Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Tayyip Erdogan cho biết sau cuộc hội đàm với Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm thứ Hai 4/9 rằng sẽ sớm có thể khôi phục thỏa thuận ngũ cốc mà Liên Hợp Quốc cho là đã giúp hạ giảm cuộc khủng hoảng lương thực bằng cách đưa ngũ cốc Ukraine ra thị trường.
Nga đã rút khỏi thỏa thuận này vào tháng 7 - một năm sau khi được Liên Hợp Quốc và Thổ Nhĩ Kỳ làm trung gian - phàn nàn rằng việc xuất khẩu phân bón và lương thực của Nga gặp phải những trở ngại nghiêm trọng.
Tổng thống Erdogan, người trước đây đóng vai trò tích cực trong việc thuyết phục ông Putin thực hiện thỏa thuận, và Liên Hợp Quốc đều đang cố gắng thuyết phục Tổng thống Putin quay lại với thỏa thuận.
“Với tư cách là Thổ Nhĩ Kỳ, chúng tôi tin rằng chúng tôi sẽ sớm đạt được giải pháp đáp ứng mong đợi”, Tổng thống Erdogan nói tại thành phố du lịch Sochi ở Biển Đen sau cuộc gặp trực tiếp đầu tiên với ông Putin kể từ năm 2022.
Ông Erdogan nói rằng tất cả mọi người đều biết những kỳ vọng của Nga và những thiếu sót cần được loại bỏ, đồng thời cho biết Thổ Nhĩ Kỳ và Liên hợp quốc đã nghiên cứu một loạt đề xuất mới để giảm bớt những lo ngại của Nga.
Tổng thống Putin cho biết Nga có thể quay trở lại thỏa thuận ngũ cốc nếu phương Tây đồng thời thực hiện một bản ghi nhớ riêng đã được thống nhất với Liên hợp quốc nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu phân bón và lương thực của Nga.
Đứng cạnh ông Erdogan, Tổng thống Putin nói Nga có thể quay lại thỏa thuận nhưng chỉ khi phương Tây ngừng hạn chế nông sản xuất khẩu của Nga tiếp cận thị trường toàn cầu.
"Chúng tôi sẽ sẵn sàng xem xét khả năng khôi phục thỏa thuận ngũ cốc và tôi đã nói với Tổng thống [Erdogan] về điều này một lần nữa hôm nay - chúng tôi sẽ thực hiện việc này ngay khi tất cả các thỏa thuận dỡ bỏ hạn chế nông sản xuất khẩu Nga được thực hiện đầy đủ", ông Putin nói.
Ông cho biết tuyên bố của phương Tây rằng Nga đã gây ra cuộc khủng hoảng lương thực bằng cách rút khỏi thỏa thuận ngũ cốc là không đúng vì giá không tăng khi nước ông rút khỏi thỏa thuận.
Tổng thống Putin nói: “Không hề có tình trạng thiếu lương thực về mặt vật chất”.
Trong khi xuất khẩu phân bón và thực phẩm của Nga không phải chịu lệnh trừng phạt của phương Tây sau khi Nga xâm chiếm Ukraine và Nga đã xuất khẩu lượng lúa mì kỷ lục vào năm ngoái, Moscow và các nhà xuất khẩu nông sản cho biết các hạn chế về thanh toán, hậu cần và bảo hiểm đã cản trở việc vận chuyển.
“Phương Tây tiếp tục chặn việc cung cấp ngũ cốc và phân bón từ Liên bang Nga cho thị trường thế giới”, ông Putin nói và cho biết thêm rằng phương Tây đã “lừa dối” Nga trong thỏa thuận này vì các nước giàu nhận hơn 70% lượng ngũ cốc xuất khẩu theo thỏa thuận.
Nga và Ukraine là hai trong số những nhà sản xuất nông nghiệp quan trọng của thế giới và là những nhà sản xuất chính trên thị trường lúa mì, lúa mạch, ngô, hạt cải dầu, dầu hạt cải, hạt hướng dương và dầu hướng dương.
Ông Putin cho biết Nga dự kiến thu hoạch 130 triệu tấn ngũ cốc trong năm nay, trong đó 60 triệu tấn có thể được xuất khẩu.
Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres hôm thứ Năm cho biết ông đã gửi cho Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov "một loạt đề xuất cụ thể" nhằm khôi phục thỏa thuận.
Một trong những yêu cầu chính của Moscow là Ngân hàng Nông nghiệp Nga được kết nối lại với hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT. EU đã loại Nga ra khỏi SWIFT vào tháng 6 năm 2022 trong khuôn khổ các biện pháp trừng phạt sâu rộng để đáp trả cuộc xâm lược Ukraine của Nga.
Tổng thống Putin cho biết kế hoạch cung cấp tới 1 triệu tấn ngũ cốc cho Thổ Nhĩ Kỳ với giá giảm để được tiếp tục chế biến tại các nhà máy của Thổ Nhĩ Kỳ và vận chuyển đến các nước đang cần lương thực nhất không phải là giải pháp thay thế cho thỏa thuận ngũ cốc.
Ông cũng cho biết Nga sắp đạt được thỏa thuận với 6 quốc gia châu Phi về kế hoạch cung cấp miễn phí cho Burkina Faso, Zimbabwe, Mali, Somalia, Cộng hòa Trung Phi và Eritrea với số lượng lên tới 50.000 tấn ngũ cốc cho mỗi nước.