Thính giả có tên trên Email là Htmhangbvtt hỏi:
“Thưa Bác sĩ,
Cháu năm nay 38 tuổi. Cháu phát hiện ngón tay cái của mình bị một vết đen (như hình) không bị va chạm chấn thương gì cả, không sưng nóng đỏ đau gì và có đi khám và xét nghiệm máu kết quả bình thường nhưng hiện tại cháu đọc thông tin trên mạng nói bệnh này bệnh kia nên rất lo. Vì vậy cho cháu hỏi bị như vậy thì mình đã mắc bệnh gì và cách điều trị ra sao. Mong bác sĩ sắp xếp thời gian giải đáp cho cháu với.
Cháu cám ơn bác sĩ nhiều lắm."
Bác sĩ Hồ Văn Hiền trả lời:
Trước hết, xin khuyên vị thính giả cần đi gặp một bác sĩ chuyên về da và móng càng sớm càng tốt để được định bịnh chính xác. Chúng ta không thể định bịnh căn cứ trên một hình chụp qua điện thoại di động. Bác sĩ chuyên khoa sẽ hỏi về bịnh sử chi tiết hơn (như vết đen xuất hiện bao lâu, xét kỷ xem có chấn thương nào mình không để ý hay không, gia đình có bịnh ung thư hay không, bịnh nhân có yếu tố hay bịnh gì làm yếu hệ miễn nhiễm không, vv). Bác sĩ có thể dùng kính phóng đại và chụp hình đặc biệt (dermatoscope) để quan sát các lớp da, móng. Nếu cần thiết bác sĩ có thể quyết định làm sinh thiết. Thử máu nói chung không giúp gì nhiều cho định bịnh một vết đen hay nâu trên móng tay cái.
Sau đây là một số nhận xét tổng quát có tính cách căn bản để giúp bịnh nhân hiểu thêm về vấn đề này.
Móng tay chân người tương đương với móng vuốt ở thú vật và cấu tạo bởi chất alpha keratin, một protein cứng và bền bỉ. Ở phía gốc móng (nail root) và nằm phía dưới móng có bộ phận matrix chứa các mạch máu, dây thần kinh và mạch lympho. Matrix là nơi sản xuất các tế bào tạo nên móng. Lunula (“mặt trăng nhỏ”) là phần hình lưỡi liềm nằm ở gốc móng (nail root) nhìn từ trên xuống; đây là phần matrix mà nhìn thấy được từ bên ngoài. Matrix là nơi xuất phát các tế bào ung thư hắc tố (malignant melanoma). Lúc bác sĩ làm sinh thiết (biopsy), người ta sẽ cắt da ở gốc móng, cắt phần móng ở dưới da, và lấy một miếng mô từ matrix này.
Đây là một trường hợp cần bác sĩ khám trực tiếp. Sau đây chỉ là một số nhận xét tổng quát.
1) Một vết đen 10x5 mm dưới cuticle ( là phần da trong và bóng ở gốc móng của ngón tay cái), có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nếu ngón tay vừa bị chấn thương gần đây, có thể đây là một khối máu chảy dưới móng chân, máu bầm nên chuyển qua màu đen. Với thời gian vài tuần, vết đen sẽ được đẩy về phía trước và dần dần biến mất sau vài tháng.
2) Một số nhiễm khuẩn móng tay, nhất là do vi khuẩn Pseudomonas có thể trình bày như một chấm xanh lá cây hay đen trong hay dưới móng ở người móng đã có bịnh hay bị hư, tróc, hay dùng tay nhiều trong nước, chỗ ẩm ướt. Thường có thể chữa bằng chất sát trùng (ví dụ dấm pha loãng), kháng sinh thoa trong nhiều tuần lễ.
3) Một khả năng khác là các tế bào hắc tố xuất hiện thành khối u gọi là melanoma. U này có thể là hiền tính nhưng nói chung khi dùng từ “melanoma” riêng rẻ, ý nói là u ác tính (malignant melanoma).
4) Có những điểm sau đây để đánh giá từng trường hợp có phải là subungual melanoma (SM) ác tính hay không:
A: Age and race. tuổi: người bịnh có thể từ 20-90 tuổi; nhưng thường gặp nhất là thập niên thứ 5 và thứ 7. Melanoma bàn tay hay bàn chân rất hiếm. Incidence chừng 1/100,000 người/năm. Subungual melanoma (SM) hiếm, chỉ xảy ra 0,7%-3,5% trong các trường hợp bịnh nhân bị melanoma (incidence). Người "da màu" (da vàng, da đen, "Da Đỏ" ở Mỹ), nói chung ít bị melanoma ác tính hơn người da trắng. Tuy nhiên đối với người châu Á mắc bịnh melanoma, hết 10-30% là dưới móng tay chân. Điểm này có ý nghĩa, vì do nằm dưới móng nên hay bị nhầm lẫn với các bịnh nhiễm trùng nấm, các vết thương của ngón tay ngón chân làm máu bầm đọng dưới móng. Ngoài ra, còn có loại melanoma ác tính nhưng lại không có hắc tố (amelanotic melanoma), trong 7% các melanoma ngoài da, nhưng đến 20%-30% cho SM dưới móng tay chân. Khác với các loại ung thư da khác, melanoma móng không liên hệ đến phơi nhiễm tia cực tím (ultraviolet light exposure) của vùng liên hệ (các vùng melanoma móng này không bị tia UV chiếu vào như trường hợp ung thư da trên mũi, cánh tay, vv).
B: Brown or black. Màu đen hay nâu, nếu lớn hơn 3mm hay có nhiều sắc màu ngoài bờ (variegated border) thì đáng nghi hơn.
C: Change/ thay đổi: màu đậm hơn, cỡ to thêm, vệt sáng chen với vệt tối
D: Digit. Ngón tay cái, ngón trỏ bên tay thuận (thường là tay phải), ngón chân cái dễ bị SM hơn. Nếu là nhiều ngón cùng một lúc, khả năng ung thư thấp hơn.
E: Hutchinson sign. Dấu hiệu Hutchinson, vết đen lan vào lớp cuticle và nếp da chung quanh móng.
F: Family: Trong gia đình đã từng có người thân bị u bướu hắc tố ác tính hay loạn dưỡng hay không.
Nói tóm lại, ở người 38 tuổi, mạnh khoẻ, một vết đen dưới móng ít đáng nghi ngờ ác tính hơn ở người 50-70 tuổi. Người Á châu ít bị melanoma hơn người da trắng, tuy nhiên một khi đã bịnh thì dễ bị ở móng tay, móng chân hơn. Khả năng chúng ta có thể nghĩ đến đầu tiên là chảy máu cũ dưới móng tay (sau chừng vài tuần nếu điểm đen này di chuyển từ từ ra phía ngoài thì đúng); nhiễm khuẩn móng tay (do pseudomonas), nốt ruồi lành tính nằm dưới móng (melanocytic nevus). Nốt ruồi nevus hay subungual melanoma (SM) ác tính với thời gian sẽ mọc thành một vệt đen hay nâu dài chạy từ gốc móng (matrix, mầm) ra đến bờ móng (longitudinal melanonychia). Lúc đó, bác sĩ phải quyết định xem có nên là sinh thiết của matrix móng để quyết định đây là loại u bướu gì.
Chúc bịnh nhân may mắn.
Bác sĩ Hồ Văn Hiền
Ngày 3 tháng 3 năm 2020
1)The Dilemma Of Nail Pigmentation
https://www.the-dermatologist.com/article/3366
2)Nail matrix melanoma: consecutive cases in a general practice
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3663335/
3)https://journals.lww.com/aidsonline/Fulltext/2010/04240/Pseudomonas_fingernail_infection_successfully.29.aspx
Quý vị có thể xem và nghe lại các bài giải đáp trên mạng Internet ở địa chỉ voatiengviet.com
Quý vị muốn được giải đáp các thắc mắc về những vấn đề y học thường thức, E-mail đến địa chỉ <vietnamese@voanews.com>.
