Sáng kiến Vành đai-Con dường (BRI) quy mô của Trung Quốc đang có nguy cơ bị mất đà vì chống đối từ các nước tăng cũng như các khoản nợ chồng chất, mở đường cho các chương trình đối thủ hất cẳng Trung Quốc, theo một một nghiên cứu công bố ngày 29/9.
Chủ tịch Tập Cận Bình phát động BRI vào năm 2013 nhằm khai thác sức mạnh của Trung Quốc trong việc tài trợ và xây dựng hạ tầng cơ sở nhằm “tạo một cộng đồng rộng lớn có chung lợi ích” xuyên khắp châu Á, châu Phi và châu Mỹ Latin.
Tuy nhiên “dự án thế kỷ” của ông Tập hiện gặp những thách thức lớn và những bước lùi đáng kể ở nước ngoài, theo một cuộc nghiên cứu của AidData, một phòng nghiên cứu tại Đại học William và Mary ở Mỹ.
“Ngày càng nhiều nhà hoạch định chính sách tại các nước thu nhập thấp và trung bình đang ngưng các dự án nổi tiếng của BRI vì đội giá, tham nhũng và những quan ngại về nợ bền vững,” ông Brad Parks, một tác giả của cuộc nghiên cứu, nói.
AidData nói 11,58 tỉ đô la trong những dự án tại Malaysia bị hủy trong giai đoạn 2013-2021, trong khi gần 1,5 tỉ đô la bị hủy tại Kazakhstan và hơn 1 tỉ đô tại Bolivia.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc khoe kể từ khi phát động, BRI “luôn giữ vững nguyên tắc chia sẻ tham vấn, chia sẻ đóng góp và chia sẻ lợi ích.”
Cuộc nghiên cứu của AidData xem xét 13.427 dự án do Trung Quốc yểm trợ tại 165 nước trong 18 năm, trị giá tổng cộng 843 tỉ đô la, và lưu ý rằng những cam kết tài chánh phát triển quốc tế hàng năm của Trung Quốc hiện gấp đôi số tiền của Mỹ.
Tuy nhiên, thay đổi trong tình cảm công chúng đối với Bắc Kinh khiến các nước tham gia BRI khó duy trì quan hệ gần gũi với Trung Quốc, ông Parks nói.
Cuộc nghiên cứu cho thấy ngày càng nhiều dự án do Trung Quốc hỗ trợ bị ngưng lại hay hủy bỏ kể từ khi BRI được phát động vào năm 2013, với các bằng chứng “vướng vào rồi thấy hối hận” tại những quốc gia như Kazakhstan, Costa Rica và Cameroon.
Rủi ro tín dụng cũng gia tăng, nợ nần Trung Quốc hiện vượt quá 10% GDP tại nhiều nước thu nhập thấp và trung bình.
Cuộc thăm dò phát hiện là 35% các dự án Vành đai-Con đường đang phải đương đầu với nạn tham nhũng, vi phạm lao động, ô nhiễm môi trường và sự phản đối của công chúng.
Vào tháng 6, Hoa Kỳ loan báo một sáng kiến đối thủ mang tên Xây dựng lại Thế giới Tốt hơn (B3W) cung cấp hỗ trợ tài chính cho các nước đang phát triển xây dựng hạ tầng cơ sở.
“B3W sẽ gia tăng sự lựa chọn trên thị truờng tài trợ hạ tầng cơ sở, có thể dẫn đến việc từ bỏ một số dự án cao cấp của BRI,” ông Parks nói.
Cuộc nghiên cứu của AidData được tài trợ bởi một nhóm đa dạng gồm các tổ chức công-tư khác nhau, trong đó có Sáng hội Ford và Cơ quan Phát triển Quốc tế của Mỹ (USAID).
AidData nói cuộc nghiên cứu này độc lập và minh bạch, không bị dẫn dắt hay quyết định bởi các nhà tài trợ.
