyên bố năm 2002 về ứng xử của các bên ở Biển Đông nhằm tránh các hoạt động làm phức tạp hoặc leo thang tranh chấp và ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định, đồng thời đặt câu hỏi về động cơ của họ trong các cuộc đàm phán đang diễn ra về Bộ Quy tắc ứng xử giữa Trung Quốc và ASEAN”, tuyên bố của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ nói.
Cơ quan quân sự của Mỹ nói cuộc tập trận mới nhất nằm trong chuỗi dài các hoạt động của Trung Quốc nhằm khẳng định yêu sách chủ quyền mà Mỹ cho là “phi pháp”, gây bất lợi cho các nước láng giềng Đông Nam Á ở Biển Đông.
Bộ này nói hành động của Bắc Kinh “trái ngược với tầm nhìn của Hoa Kỳ về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở”, đồng thời nhắc lại rằng Hoa Kỳ đã cảnh báo Trung Quốc vào tháng 7 rằng sẽ tiếp tục theo dõi tình hình với kỳ vọng rằng Trung Quốc sẽ giảm quân sự hóa và giảm cưỡng ép các nước láng giềng ở Biển Đông. Tuy nhiên, Bắc Kinh đã “chọn cách leo thang hoạt động tập trận bằng cách bắn tên lửa đạn đạo”.
Phía Mỹ kêu gọi các bên kiềm chế và không tiến hành các hoạt động quân sự có thể đe doạ đến tự do hàng hải và làm trầm trọng thêm tranh chấp trên Biển Đông.