Cựu Tổng thống Hoa Kỳ Gerald R. Ford vừa từ trần vào tuổi 93. Ông Gerald R. Ford, vị Tổng thống thứ 38 này của Hoa Kỳ nổi tiếng giúp đưa đất nước ra khỏi thời kỳ đen tối nhất trong lịch sử Hoa Kỳ.
Ông Gerald R. Ford trở thành Phó Tổng thống đầu tiên của Hoa Kỳ vào năm 1973 mà không cần thông qua cuộc bầu cử. Ông được bổ nhiệm thay thế Phó Tổng thống Spiro Agnew vì ông này bị buộc phải từ chức do bị phát giác có dính líu tới vụ tham nhũng về tài chính.
Không đầy một năm sau, vào ngày 09/08/1974 Tổng thống Richard Nixon bị áp lực phải từ chức vì vụ tai tiếng Watergate. Đất nước chao đảo với hai vụ từ chức và một vụ xì-căng-đan hầu như làm khuấy động đến tận nền tảng của chính phủ. Hành động đầu tiên của ông Ford khi lên giữ chức tổng thống là làm yên lòng công chúng.
“Thưa đồng bào, cơn ác mộng dài của quốc gia đã chấm dứt. Hiến pháp của chúng ta hoạt động trở lại. Nền Cộng hòa vĩ đại của chúng ta là một chính phủ của luật pháp chứ không phải của những người nào. Ở đây, người dân có quyền quyết định.”
Ông Gerald R. Ford là người sinh trưởng tại một thị trấn nhỏ ở miền Trung Tây Hoa Kỳ. Ông làm việc trong khi theo học đại học, tham gia vào đội bóng của các trường đại học, vào trường Luật, và tham gia chiến đấu trong chiến tranh thế giới thứ II. Vào năm 1948 lần đầu tiên ông được bầu vào Quốc hội Hoa Kỳ từ đơn vị của quê nhà ông thành phố Grand Rapids, thuộc tiểu bang Michigan.
Tại Washington, ông Ford nổi tiếng trong số những người đồng sự trong Đảng Cộng hòa về sự cần cù và lòng trung thành với Đảng. Trong các vấn đề quốc nội, ông bỏ phiếu theo phe bảo thủ, và trong lãnh vực đối ngoại ông đứng về phía cánh quốc tế của đảng ông.
Ông Gerald R. Ford không hề muốn trở thành Tổng thống Hoa Kỳ. Ông đã hài lòng khi ông được bầu làm thủ lãnh của phe thiểu số ở Hạ viện vào năm 1965.
Chín năm sau đó, ông được giao trọng trách làm Tổng thống giữa lúc đất nước đang lâm vào một cuộc khủng hoảng. Ông Donald Rumsfeld lúc ấy là trưởng ban nhân viên Tòa Bạch ốc nhớ lại rằng: mục tiêu chính của ông Ford là khôi phục lòng tin của dân chúng đối với sự lãnh đạo đất nước.
“Nguồn tin tưởng trong dân chúng đã cạn kiệt khi ông Jerry Ford đảm nhận chức vụ Tổng thống Hoa Kỳ. Nhiệm vụ chính của ông Ford là hàn gắn vết thương của đất nước, khôi phục lại niềm tin trong dân chúng để chính phủ có thể điều hành công việc quốc gia một cách thành công.”
Tuy nhiên, một tháng sau khi lên làm Tổng thống, ông Ford đã đưa ra một quyết định làm hại đến cơ may của ông để được bầu vào một nhiệm Kỳ tổng thống nữa. Trong nỗ lực nhằm chấm dứt sự ám ảnh về vụ tai tiếng Watergate của đất nước, ông đã hoàn toàn ân xá cho ông Richard Nixon.
Ông Jerald TerHorst, tham vụ báo chí của Tổng thống Ford, đã từ chức để phản đối trước khi việc ân xá được thông báo. Ông TerHorst nói rằng việc ân xá đã ám ảnh thời gian còn lạitrong nhiệm Kỳ Tổng thống của ông Gerald Ford.
“Việc ân xá đã cho phép ông Richard Nixon tháot được sự truy tố của luật pháp, trong khi những người ở vị trí thấp, như những trợ lý cao cấp của ông Nixon ở Tòa Bạch ốc, đã không thoát khỏi bàn tay công lý, và đã phải đi tù. Việc ân xá ông Nixon đã đặt một người lên trên pháp luật.”
Việc ân xá đã làm lu mờ những nỗ lực của Tổng thống Ford để nhằm cải thiện nền kinh tế Hoa Kỳ, tăng cường và củng cố quân sự, duy trì một nền hòa bình mong manh ở khu vực Trung đông, và tái khẳng định vai trò lãnh đạo của Hoa Kỳ trên thế giới.
Và năm 1976, ông Gerald R. Ford thất bại trong cuộc tranh cử Tổng thống so với ông Jimmy Carter thuộc đảng Dân chủ trong một cuộc bầu cử rất sít sao. Trong những năm sau đó, ông Ford nói rằng ông cảm thấy rất tin tưởng rằng, mặc dù ông bị thất bại, ông đã thực hiện lời hứa phục hồi lòng tin của người dân vào chính phủ.
“Tôi vẫn cảm thấy hài lòng đối với việc chuyển giao đất nước sang cho Tổng thống Carter, trong một tình thế tốt hơn là khi tôi mới nhâỳm chức, và tôi tiếc rằng tôi không có thêm được 4 năm để hoàn thiện kỹ năng điều khiển quốc gia của mình.”
Điều thường làm người ta nhớ đến thời gian làm tổng thống ngắn ngủi của ông Ford là trong lúc Hoa Kỳ trải qua một giai đoạn đen tối trong lịch sử, một người có đầu óc khôi hài, vô tư thẳng thắn, chính trực và có nhiệt huyết đã đưa đất nước tiến lên.