Hôm thứ Ba, Hoa Kỳ mô tả loan báo của Bắc Triều Tiên - tạm ngưng tiến trình vô hiệu hóa các cơ sở hạt nhân của họ - là một bước thụt lùi trong tiến trình đàm phán 6 bên nhằm mục đích giải giới Bắc Triều Tiên. Bắc Triều Tiên nói họ phải hành động bởi vì Hoa Kỳ vẫn chưa xóa tên họ ra khỏi danh sách các nước bảo trợ cho khủng bố. Từ Bộ Ngoại Giao Mỹ, Thông tín viên David Gollust gửi về các chi tiết sau đây.
Các quan chức Mỹ nói loan báo của Bắc Triều Tiên đã gây quan tâm, và họ bày tỏ hy vọng rằng hành động đó không phải là dấu hiệu của bất cứ ý định nào từ phía Bình Nhưỡng muốn lật ngược những tiến bộ đã đạt được trong tiến trình đàm phán 6 bên.
Bắc Triều Tiên cho biết đã ngưng tiến trình vô hiệu hóa cơ sở hạt nhân Yongbyon, và sẽ xét đến khả năng hồi phục lò phản ứng hạt nhân quan trọng tại cơ sở này, viện lý do Hoa Kỳ vẫn chưa xóa tên Bắc Triều Tiên ra khỏi danh sách các nước bảo trợ cho khủng bố.
Vào cuối tháng 6 vừa qua, Tổng Thống Bush loan báo ý định gạch tên Bắc Triều Tiên ra khỏi danh sách các nước bảo trợ cho khủng bố, với điều kiện Bình Nhưỡng phải cung cấp một chương trình kiểm chứng khả dĩ chấp nhận được, về bản kê khai liên quan đến chương trình hạt nhân của họ tại thời điểm đó.
Trong một cuộc tiếp xúc với các nhà báo, Người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ, ông Robert Wood, nói rằng Bắc Triều Tiên thừa biết những gì họ cần phải làm để được lấy tên ra khỏi danh sách các nước bảo trợ cho khủng bố, và vì thế Bình Nhưỡng nên cung cấp một kế hoạch kiểm chứng mà tất cả mọi người đã chờ đợi từ bấy lâu nay.
Ông Wood nói: "đình chỉ tiến trình vô hiệu hóa lò phản ứng Yonggyon là một bước thụt lùi, và rõ rệt đây là một vi phạm đối với nguyên tắc “hành động đổi lấy hành động” vốn là nguyên tắc hướng dẫn tiến trình giải giới.
Ông Wood nhận định tiếp: “Rõ ràng đây là một điều mà chúng tôi rất quan tâm. Hành động đó vi phạm những cam kết mà giới lãnh đạo Bắc Triều Tiên đã đưa ra trong khuôn khổ cuộc đàm phán 6 bên, rõ rệt đây là một bước thụt lùi. Chúng tôi sẽ thảo luận với các đối tác khác tham gia đàm phán 6 bên, để xem điều gì sẽ xảy ra trong những tuần lễ sắp tới.”
Bắc Triều Tiên đã đóng cửa lò phản ứng hạt nhân Yongbyon, đồng thời cam kết sẽ vĩnh viễn vô hiệu hóa cơ sở này để đánh đổi lấy những viện trợ về năng lượng trong giai đoạn đầu của thỏa thuận 6 bên, đạt được hồi năm 2007 dưới sự bảo trợ của Trung Quốc.
Điều khoản thiết lập một chương trình kiểm chứng đối với bản kê khai của Bắc Triều Tiên sẽ mở đường cho giai đoạn kế tiếp của thỏa thuận.
Trong giai đoạn này, Bình Nhưỡng sẽ từ bỏ chương trình hạt nhân để đổi lấy việc Hoa Kỳ hủy bỏ các biện pháp trừng phạt liên quan tới khủng bố, và nhiều quyền lợi khác về mặt ngoại giao.
Ông Wood không chịu nói làm thế nào quyết định của Bắc Triều Tiên đã được thông báo cho Hoa Kỳ, thế nhưng ông cho biết theo sự hiểu biết của phía Hoa Kỳ, thì đây chỉ là một hành động có tính cách “tạm thời”.
Ông Wood hy vọng rằng quyết định này sẽ không dẫn tới chỗ lò phản ứng Yongbyon sẽ hoạt động trở lại; cơ sở này là nơi sản xuất chất plutonium được sử dụng vào việc chế tạo số vũ khí hạt nhân của Bắc Triều Tiên, mà người ta tin là hãy còn ít .
Người phát ngôn Bộ Ngoại Giao Mỹ lưu ý rằng trong thời gian qua thỏa thuận giải giới đã trải qua nhiều bước thăng trầm Ông Wood không loại trừ khả năng sẽ xảy ra thêm nhiều vụ phức tạp khác, trước khi tiến trình đầy tình tiết rắc rối này được hoàn tất.
