Bộ trưởng Ngoại giao Honduras đang tới Trung Quốc để “thúc đẩy” việc thiết lập quan hệ ngoại giao, một quan chức cho biết, báo hiệu mối quan hệ kéo dài hàng thập niên của nước này với Đài Loan rất có thể sắp kết thúc.
Đang bị coi như một nguy cơ là việc Trung Quốc ngày càng tăng sự hiện diện ở Trung Mỹ, nơi từng là căn cứ vững chắc của Đài Loan và cũng là nơi mà Hoa Kỳ lo lắng về ảnh hưởng mở rộng của Bắc Kinh ở sân sau của mình.
Tổng thống Honduras Xiomara Castro tuần trước viết lên Twitter rằng chính phủ của bà sẽ tìm cách mở rộng quan hệ với Trung Quốc.
“Bộ trưởng Ngoại giao Eduardo Enrique Reina theo chỉ thị của Tổng thống Xiomara Castro đã tới Trung Quốc vào thứ Tư 22/3 để thúc đẩy nỗ lực thiết lập quan hệ ngoại giao”, thư ký báo chí của tổng thống, Ivis Alvarado, cho biết.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân nói Bắc Kinh hoan nghênh thái độ tích cực của chính phủ Honduras đối với việc xây dựng quan hệ và sẵn sàng phát triển chúng “trên cơ sở bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau”.
Bộ Ngoại giao Đài Loan cho biết họ đã triệu tập đại sứ Honduras để bày tỏ “sự thất vọng to lớn” về chuyến đi “làm tổn hại nghiêm trọng đến cảm xúc của chính phủ và người dân chúng tôi”.
Một nguồn tin trực tiếp nắm tình hình nói với Reuters rằng Ngoại trưởng Reina và phái đoàn của ông đã rời Panama đến Bắc Kinh, cùng với các quan chức Trung Quốc. Nguồn tin từ chối nêu tên vì sự nhạy cảm của vấn đề.
Một nguồn tin ngoại giao cấp cao ở Đài Bắc nói với Reuters rằng việc Ngoại trưởng Reina đến Trung Quốc có nghĩa là một thông báo về việc thiết lập quan hệ có lẽ đã gần kề.
“Ván đã đóng thuyền”, nhà ngoại giao nói với điều kiện giấu tên vì không được phép nói chuyện với giới truyền thông.
Động thái này sẽ khiến Đài Loan chỉ còn quan hệ ngoại giao với 13 quốc gia.
Honduras hôm 22/3 phủ nhận việc đã yêu cầu Đài Loan viện trợ 2,5 tỷ USD trước khi tuyên bố tìm cách mở rộng quan hệ với Trung Quốc, thay vào đó nói rằng nước này đã nhiều lần yêu cầu Đài Loan mua nợ công của Honduras.
Người phát ngôn Uông Văn Bân của Bộ Ngoại giao Trung Quốc gọi những thông tin về việc Honduras đã đưa ra yêu cầu trước thông báo của Trung Quốc là “hoàn toàn phi lý và vô căn cứ”.
Phát biểu hôm 23/3 với các phóng viên tại quốc hội, Ngoại trưởng Đài Loan Joseph Wu nói tình hình với Honduras “không được tốt lắm”.
“Bên kia đòi giá cao”, ông nói thêm, dù không trực tiếp xác nhận con số 2,5 tỷ USD và chỉ nói rằng “sự thật sẽ sáng tỏ”.
Trung Quốc, nước coi Đài Loan là lãnh thổ của mình và không có quyền có quan hệ cấp nhà nước với các nước, đã tự can dự vào vấn đề này, ông Wu nói, nhưng không đưa ra chi tiết.
“Dấu hiệu can dự của Trung Quốc là rất rõ ràng”, ông nói.
Nhưng Đài Loan sẽ không tham gia vào chính sách ngoại giao đô la với Trung Quốc, ông Wu nói thêm.
Cuộc khủng hoảng về quan hệ với Honduras nổ ra trước chuyến thăm vào tuần tới của Tổng thống Đài Loan Thái Anh Văn tới Guatemala và Belize, hai quốc gia vẫn là đồng minh.
Bà Thái sẽ dừng chân ở New York trên đường đến đó và Los Angeles trên đường trở về, nơi bà dự kiến sẽ gặp Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Kevin McCarthy. Ông Wu, khi được đề nghị xác nhận về cuộc gặp đó, nói rằng kế hoạch vẫn đang được sắp xếp.
“Ban đầu, Bắc Kinh dự định hành động vào nửa cuối năm nay, nhưng do chuyến thăm của Tổng thống Thái Anh Văn, họ đã thực hiện kế hoạch của mình”, nguồn tin am hiểu trực tiếp tình hình cho biết, đề cập đến điều khiến Honduras đổi phe.
Ông Reina tuần trước cho biết quyết định của Honduras một phần là do quốc gia Trung Mỹ này đang gặp những thách thức tài chính và nợ nần “ngập tận cổ”, trong đó có khoản nợ 600 triệu USD của Đài Loan.
Ông cho biết hôm 22/3 rằng đất nước của ông đã nhiều lần yêu cầu Đài Loan mua nợ công của Honduras và con số 2,5 tỷ đô la “không phải là một khoản đóng góp”, mà là “một cơ chế tái cấp vốn được đàm phán”.
Trả lời câu hỏi của một nhà lập pháp, ông Wu nói các yêu cầu của Honduras vượt quá khả năng của Đài Loan và không chỉ có Đài Loan bị nợ tiền.
“Chúng tôi đã nói với họ trước đây rằng khoản nợ mà họ nợ chúng tôi có thể được điều chỉnh lại”, ông Wu nói thêm.