Các chế độ độc tài thường tự bào chữa rằng dân chúng còn chưa đủ khả năng tự quyết định chọn người cai trị, dân cần được “lãnh đạo.”
Trong năm 2024, dân chúng 50 quốc gia trên thế giới có dịp bỏ phiếu chọn người cai trị. Từ tuần trước, 970 triệu cử tri Ấn Độ, lớn bằng một phần 10 dân số thế giới, đã bắt đầu bỏ phiếu chọn 543 đại biểu quốc hội, gọi là Lok Sabha.
Quốc gia tự do dân chủ với số cử tri đông hàng thứ hai là Indonesia (204 triệu cử tri) mới bầu lên một vị tổng thống mới; nước Mỹ đứng hàng thứ ba (168 triệu) năm nay sẽ có cơ hội lựa chọn.
Ấn Độ là một bằng chứng, một tấm gương sáng, cho thấy bất cứ dân tộc nào cũng có khả năng sống theo và thi hành các thủ tục tự do dân chủ.
Ấn Độ đông dân nhất, 1.4 tỷ người, với thành phần phức tạp nhất thế giới. Hàng ngàn sắc tộc và ngôn ngữ khác nhau; với 80% dân theo các môn phái Ấn Độ Giáo, 205 triệu người theo Hồi Giáo, đã từng xảy ra nhiều xung đột bạo loạn vì tín ngưỡng. Trong tình trạng phức tạp như vậy, dân Ấn Độ vẫn sống với chế độ tự do dân chủ suốt từ khi độc lập, năm 1947, đến nay. Các chính phủ thay phiên nhau lên nắm quyền trong hòa bình, các cuộc bầu cử diễn ra đều đặn đúng kỳ hạn, người dân tham dự đi bỏ phiếu với tỷ lệ cao hơn cả nhiều nước ở Âu, Mỹ châu; với Ủy ban Bầu cử Toàn quốc được kính trọng.
Cuộc bầu cử lớn nhất thế giới ở Ấn Độ đang diễn ra trong 44 ngày, gồm bảy giai đoạn, từ 19 tháng 4, đến 1 tháng 6. Gần một tỷ công dân sẽ chọn 543 dân biểu từ 28 tiểu bang, với nhiệm kỳ 5 năm. Theo nhật báo La Presse, Montréal, Canada, nước Ấn Độ có hơn 2,500 đảng chính trị, trong đó 10 đảng lớn chiếm 86% các ghế trong Lok Sabha; số còn lại là các đảng địa phương.
Hầu hết các cuộc nghiên cứu dư luận tiên đoán đảng Bharatiya Janata Party (BJP) của Thủ tướng Narendra Modi sẽ thắng. Nếu chiếm được 272 ghế dân biểu, đảng BJP sẽ tiếp tục nắm quyền, hiện nay họ chiếm đa số 303 và Thủ tướng Modi tiên đoán sẽ tăng lên ít nhất tới 370 ghế trong quốc hội mới. Với các dân biểu liên hiệp thuộc đảng National Democratic Alliance (NDA), họ có thể kiểm soát 400 ghế.
Phe đối lập, do lãnh tụ đảng Quốc Đại dẫn đầu chưa thống nhất được ý kiến trong một chương trình tranh cử chung, chắc sẽ tiếp tục đóng vai thiểu số. Ông Rahul Gandhi thuộc dòng dõi hai gia đình Nehru và mang tên Gandhi, những nhân vật lẫy lừng thời lập quốc. Nhưng các chính phủ Quốc Đại, từ thời thủ tướng Nehru đến bà Indira Gandhi, con gái ông, đã tổ chức nền kinh tế theo lối “chủ nghĩa xã hội,” không nâng cao được mức sống của người dân. Thế hệ Rahul Gandhi bắt đầu thay đổi nhưng quá trễ, không thu hút được cử tri bằng ông Narendra Modi. Năm 2019, Rahul Gandhi thất cử ngay tại thị xã Amethi, nơi mà các gia đình Nehru-Gandhi vẫn gây được ảnh hưởng trong ba thế hệ.
Trong đợt bỏ phiếu đầu, có 166 triệu cử tri thuộc một số tiểu bang đi làm bổn phận công dân, số người đi bầu lên tới 62 phần trăm, thấp hơn tỷ số 67% lần trước, năm 2019. Một lý do khiến tỷ số tham dự xuống thấp có thể là vì nhiều người nghĩ rằng Đảng BJP mạnh quá, thế nào cũng thắng, lá phiếu của họ không làm thay đổi kết quả. Theo tuần báo Economist, chỉ có 40% cử tri làm thủ tục ghi danh trong số những người vừa đến tuổi được đi bầu. Có lẽ cả trong giới trẻ cũng nghĩ rằng đảng BJP chắc thắng. Gần 40% dân Ấn Độ dưới 25 tuổi.
Theo báo mạng Al Jazeera, hai mối lo của họ là nạn lạm phát và thất nghiệp. Tổ chức Lao động Quốc tế của Liên Hiệp Quốc cho biết 83% những người không kiếm được việc làm là giới trẻ, trong số đó hai phần ba đã học hết trung học hay học cao hơn. Một cuộc nghiên cứu của Lokniti, một trung tâm nghiên cứu đã phỏng vấn 10,000 cử tri, cho biết có 62% người thấy kiếm việc làm bây giờ khó khăn hơn 5 năm trước, chỉ có 12% thấy dễ dàng hơn. Về lạm phát, có 71% cử tri công nhận giá các món hàng thiết dụng đã tăng trong cùng thời gian đó.
Trong tình cảnh kinh tế khó khăn như thế, vẫn có hai phần ba các người được phỏng vấn nói rằng năm nay họ sẽ bầu cho đảng BJP. Nhiều người hài lòng vì ông Modi đã đưa Ấn Độ lên địa vị quan trọng trên chính trường quốc tế (sáng lập khối BRICS, tổ chức hội nghị G20, phóng hỏa tiễn lên Hỏa tinh). Người dân cũng nghĩ rằng nạn tham nhũng đã giảm bớt trong 10 năm cầm quyền của chính phủ Modi.
Ông Modi thúc đẩy các cử tri giúp cho nền dân chủ của chúng ta vững mạnh hơn, “Tôi đặc biệt yêu cầu các bạn trẻ và các phụ nữ đi bỏ phiếu cho thật đông. Lá phiếu là tiếng nói của các bạn.” Theo báo Al Jazeera nhận xét, đảng BJP vận dụng hình ảnh ông thủ tướng để tạo nên một “thần tượng” giúp cho các ứng cử viên khác trong đảng.
Không cần ông thủ tướng thúc đẩy, dân Ấn Độ vẫn coi đi bỏ phiếu là một dịp vui mừng, có người ví với thú vui đi coi phim thần thoại! Hãng thông tấn AP mô tả cảnh bên ngoài các thùng phiếu, các cử tri xếp hàng trước khi mở cửa lúc 7 giờ sáng, trong nhiệt độ ngoài trời là 107 Độ Fahrenheit, 42 Độ C. Đài CNN tả cảnh trong video do Ủy ban Bầu cử cung cấp, cho thấy nhân viên các phòng phiếu đang dong đàn ngựa qua rừng, trên lưng chở các dụng cụ và vật liệu cho cuộc bỏ phiếu, đi tới các thôn xóm hẻo lánh tại tiểu bang Arunachal Pradesh, phía Đông Bắc Ấn Độ. Tại tiểu bang Meghalaya, họ mang các thùng lớn, đi bộ qua hồ nước cạn tới các phòng phiếu.
Báo Al Jazeera tiếp xúc với anh Sanjeev Kumar, 27 tuổi, đã tốt ngiệp đại học về kinh doanh ở thành phố Patna, Bihar, là tiểu bang đông đúc hàng thứ ba, với 100 triệu dân. Kumar đã bầu cho đảng BJP năm 2019 vì lời hứa hẹn sẽ tạo thêm hàng triệu công việc làm; nhưng năm nay anh vẫn thất nghiệp. Kumar đã thi vào làm cho Sở Hỏa Xa, trượt cả hai. “Tôi chưa kiếm được việc, nhưng ít nhất tình hình cả nước đang tiến bộ,” Kumar nói với phóng viên Al Jazeera.
“Ông Modi đã nâng địa vị nước Ấn Độ lên cao trên thế giới, sẽ tạo thêm nhiều công việc làm.” Trong nhiệm kỳ thứ hai, ông Modi đã làm hai việc khiến Kumar hài lòng. Thứ nhất, là xây dựng Đền thờ Thần Ram ở thị trấn Ayodhya, nơi trước kia là một đền thờ Hồi Giáo lớn. Thứ hai, là ông đã xóa bỏ một luật lệ về ly dị của Hồi Giáo, gọi là “Ba lần talaq.” Theo luật này, một người đàn ông chỉ cần nói ba lần tiếng “talaq” là được phép li dị vợ. “Talaq” trong tiếng Á Rập, nghĩa là li dị. Nhiều người Ấn Độ theo Hồi Giáo phản đối ông Modi, mặc dù trong thực tế họ cũng không theo tục lệ đó nữa. Đảng BJP nêu cả hai thành tích trên trong tuyên ngôn tranh cử!
Nhưng ông Modi đã lập được nhiều thành tích đáng kể hơn, trên lãnh vực kinh tế, xã hội. Ông khuyến khích đầu tư, các công ty Ấn Độ phát triển mạnh và đạt được mức lời cao. Ông cải tổ thuế khóa, năm 2017 thiết lập một thứ thuế đồng nhất trên toàn quốc dựa trên trị giá gia tăng, cho các sản phẩm và dịch vụ, giúp các xí nghiệp vượt lên trên gianh giới giữa các tiểu bang. Đầu tư xây dựng hạ tầng cơ sở đã tăng gấp đôi trong 5 năm qua, số xa lộ dài thêm 60% trong 10 năm qua.
Chính phủ Modi cũng đưa Ấn Độ bước vào thời đại tin học, với hệ thống nhân dạng toàn quốc Aadhaar dùng kỹ thuật số (ID system) nhờ thế Ấn Độ các gia đình có thể dễ dàng mở trương mục, tài khoản, mỗi tháng 300 triệu người dùng hệ thống này nhận và gửi tiền qua ngân hàng. Nhiều người dùng các tài khoản của họ tự động lãnh tiền trợ cấp của chính phủ và chi trả các món chi tiêu, không cần dùng tiền mặt. Chính phủ cũng cung cấp tín dụng với lãi suất thấp cho giới trẻ muốn kinh doanh. Từ năm 2015 đến nay, số xí nghiệp mới khai trương đã tăng lên gấp ba lần.
Trước những thành tích như trên, một người trẻ tuổi, thất nghiệp, như Sanjeev Kumar vẫn có lý do để ủng hộ đảng BJP và Thủ tướng Narendra Modi. Một điều đáng lo, là trong nhiệm kỳ thứ ba sắp tới ông Modi sẽ tìm cách củng cố quyền hành, giảm bớt quyền tự do của người dân, nhất là quyền tự do báo chí! Trong bảng xếp hạng về vấn đề này của tổ chức Phóng viên Không Biên giới (Reporters sans frontières) Ấn Độ chỉ đứng hàng thứ 161 trong số 180 quốc gia, tụt mất 21 hàng so với năm 2014, trước thời ông Modi!