42 năm nắm quyền của nhà lãnh đạo Libya đầy rẫy những điều gây tranh cãi

Lãnh đạo đang bị dồn vào thế bí của Libya, ông Moammar Gadhafi, là nguyên thủ quốc gia nắm quyền lâu nhất trong thế giới Ả Rập. Ông lên nắm quyền từ năm 1969 sau khi hạ bệ Quốc vương Idris trong một cuộc đảo chính quân sự.

Đại tá Gadhafi nổi tiếng là lập dị, thường khoác áo choàng dài và da thú và dùng toàn là nữ cận vệ xung quanh mình.

Bị cựu Tổng thống Hoa Kỳ Ronald Reagan gọi là 'con chó dại của Trung Đông', nhà lãnh đạo Libya hay khiến dư luận chú ý vì các quyết định chính trị thường gây tranh cãi.

Ông ủng hộ một số phong trào cách mạng trên thế giới, kể cả phong trào ở Chad và ở Iran. Ông bị tố cáo là tài trợ cho các nhóm chủ chiến Hồi giáo và các cuộc tấn công khủng bố.

Năm 1986, Tổng thống Reagan của Hoa Kỳ ra lệnh tiến hành các cuộc không kích ở Libya vì chính phủ của ông Gadhafi bị tố cáo có can dự trong vụ đánh bom vào một hộp đêm ở Đức khiến hai quân nhân Hoa Kỳ thiệt mạng. Con gái nuôi của ông Gadhafi đã chết trong cuộc oanh tạc của Hoa Kỳ lúc đó.

Chỉ hai năm sau, Libya bị quy trách nhiệm cho cuộc đánh bom chuyến bay Pan Am 103 trên không phận thị trấn Lockerbie của Scotland khiến 270 người thiệt mạng.

Ông Gadhafi thừa nhận trách nhiệm trong vụ tấn công đó vào năm 2003 và đồng ý chi trả cho gia đình các nạn nhân hơn 2 tỷ đô la tiền bồi thường.

Cùng năm đó, lãnh đạo Libya đồng ý từ bỏ chủ nghĩa khủng bố và các loại võ khí giết người hàng loạt, mở đường cho việc dỡ bỏ các chế tài mà Hoa Kỳ và các nước Châu Âu áp dụng với Libya sau vụ đánh bom vào hộp đêm ở Đức, đồng thời khôi phục lại các mối quan hệ ngoại giao.

Liên hiệp quốc cũng dỡ bỏ các biện pháp chế tài Libya liên quan đến vụ đánh bom ở Lockerbie.

Nhưng thiện chí không kéo dài. Ông Gadhafi giờ đây đang chiến đấu để duy trì quyền lực trước phong trào nổi dậy rầm rộ bắt đầu hồi tháng 2 và hiện phe nổi dậy đang chiếm giữ phần lớn khu vực phía Đông Libya.

Ông Gadhafi đang bị đặt dưới áp lực nặng nề của quốc tế yêu cầu ông phải rời chức sau khi ông dùng bạo lực chết người để đáp trả phong trào nổi dậy.

Chính phủ Libya đàn áp người biểu tình dẫn tới các biện pháp chế tài mới của quốc tế đối với Libya, và hồi tháng 3, NATO bắt đầu chiến dịch không kích chống lại lực lượng của ông Gadhafi theo một chỉ thị của Liên hiệp quốc nhằm bảo vệ người dân Libya.