Việt Nam hôm 19/6 chuẩn bị trải thảm đỏ chào đón ông Vladimir Putin trong chuyến thăm được xem là một hành động phi thường của Tổng thống Nga, người bị cáo buộc phạm tội ác chiến tranh ở Ukraine, đồng thời cũng mang đến những lợi ích lẫn rủi ro cho các nhà lãnh đạo cộng sản ở Hà Nội.
Ông Putin dự kiến sẽ đến Hà Nội vào tối ngày 19/6 sau chuyến thăm Bình Nhưỡng, nơi ông ôm hôn lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un.
Mặc dù cả Triều Tiên và Nga đều phải đối mặt với sự cô lập quốc tế nhưng Việt Nam đã xây dựng các liên minh thận trọng với Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu. Hoa Kỳ đã lên án việc Hà Nội tiếp đón nhà lãnh đạo Nga.
Điều đó khiến điểm dừng Hà Nội trong chuyến công du của ông Putin đặc biệt quan trọng đối với nhà lãnh đạo Nga, theo ông Alexander Vuving thuộc Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á-Thái Bình Dương Inouye có trụ sở tại Hawaii cho biết.
“Nga muốn gửi thông điệp rằng họ có bạn bè ở khắp nơi trên thế giới và nỗ lực cô lập Nga của phương Tây là vô ích”, ông Vuving nói và cho biết thêm rằng Hà Nội có những lợi ích riêng ngoài nguồn gốc Cộng sản chung của hai nước.
“Nga đóng một vai trò đặc biệt và quan trọng trong chính sách đối ngoại của Việt Nam”, ông Vuving nói, đồng thời lưu ý rằng Moscow là nhà cung cấp vũ khí chính cho Hà Nội.
Nga đã phải hứng chịu các lệnh trừng phạt của phương Tây do Mỹ dẫn đầu sau khi nước này xâm chiếm nước láng giềng Ukraine vào tháng 2 năm 2022 trong cái mà Moscow gọi là một "chiến dịch quân sự đặc biệt". Vào tháng 3 năm 2023, Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) có trụ sở tại The Hague đã ban hành lệnh bắt giữ ông Putin vì cáo buộc tội ác chiến tranh ở Ukraine, những cáo buộc mà ông phủ nhận.
Cả Việt Nam và Nga đều không phải là thành viên của ICC.
Mối quan hệ lịch sử
Việt Nam sẽ là quốc gia thứ ba ông Putin đến thăm, sau Trung Quốc và Triều Tiên, kể từ khi ông tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ thứ năm hồi tháng 5. Ông Putin ít đi ra nước ngoài kể từ khi lệnh của ICC được ban hành.
Việt Nam đang chuẩn bị đón chào cấp nhà nước đầy đủ đối với ông Putin, trong chuyến thăm đầu tiên của ông kể từ năm 2017 và là chuyến thăm thứ năm của ông tới quốc gia Đông Nam Á. Công an được triển khai trên hàng chục tuyến phố Hà Nội từ sân bay đến khu vực trung tâm thành phố nhiều giờ trước chuyến thăm dự kiến của ông Putin.
Hai nước có mối quan hệ lịch sử chặt chẽ và có chung nguồn gốc Cộng sản. Hàng chục nghìn cán bộ Việt Nam đã học tập tại Liên Xô cũ trong Chiến tranh Lạnh, trong đó có người đứng đầu Đảng Cộng sản hiện nay, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng.
"Tổng thống Vladimir Putin là người có nhiều đóng góp cho quan hệ Việt-Nga. Ông luôn có tình cảm tốt đẹp, quan tâm đến Việt Nam và coi trọng mối quan hệ với lãnh đạo cấp cao Việt Nam", báo Quân Đội Nhân Dân viết trong một bài đăng hôm 19/6.
Hoa Kỳ, đối tác thương mại hàng đầu của Việt Nam và đã nâng cấp quan hệ ngoại giao với Hà Nội vào năm ngoái, phản đối chuyến thăm của ông Putin.
Người phát ngôn của Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội cho biết trong tuần này rằng “không quốc gia nào nên cho ông Putin một nền tảng để thúc đẩy cuộc chiến tranh xâm lược của ông ta và mặt khác cho phép ông ta bình thường hóa hành vi tàn bạo của mình”.
'Ngoại giao cây tre'
Tuy nhiên, Việt Nam có lý do để mạo hiểm với chuyến thăm của các đối tác ngoại giao khác, theo ông Ian Storey, chuyên gia cấp cao tại Viện ISEAS-Yusof Ishak có trụ sở tại Singapore, cho biết.
“Hà Nội muốn ông Putin tới vì nhiều lý do”, ông Storey nói. “Đầu tiên, để chứng minh rằng Việt Nam theo đuổi chính sách đối ngoại cân bằng, không thiên vị bất kỳ cường quốc nào.”
Việt Nam theo đuổi cái mà họ gọi là “ngoại giao cây tre”, duy trì quan hệ tốt đẹp với các cường quốc thế giới, bất chấp sự thù địch giữa các cường quốc này.
Lưu ý rằng Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đến thăm Việt Nam, sau đó là Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vài tháng sau đó, ông Storey cho biết "chuyến thăm của ông Putin sẽ hoàn tất các chuyến thăm của lãnh đạo ‘Bộ Ba Lớn’.”
Nga từ trước đến nay là nhà cung cấp quân sự chính cho Việt Nam nên mọi thông báo về bất kỳ thương vụ vũ khí nào cũng sẽ được theo dõi chặt chẽ.
Hai quan chức nói với Reuters trong tuần này rằng ông Putin cũng dự kiến sẽ công bố các thỏa thuận trong các lĩnh vực bao gồm thương mại, đầu tư, công nghệ và giáo dục, mặc dù điều đó có thể thay đổi.
Trước đó trong ngày 19/6, Việt Nam công bố rằng họ muốn công ty dầu khí nhà nước Zarubezhneft của Nga đầu tư vào năng lượng xanh ở nước này.
Diễn đàn