Tổng thống Joe Biden và cựu Tổng thống Donald Trump đang tiến gần hơn đến việc giành được đề cử từ đảng của họ hôm 5/3, ngày lớn nhất của chiến dịch tranh cử sơ bộ, mặc dù nhiều cử tri thích có ứng cử viên mới hơn là cuộc tái đấu từ bốn năm trước.
Cuộc bầu cử Siêu Thứ Ba đang được tổ chức ở 16 tiểu bang và 1 vùng lãnh thổ – từ Alaska và California đến Vermont và Virginia.
Trong khi phần lớn trọng tâm là cuộc đua tổng thống, cũng có những cuộc bỏ phiếu khác quan trọng. Chẳng hạn như cử tri California sẽ chọn ra những ứng cử viên sẽ cạnh tranh để giành chiếc ghế Thượng nghị sĩ do bà Dianne Feinstein nắm giữ từ lâu hay cuộc đua giành chức thống đốc sẽ diễn ra ở North Carolina, tiểu bang mà cả hai đảng đang cạnh tranh gay gắt trước tháng 11.
Tuy nhiên, sự chú ý vẫn đổ dồn vào ông Biden 81 tuổi và ông Trump 77 tuổi, những người tiếp tục thống trị đảng của họ mặc dù cả hai đều phải đối mặt với các câu hỏi về tuổi tác và không thu hút được sự yêu thích rộng rãi trong toàn bộ cử tri.
Thời gian sớm nhất mà một trong hai người có thể trở thành ứng cử viên của đảng mình là ngày 12/3 cho ông Trump và ngày 19/3 cho ông Biden. Nhưng khác với hầu hết các ngày Siêu Thứ Ba trước đây, cả hai đề cử đều đã định hình rõ: ông Biden và ông Trump đều mong chờ cuộc bầu cử năm 2020 tái diễn.
“Chúng ta phải đánh bại Biden - ông ấy là tổng thống tồi tệ nhất trong lịch sử,” ông Trump nói ngày 5/3 trên chương trình truyền hình Fox & Friends.
Ông Biden phản pháo bằng một vài cuộc phỏng vấn trên đài phát thanh nhằm củng cố sự ủng hộ của các cử tri Da đen, những người đã giúp củng cố liên minh của ông hồi năm 2020.
“Nếu chúng tôi thua cuộc bầu cử này, bạn sẽ quay lại với Donald Trump,” ông Biden nói trên “DeDe in the Morning” do DeDe McGuire tổ chức. “Tôi nghĩ cách ông ấy nói, cách ông ấy hành động và cách ông ấy đối xử với cộng đồng người Mỹ gốc Phi thật đáng xấu hổ.”
Bất chấp sự thống trị của ông Biden và ông Trump đối với các đảng của họ, các cuộc thăm dò cho thấy rõ rằng cử tri nhìn chung không muốn cuộc bầu cử năm nay giống hệt cuộc đua năm 2020. Một cuộc thăm dò mới của Trung tâm Nghiên cứu Các vấn đề Công cộng AP-NORC cho thấy phần lớn người Mỹ không nghĩ rằng ông Biden hay ông Trump có đủ trí lực cần thiết cho công việc.
Ông Brian Hadley, 66 tuổi, ở Raleigh, North Carolina, nói: “Theo quan điểm của tôi, cả hai đều thất bại trong việc đoàn kết đất nước này”.
Những ngày cuối cùng trước thứ Ba đã chứng tỏ tính chất độc đáo của chiến dịch năm nay. Thay vì xông vào các tiểu bang tổ chức bầu cử sơ bộ, ông Biden và ông Trump đã tổ chức các sự kiện cạnh tranh vào tuần trước dọc biên giới Mỹ-Mexico, mỗi bên đều tìm cách giành lợi thế trong cuộc tranh luận về di trú ngày càng căng thẳng.
Sau khi Tòa án Tối cao ra phán quyết 9-0 hôm 4/3 để khôi phục quyền cho ông Trump được có tên trong danh sách bầu cử sơ bộ sau những nỗ lực cấm ông vì vai trò của ông trong việc châm ngòi cho cuộc bạo loạn ở Điện Capitol, ông Trump đã chỉ ra 91 tội danh chống lại ông để cáo buộc ông Biden vũ khí hóa tòa án.
“Hãy chiến đấu cuộc chiến của mình,” ông Trump nói. “Đừng sử dụng các công tố viên và thẩm phán để truy lùng đối thủ của bạn.”
Ông Biden sẽ đọc bài phát biểu Thông điệp Liên bang vào ngày 7/3, sau đó sẽ vận động tranh cử ở các tiểu bang dao động quan trọng là Pennsylvania và Georgia.
Giám đốc truyền thông Tòa Bạch Ốc Ben LaBolt nói: Tổng thống sẽ bảo vệ các chính sách tạo ra việc làm kỷ lục, nền kinh tế mạnh nhất thế giới, tăng lương và phúc lợi hộ gia đình cũng như giảm chi phí năng lượng và thuốc kê toa. Ông LaBolt cũng đưa ra sự tương phản với các ưu tiên của ông Trump mà ông mô tả là “thưởng cho các tỷ phú và tập đoàn bằng cách giảm thuế, tước bỏ các quyền và tự do, đồng thời phá hoại nền dân chủ của chúng ta.”
Chiến dịch tranh cử của ông Biden đã thu hút sự chú ý đến những tuyên bố khiêu khích nhất của ông Trump rằng những di dân bất hợp pháp đang “đầu độc máu” của Hoa Kỳ và ám chỉ rằng ông ta sẽ đóng vai trò là một nhà độc tài trong ngày đầu tiên trở lại Tòa Bạch Ốc.
Ông Trump gần đây đã phát biểu trong một buổi dạ tiệc dành cho những người bảo thủ da đen rằng ông tin rằng người Mỹ gốc Phi đồng cảm với bốn bản cáo trạng tội phạm của ông.
Điều đó đã thu hút sự phản đối khác từ các đảng viên Đảng Dân chủ trên khắp đất nước vì so sánh các cuộc đấu tranh pháp lý cá nhân với những bất công lịch sử mà người da đen phải đối mặt ở Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, cựu tổng thống đã đánh bại hơn chục đối thủ lớn của Đảng Cộng hòa và giờ chỉ còn lại một người: bà Nikki Haley, cựu đại sứ Liên hiệp quốc dưới thời ông Trump, người cũng hai lần được bầu làm thống đốc bang South Carolina quê hương của bà.
Bà Haley đã đi khắp đất nước. “Chúng ta có thể làm tốt hơn hai ứng cử viên 80 tuổi cho chức tổng thống,” bà Haley nói tại một cuộc mít tinh hôm 4/3 ở ngoại ô Houston.
Bà Haley đã duy trì hoạt động gây quỹ mạnh mẽ và giành được chiến thắng sơ bộ đầu tiên vào cuối tuần qua tại Washington, D.C., một thành phố do Đảng Dân chủ điều hành với rất ít đảng viên Đảng Cộng hòa đăng ký. Ông Trump chế giễu rằng bà Haley đã được “đăng quang là nữ hoàng đầm lầy”.
Cho đến nay, ông Trump đã đánh bại bà trong mọi cuộc tranh cử sơ bộ hoặc họp kín ở các bang, mặc dù bà Haley đã giành chiến thắng vào ngày 3/3 tại Washington, D.C., nơi một nhóm nhỏ gồm 2.000 đảng viên Đảng Cộng hòa đã bỏ phiếu ở thủ đô có đa số đảng viên Dân chủ áp đảo và khiến bà trở thành người phụ nữ đầu tiên giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ tranh được đề cử ứng cử viên tổng thống của đảng Cộng hòa.
Nhưng bà Haley phải đối mặt với một thực tế khó khăn vào thứ Ba 5/3 và chiến dịch tranh cử của bà không dự đoán bà sẽ thắng bất kỳ cuộc tranh cử nào trong số 16 cuộc tranh cử. Nhưng cuộc thăm dò ở từng tiểu bang cho thấy bà có thể gây ra một hoặc hai điều khó chịu chống lại Trump, ngay cả khi ông phải đối mặt với 4 cáo trạng hình sự chưa từng có bao gồm 91 tội danh và một phiên tòa bắt đầu sau ba tuần.
Câu hỏi dành cho bà Haley, liệu bà thua hầu hết hay toàn bộ trong cuộc bầu cử sơ bộ vào thứ Ba, thì bà có rút khỏi cuộc đua đề cử chống lại ông Trump hay tiếp tục làm ứng cử viên, ít nhất là cho đến khi ông Trump chính thức giành được đề cử tổng thống của đảng.
Trong những ngày gần đây, bà Haley đã hứa sẽ tiếp tục tham gia cuộc đua đề cử của Đảng Cộng hòa thông qua cuộc bỏ phiếu Siêu Thứ Ba, nhưng bà đã không đặt thêm quảng cáo trên truyền hình ở các tiểu bang có cuộc bầu cử sơ bộ sắp tới và một số nhà tài trợ lớn cho chiến dịch tranh cử của bà đã ngừng gửi tiền do bà thua cuộc trong cuộc bầu cử gần đây.
Ông Biden có những vấn đề riêng của mình, bao gồm tỷ lệ tán thành thấp và các cuộc thăm dò cho thấy nhiều người Mỹ, thậm chí là đa số đảng viên Đảng Dân chủ, không muốn thấy ông 81 tuổi tái tranh cử. Chiến thắng dễ dàng ở tiểu bang Michigan của tổng thống vào tuần trước đã bị phá hỏng đôi chút bởi một chiến dịch được tổ chức bởi các nhà hoạt động không tán thành cách tổng thống Biden xử lý cuộc chiến của Israel ở Gaza.
Ông Biden là tổng thống lớn tuổi nhất từ trước đến nay và Đảng Cộng hòa chú ý đến bất kỳ lời nói nào mà ông đưa ra. Ông Trump hiện bằng tuổi ông Biden trong chiến dịch tranh cử năm 2020.
Ông Biden cũng sẽ được chú ý vào tối 7/3 khi ông đọc bài phát biểu Thông điệp Liên bang hàng năm trước Quốc hội và khán giả truyền hình quốc gia.
Ông dự kiến sẽ ca ngợi sự tiến bộ kinh tế của Hoa Kỳ trong hơn ba năm cầm quyền, mặc dù các cuộc thăm dò cho thấy nhiều người Mỹ không nghĩ rằng ông đã quản lý nền kinh tế tốt và thường phàn nàn về giá cả thực phẩm cao hơn - một loại hàng hóa thiết yếu mà không ai có thể tránh được.