Tại Hoa Kỳ, thủy tiên, hay narcissus, một trong các loài hoa nở sớm nhất vào lúc chớm xuân, sau những tháng dài băng giá, đã được nhắc tới trong một cuốn sách của cụ Lê Văn Điền về nghệ thuật gọt tỉa loài hoa này. Nhân dịp Tết năm nay, ban Việt ngữ đài TNHK đã tiếp xúc với tác giả để được nghe giải thích về ngành nghệ thuật cổ truyền tao nhã mà hiện nay không còn mấy ai biết.
Trong những ngày tết xưa kia tại miền bắc Việt Nam, mỗi gia đình tương đối phong lưu đều có một ít bát thủy tiên để chưng bày trên bàn thờ, trong phòng khách giúp tôn thêm vẻ tươi vui, ấm cúng của ngày xuân.
Ở Hoa Kỳ, chừng 10 , 12 năm trở lại đây, khi cộng đồng người Việt đã ổn định và phát triển, trong những dịp hội chợ tết, ngoài những giò lan, chậu cúc, cành đào, người ta cũng được thấy những bát hoa thủy tiên được gọt tỉa theo nghệ thuật cổ truyền được trưng bày.
Tỉa củ thủy tiên thế nào để nó nở theo như hình dáng mình muốn, và giữ thế nào để cho hoa nở đúng ngày mình định, thường là vào lúc giao thừa, là một nghệ thuật công phu và cầu kỳ.
Tại một quốc gia với đủ phong thổ và khí hậu như Hoa Kỳ, hoa thủy tiên và những thứ cùng họ như daffodil rất dễ mua, tuy nhiên để gọt tỉa thủy tiên và có được một bát hoa chưng bày ngày tết thì người ta phải mua loại củ nhập cảng từ Trung Quốc, vì củ thủy tiên ở Hoa Kỳ hoặc Châu Âu rất nhỏ, chỉ cho vài nhánh, không giống như thủy tiên của Tàu.
Muốn có được một bát thủy tiên với hoa lá nở như ý định của người gọt tỉa, người ta phải qua nhiều công đoạn và phải có những loại dao đặc biệt, từ cách chọn củ thủy tiên thế nào để có được loại hoa đơn cánh ngoài màu trắng và phần nhụy ở giữa màu vàng xếp như hình một dĩa ngọc giữa có chén vàng vậy, cho đến ánh sáng , nhiệt độ và loại nước sử dụng để rửa và ngâm củ thủy tiên. Mời quí vị nghe cụ Lê Văn Điền, tác giả cuốn sách Nghệ Thuật Chơi Hoa Thủy Tiên giải thích:
Theo lời cụ Điền chỉ dẫn, nước sử dụng để rửa và ngâm củ thủy tiên phải là nước mưa, nếu không thì dùng nước suối đóng chai, tuyệt đối không dùng nước cất (distilled water) vì nước cất không có những chất khoáng bổ dưỡng cần thiết cho cây, và tuyệt đối cũng không được dùng nước máy vì nước máy có nhiều hóa chất tẩy trùng hòa tan trong đó.
Ngoài người Việt, người Hoa cũng có nghệ thuật gọt tỉa hoa thủy tiên, nhưng phong cách của mỗi bên mỗi khác. Mời quí vi nghe cụ Lê Van Điền cho biết thêm:
Vì trân trọng nghệ thuật cổ truyền tao nhã này, vì lòng yêu mến loài hoa có mùi hương rất kỳ ảo mà cụ Điền đã đi nhiều nơi, từ Houston, Texas, đến thủ đô Washignton và California, chỉ dẫn miễn phí cho ai muốn học, và cuốn sách cụ viết giải thích tường tận từ cách chọn củ thủy tiên, cách gọt tỉa, cách hãm hoa thế nào nếu tiết trời ấm hơn thường lệ, và cách thúc hoa thế nào nếu tiết trời lạnh hơn bình thường để hoa nở đúng giao thừa hoặc ngày mồng 1, mồng 2 tết tùy ý. Cuốn sách cũng còn kèm theo nhiều hình vẽ và hình chụp, và có cả phần dẫn giải bằng Anh Ngữ, vì tác giả mong truyền bá nghệ thuật này cho cả người Mỹ.
Khi biên soạn và cho xuất bản cuốn sách, cụ Điền có một ước nguyện là làm sao gìn giữ cho ngành nghệ thuật cổ truyền này khỏi mai một.
Cũng theo lời cụ thuật lại, thư viện quốc gia Việt nam và thư viện thành phố Sài Gòn cũng gửi thư xin sách.
Và không phải chỉ có một mình cụ Lê Văn Điền mới sẵn lòng chỉ dẫn cho những ai muốn học cách gọt tỉa hoa thủy tiên. Bà Phương Lan, một cựu nữ sinh Trưng Vương trong vùng thủ đô Washington, cũng sẵn lòng chỉ dẫn miễn phí cho những ai muốn học, thậm chí bà còn giải thích hàm thụ qua điện thoại nữa.
Khi được hỏi là những ai trong cộng đồng người Việt biết ái mộ vẻ đẹp cuả một bát hoa thủy tiên được tỉa gọt theo nghệ thuật này, bà cho biết:
Kính thưa quiù thính giả, với sự cho phép của tác giả Cuốn Nghệ Thuật Chơi Hoa Thủy Tiên, chúng tôi cho loan tải địa chỉ và số điện thoại của cụ Lê Văn Điền để nếu ai muốn mua sách hay học cách gọt tỉa thủy tiên có thể liên lạc với cụ.
Bấm vào Lá Thư Mỹ Quốc hoặc Chuyên Mục, quí vị sẽ tìm ra:
Tựa sách:
The Oriental Art Of Narcissus Flowering
Nghệ Thuật Chơi Hoa Thủy Tiên
Tác Giả: Lê Văn Điền
7631 Andiron Circle
Houston, Texas 77041
Điện thoại: (713 ) 896- 7613
Nếu cư ngụ trong vùng phụ cận thủ đô Washington và muốn học cách gọt tỉa hoa thủy tiên, quí vị có thể liên lạc với bà Phương Lan để được chỉ dẫn miễn phí.
Điện thoại: (703) 759 - 9234