Tòa án Nhân dân Cấp cao tại Hà Nội tiến hành phiên xét xử phúc thẩm ông Trịnh Bá Phương và bà Nguyễn Thị Tâm hôm 17/8, với kết quả là tòa tuyên y án sơ thẩm, theo đó hai nhà hoạt động cho quyền lợi đất đai vẫn bị phạt tù tổng cộng 16 năm, ông Nguyễn Văn Miếng, một trong số các luật sư bào chữa, cho VOA biết.
Phán quyết tại phiên phúc thẩm vẫn xác định rằng ông Trịnh Bá Phương, 37 tuổi, và bà Nguyễn Thị Tâm, 50 tuổi, phạm tội tuyên truyền chống nhà nước, căn cứ theo Điều 117 trong Bộ luật Hình sự của Việt Nam. Ông Phương, bà Tâm lần lượt phải chịu các mức án 10 năm tù giam, 5 năm quản chế, và 6 năm tù giam, 3 năm quản chế.
Ông Phương và bà Tâm bị công an Việt Nam bắt hồi tháng 6/2020 và bị tuyên án sơ thẩm hồi tháng 12/2021. Nhiều năm trước, họ đã trở thành những nhà tranh đấu sau khi gia đình họ bị mất đất trong quá trình chính quyền và các nhà đầu tư xây khu đô thị ở xã Dương Nội, quận Hà Đông, Hà Nội.
Ông Phương có mẹ là Cấn Thị Thêu và em trai là Trịnh Bá Tư, cũng là những nhà hoạt động vì quyền lợi đất đai và cũng đã bị bỏ tù với các mức án nặng.
Gia đình ông Phương và bà Tâm là những tiếng nói mạnh mẽ đứng về phía người dân trong đấu tranh về đất đai ở thôn Hoành, xã Đồng Tâm, cũng thuộc Hà Nội. Vụ khiếu nại kéo dài nhiền năm ở đó có kết cục là công an dùng vũ lực đột kích vào thôn hồi ngày 9/1/2020, làm chết một thủ lĩnh nông dân và 3 viên công an.
Mô tả vắn tắt về phiên xét xử phúc thẩm hôm 17/8, luật sư Miếng nói với VOA rằng khi hiện diện trước tòa, ông Phương và bà Tâm “rất khảng khái” và có phần tự bào chữa “xuất sắc”: “Họ nói nguồn gốc mà họ đấu tranh là do họ mất đất, và chỉ ra nguyên nhân vì sao họ mất đất, đó là do chính quyền các cấp không giải quyết các khiếu nại hợp pháp của họ, đâm ra họ phải liên tục đấu tranh”.
Ông Phương và bà Tâm cũng nói thêm rằng chính vì họ là nạn nhân bị mất đất và phải chịu những bất công nên họ đồng cảm và đồng hành với những người dân ở Đồng Tâm, cũng như lên án vụ đột kích, trấn áp của công an ở đó, vẫn luật sư Miếng thuật lại.
Về phía các luật sư bào chữa, ông Miếng cho biết ông và các đồng nghiệp đưa ra lập luận rằng những ý kiến, quan điểm của hai nhà hoạt động Trịnh Bá Phương và Nguyễn Thị Tâm nêu lên trong quá trình tranh đấu của họ không vi phạm pháp luật.
Những gì hai nhà hoạt động nói ra hoặc bày tỏ trên mạng xã hội hoàn toàn phù hợp với quy định trong Hiến pháp Việt Nam về tự do ngôn luận, tự do tư tưởng. Việc trừng phạt hai nhà hoạt động không chỉ đi ngược lại chính Hiến pháp, luật pháp Việt Nam mà còn vi phạm Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị, các luật sư tranh luận với tòa, theo lời thuật lại của luật sư Miếng với VOA.
Tuy nhiên, tòa án tại Hà Nội vẫn xác định ông Phương và bà Tâm có tội và tuyên y án sơ thẩm.
Nhà tranh đấu Nguyễn Thị Tâm trong phiên xét xử hôm 15/122021 ở Hà Nội.
Trong một video truyền trực tiếp trên trang Facebook cá nhân, vợ ông Phương là bà Thu cho biết bà không được vào dự phiên tòa, chỉ có thể đứng ở tường rào của tòa án để nhìn chồng bước lên xe chở tù vào cuối phiên tòa.
Bà và những người thân hô to: “Anh Phương ơi … Chồng tôi vô tội. Trịnh Bá Phương vô tội. Trả tự do cho Trịnh Bá Phương. Đả đảo cộng sản. Đả đảo khủng bố. Đả đảo tòa án lén lút. Cộng sản hèn với giặc ác với dân. Anh Phương ơi … anh Phương ơi … anh Phương ơi…”
Vẫn bà Thu nói trong video rằng bà thấy chồng mình quay lại nhìn khi nghe được lời vợ và người thân gọi tên. Bà cho biết thêm rằng trước đó, công an đã “tóm cổ” bà lôi đi, “tát vào mặt” bà và “chửi dã man” để ngăn cản bà tiếp cận với tòa nhà của tòa án.
Bà Thu nói với VOA trước phiên tòa phúc thẩm rằng bản án 10 năm tù đối với chồng bà “rất vô lý” bởi ông Phương “không có tội” khi ông chỉ đưa “thông tin trung thực về Đồng Tâm, đưa những cái xấu xa của đảng cộng sản ra ánh sáng”.
Phản ứng về việc tòa phúc thẩm tuyên y án sơ thẩm đối với ông Trịnh Bá Phương và bà Nguyễn Thị Tâm, một đại diện của tổ chức theo dõi nhân quyền Human Rights Watch là ông Phil Robertson ra tuyên bố hôm 17/8 nói rằng cung cách hành xử của chính quyền đối với ông Phương, bà Tâm, xâm hại các quyền của người dân, làm lộ tẩy lời hứa suông của Việt Nam về việc mang lại đất đai cho nông dân.
Trong cuộc mưu tìm quyền lực và lợi nhuận của mình, “chính quyền và Đảng Cộng sản Việt Nam đã quên mất rằng nông dân là một thành phần trong những người đầu tiên ủng hộ cách mạng, song giờ đây chính quyền và đảng ném quyền lợi của nông dân ra ngoài cửa sổ”, ông Phil Robertson, Phó Giám đốc phân ban châu Á của Human Right Watchs, nói trong bản tuyên bố.
Ông Robertson nói rằng ông Phương, bà Tâm buộc phải tranh đấu, hoạt động chính trị vì chính quyền dùng sức mạnh tịch thu đất đai của họ, làm họ phải hành động để đòi lại đất đai là nguồn sống của bản thân và gia đình.
Vị đại diện của Human Rights Watch kêu gọi các nhà tài trợ quốc tế, các cơ quan của Liên Hiệp Quốc và các nhà ngoại giao ở Hà Nội cùng lên tiếng phản đối việc Việt Nam xâm hại các quyền của ông Phương và bà Tâm, đòi tòa phúc thẩm hủy bỏ bản án bất công dành cho việc hai ông, bà chỉ đơn thuần thực thi ôn hòa các quyền dân sự và chính trị của họ.
Mỹ lâu nay nhiều lần lên tiếng bày tỏ quan ngại hoặc phản đối các bản án của Việt Nam bị Washington xem là phi lý vì chúng trừng trị những công dân Việt Nam thực hiện các quyền tự do ngôn luận được quy định trong Hiến pháp Việt Nam.
Bên cạnh đó, Mỹ cũng nhiều lần kêu gọi Việt Nam trả tự do cho những người bị bắt bớ, kết án, giam cầm một cách bất công, và cho phép mọi cá nhân ở Việt Nam được bày tỏ quan điểm của họ mà không sợ bị trả thù.