Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 25/3 công nhận Cao nguyên Golan có tranh chấp là lãnh thổ Israel trong một hành động củng cố thêm cơ hội cho Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, người đang ở thăm Washington, trong cuộc bầu cử sắp tới.
Hành động này của ông Trump đã bị Syria, vốn từng sở hữu vùng đất chiến lược này, chỉ trích.
Với ông Netanyahu đứng bên cạnh ở Nhà Trắng, ông Trump đã ký tuyên bố chính thức công nhận Cao nguyên Golan là lãnh thổ Israel – một sự thay đổi bất ngờ chính sách hàng chục năm của Mỹ.
Động thái này, mà ông Trump loan báo trên Twitter hồi tuần trước, dường như là cử chỉ rõ ràng nhất của ông Trump để giúp ông Netanyahu, người đã kêu gọi ông Trump làm điều này kể từ tháng Hai năm 2017.
Israel chiếm Golan từ cuộc chiến Trung Đông 6 ngày vào năm 1967 và sáp nhập nó vào năm 1981 trong một động thái không được quốc tế công nhận.
Netanyahu, người phải đối mặt với bầu cử vào ngày 9/4, hôm 25/3 nói ông phải cắt ngắn chuyến công du Mỹ sau khi một quả tên lửa được bắn từ Dải Gaza mà họ buộc tội là do Hamas làm đã gây thương tích cho bảy người ở gần Tel Aviv. Israel đã không kích trả đũa ở Gaza.
Thủ tướng Israel đến Washington hôm 24/3 trong chuyến công du dự định kéo dài 4 ngày.
Đối thủ chính thách thức ông trong cuộc bầu cử, ông Benny Gantz, cũng đến thăm thủ đô Mỹ, phát biểu trước một tổ chức vận động hành lang chủ chốt ủng hộ Israel rằng ông là sự thay thế tốt nhất để lãnh đạo đất nước.
Sau khi ký tuyên bố, ông Trump đã tặng cây bút mà ông dùng để ký cho ông Netanyahu và nói: “Hãy đưa nó cho người dân Israel”.
Ông Thủ tướng đã hoan nghênh hành động của ông Trump và nói Israel chưa bao giờ có một người bạn tốt như vậy. Ông viện tới những cuộc chiến trước đây ở Trung Đông để biện hộ cho việc Israel cần phải giữ Cao nguyên Golan.
Syria đã nhanh chóng phản ứng với tuyên bố của ông Trump, gọi đó là ‘tấn công trắng trợn’ vào chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của họ và nói họ có quyền đòi lại Golan.
Tại Liên Hiệp Quốc, Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres ‘đã nói rõ rằng tình trạng của Golan không thay đổi’, phát ngôn nhân Liên Hiệp Quốc Stephane Dujarric nói. “Chính sách của Liên Hiệp Quốc về Cao nguyên Golan được thể hiện trong những nghị quyết liên quan của Hội đồng Bảo an và chính sách đó không hề thay đổi,” ông Dujarric nói. Hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc hồi năm 1981 ra nghị quyết khẳng định việc Israel chiếm đóng Cao nguyên Golan là ‘không có hiệu lực và không có tác dụng về luật pháp quốc tế’.
Tuyên bố của ông Trump đã hứng chịu những chỉ trích từ các quốc gia và tổ chức châu Âu và Trung Đông, trong đó có Anh, Đức, Pháp, Liên minh châu Âu, Thổ Nhĩ Kỳ, Ai Cập, Liên đoàn Ả Rập và Nga.
