Các cuộc bầu cử Quốc hội Việt Nam sắp diễn ra vào tháng tới, và chính phủ Việt Nam nói rằng họ muốn mở rộng sự tham gia của công chúng với các đại biểu không phải là đảng viên. Chính phủ còn muốn có thêm đại biểu tự ý ra tranh cử chứ không phải được một tổ chức của chính phủ đề cử, như trường hợp của đa số ứng viên hiện nay. Tuy nhiên, hệ thống xét duyệt ứng cử viên của Việt Nam sẽ gây trở ngại cho nhiều người mới ra tranh cử.
Năm ngoái, ông Đỗ Việt Khoa, một giáo viên Toán tại một xã ngoại thành Hà Nội, đã báo động vụ các nhân viên nhà trường tổ chức một đường dây gian lận thi cử. Ông Khoa trở thành một người nổi tiếng khắp nước, và năm nay ông quyết định ra tranh cử vào Quốc Hội.
Chính phủ Cộng sản Việt Nam đang khuyến khích những người như ông Khoa, không phải là đảng viên, ra tranh cử. Nhưng ông Khoa đã không hội đủ điều kiện ra tranh cử ngày 20 tháng 5 tới đây.
Theo lời giải thích của ông Khoa, thì ông đã bị loại trong các cuộc tham vấn tiền bầu cử, thường được dùng để bảo đảm là các ứng viên không gây quá nhiều tranh cãi.
Việc chính phủ kêu gọi có thêm ứng viên tự đề cử và không phải là đảng viên đã được rất nhiều người quan tâm. Trước vòng tham vấn thứ ba, 2 phần 3 số ứng viên ở thành phố Hồ Chí Minh và hơn một nửa số ứng viên ở Hà Nội không phải là đảng viên.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là tổ chức đứng ra tham vấn. Ông Phạm Lợi là chủ tịch Mặt trận Tổ quốc ở Hà Nội.
Tuy nhiên, việc có là đảng viên hay không chỉ là một vấn đề.
Đa số các ứng viên, trong đó có một số không phải là đảng viên, được đề cử bởi các tổ chức có thế mạnh, như Hội Nông dân, hội Phụ Nữ, hay đảng Cộng sản.
Từ năm 1997, các ứng viên đã được phép tự đề cử. Tuy nhiên, các ứng viên độc lập khó lòng qua được các cửa ải để có tên trên lá phiếu.
Cô Vũ thị Khánh Vân, 30 tuổi là một sinh viên luật điều hành một công ty xuất khẩu hàng mây tre. Cô nói cô ra tranh cử Quốc hội để cải thiện hệ thống pháp lý của Việt Nam. Nhưng cô Vân đã bị loại trong vòng tham vấn tại khu phố của cô.
Hôm thứ sáu tuần rồi, đã diễn ra vòng tham vấn thứ ba. Tại Hà Nội, các đại diện của 57 tổ chức đã họp và bỏ phiếu quyết định xem những người nào trong số 30 ứng viên còn lại được đưa tên vào lá phiếu chung cuộc. Mỗi tổ chức được một phiếu, bất kể lớn nhỏ.
Ứng viên Nguyễn Tất Tuân, chủ tịch Mặt trận Tổ quốc huyện Từ Liêm ở Hà Nội than phiền là có quá nhiều ứng viên.
Vào phút chót, cuộc tham vấn lần thứ ba này đã thông qua tất cả 30 ứng viên ra tranh 21 ghế quốc hội của Hà Nội. Có 9 người không phải là đảng viên, và 6 người tự đề cử.
Nhưng các giới chức nói họ trông đợi có thêm 8 ứng viên sẽ được đề cử bởi các tổ chức trung ương, như chính phủ và đảng Cộng sản. Các ứng viên đó gần như chắc chắn sẽ đắc cử.
Tại Quốc hội hiện thời, 67 trong số 491 đại biểu không phải là đảng viên. Mặc dù có phần chắc con số này sẽ tăng lên trong năm nay, nhưng chính phủ và các cử tri thận trọng của Việt Nam muốn đoan chắc là con số đó không tăng lên quá nhanh.
Mời quí vị bấm vào đường dẫn ở trên để nghe hoặc tải xuống toàn bộ bài tường trình: