Zawahri: Từ cuộc sống an nhàn đến một tay khủng bố bị săn đuổi

Ayman al-Zawahri, lãnh tụ mới của mạng lưới khủng bố al-Qaida, ra đời trong một gia đình giàu có tại Ai Cập nhưng được trui rèn trong kinh nghiệm sống để trở thành một tay khủng bố Hồi Giáo cực đoan gây khiếp sợ.

Ông là một bác sỹ giải phẫu nhưng đã chọn để trở thành một người cổ xúy cho ý thức hệ. Hiện nay Zawahri thay thế Osama bin Laden, người đã bị biệt kích Mỹ giết tháng trước trong một cuộc đột kích vào nơi ẩn núp của ông ta tại Pakistan.

Zawahri là người phụ tá của bin Laden, ủng hộ al-Qaida bằng kỹ năng tổ chức và chiến thuật, là người đầu tiên cổ vũ cho việc sử dụng đánh bom tự sát và những tổ chức khủng bố độc lập. Sứ mạng jihad hay còn gọi là thánh chiến của ông giản dị và rõ ràng—gây nên thiệt hại nhân mạng càng nhiều càng tốt nhắm vào người Mỹ và đồng minh, nhất là Israel.

Hiện nay ông được biết là sống tại một nơi nào đó trên vùng núi gần biên giới Afghanistan-Pakistan. Hoa Kỳ đã treo giải thưởng 25 triệu đô la cho những tin tức dẫn đến việc bắt giữ ông. Trong những video được công bố thường xuyên, ông lên án Mỹ, nói rằng cuộc chiến đấu của al-Qaida sẽ không chấm dứt trừ phi các cường quốc phương Tây rời khỏi “đất đai của những người Hồi Giáo.”

Zawahri sinh ra tại Cairo trong một gia đình giàu có gồm những bác sĩ và học giả và đã bắt đầu có liên hệ với những người Hồi Giáo cực đoan khi còn là một thiếu niên. Như nhiều người trẻ Ai Cập có học thức, ông bất bình vì cách đối xử với những người Hồi Giáo vào những năm 1960 khi Ai Cập tiến dần đến một quốc gia kiểu Sô Viết dưới thời lãnh tụ xã hội Gamel Abdel Nasser. Hàng ngàn người tình nghi lật đổ chính quyền bị tống giam.

Trong khi học lấy bằng y khoa, ông giúp thành lập một tổ chức Thánh chiến Hồi Giáo Ai Cập.

Zawahri đến Pakistan lần đầu tiên vào năm 1980, làm việc với Hội Lưỡi Liềm Đỏ tại thành phố Peshawar để chữa trị cho những người Afghanistan bị thương khi chiến đấu chống lại quân đội Xô Viết đang xâm chiếm nước láng giềng Afghanistan. Trong năm đó ông cũng sang Afghanistan lần đầu tiên.

Sau đó, ông là một trong hàng trăm người bị xét xử vì có liên hệ đến việc ám sát Tổng thống Ai Cập Anwar Sadat vào năm 1981. Ông được tha bổng nhưng bị giam ba năm vì sở hữu vũ khí bất hợp pháp. Sau khi được trả tự do vào năm 1984, Zawahri trở lại Peshawa để ủng hộ cuộc nổi dậy của Afghanistan chống lại quân Xô Viết và thiết lập mối quan hệ với bin Laden, phục vụ với tư cách bác sĩ riêng của bin Laden.

Vào năm 1998, Zawahri thành lập một liên minh với bin Laden, trở thành phụ tá của lãnh tụ al-Qaida. Hoa Kỳ cáo buộc người Ai Cập này giúp tổ chức những cuộc đánh bom Tòa Đại sứ Mỹ tại Kenya và Tanzania sau đó trong năm.

Zawahri cũng bị nghi đóng vai trò chính trong vụ tấn công khủng bố vào nước Mỹ năm 2011 mà al-Qaida công nhận trách nhiệm từ căn cứ tại Afghanistan. Zawahri rút lui vào nơi trú ẩn cùng với bin Laden khi lực lượng Mỹ tấn công Afghanistan những tuần lễ sau đó, lật đổ nhà cầm quyền Taliban từng cho màng lưới khủng bố al-Qaida trú ẩn.

Zawahri thù ghét Hoa Kỳ cũng vì lý do cá nhân. Một cuộc không kích của Mỹ giết chết vợ và ít nhất hai người con của Zawahri tại tỉnh Kandahar thuộc miền nam Afghanistan vào tháng 12 năm 2001.

Zawahri tiến hành việc xây dựng lại al-Qaida tại vùng bộ tộc vô luật pháp nằm tại khu vực biên giới Afghanistan-Pakistan và trở thành khuôn mặt mới của mạng lưới khủng bố, công bố những video và băng ghi âm đả kích Hoa Kỳ trong khi hình ảnh của bin Laden mờ nhạt dần.

Trong một số băng video, Zawahri với bộ râu, giơ ngón tay chỉ chỏ và nhìn chòng chọc sau cặp kính có vành dày cộm. Đã nhiều lần cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ suýt hạ sát hoặc bắt sống được Zawahri tại khu vực bộ tộc ở Pakistan.

Tuy nhiên Zawahri vẫn tại đào và hiện nay khi bước qua tuổi 60 trong tuần này, ông ta đã trở thành người đứng đầu của al-Qaida.