Vận động bầu cử bước vào những ngày cuối tại Campuchia

PHNOM PENH —  Cuộc vận động trong cuộc tổng tuyển cử đang sắp kết thúc trong lúc 8 đảng ra tranh cử đang cố gắng kiếm phiếu cử tri trước ngày bầu cử vào chủ nhật. Tuy nhiên cuộc tranh đua là giữa hai đảng là đảng Nhân dân Campuchia đang cầm quyền và đảng Cứu nguy Dân tộc Campuchia mà người lãnh đạo là ông Sam Rainsy vừa trở lại sau 4 năm tự ý sống lưu vong. Từ Phnom Penh, thông tín viên Robert Carmichael gửi về bài tường thuật sau đây.

Sau ngày về đến Phnom Penh một cách vẻ vang hôm thứ sáu tuần trước, lãnh tụ đối lập Sam Rainsy bắt đầu một chuyến đi chớp nhoáng khắp nước với người phụ tá là Kem Sokha.

Ông Sam Rainsy là nhân vật đối lập nổi tiếng và được lòng dân nhất, và trong một quốc gia coi trọng cá tính hơn là chính sách, đảng Cứu nguy Dân tộc đang trông đợi rằng sự hiện diện của ông sẽ biến thành thắng lợi tại phòng phiếu.

Trong khi đó, đảng Nhân dân Campuchia đang cầm quyền của thủ tướng Hun Sen đã thổi phồng tầm quan trọng của tính chất đối đầu trong mối quan hệ giữa ông Sam Rainsy và Kem Sokha trong những năm gần đây để mô tả một phe đối lập bị chia rẽ.

Các chính trị gia đối lập nói những ngày đó không còn nữa. Thay vì thế, họ đang tập trung vào những gì các nhà phân tích cho là cố gắng đầu tiên để thu hút cử tri với các chính sách mới của chính phủ.

Những chính sách đã tạo được nhiều tiếng vang nhất, theo nhà lập pháp đối lập Son Chhay, là các chính sách hứa hẹn cải thiện mức sống, tăng lương tháng cho công nhân từ 80 lên đến 150 đôla.

Theo ông Son Chhay, công nhân ở Campuchia, nhiều người là phụ nữ trẻ tuổi trong khu vực dệt may đang bột phát - thường được trông đợi là chu cấp cho cha mẹ và anh chị em ở tỉnh nhà.

“Ðây là một chính sách mà lúc đầu ta nghĩ là đem lại phúc lợi cho công nhân, nhưng còn tác động đến những người khác nữa, bởi vì người công nhân nay di chuyển về làng quê và nay tìm cách khuyến khích người thân bỏ phiếu cho phe đối lập bởi vì họ sẽ nói với người thân rằng nếu phe đối lập thắng thì họ sẽ được tăng lương và sẽ có thêm cơ hội cho họ được chu cấp cho gia đình tốt hơn.”

Ðó có thể tỏ ra là một biện pháp khôn ngoan, cũng như lời cam kết của phe đối lập hứa tăng lương cho công nhân viên chức lên tới 250 đôla một tháng, và cấp hưu bổng 10 đôla một tháng cho người cao niên. Hiện thời, những người về hưu không có tiền. Phe đối lập tính toán rằng 3 chính sách này sẽ có lợi cho gần 2 triệu cử tri, nghĩa là trên 20% cử tri đoàn.

Bất chấp các đề nghị đó, động lực bầu cử cũng ở thế ngang ngửa với đảng cầm quyền, đã chưa mất quyền từ 3 thập niên nay. Bộ máy bầu cử của đảng, hòa nhập chính phủ và đảng từ văn phòng thủ tướng cho đến các thôn xã hẻo lánh trong nước, rất trơn tru, được tài trợ đầy đủ và rất hữu hiệu.

Ðảng CPP cũng nắm quyền kiểm soát toàn diện tất cả các chương trình truyền hình, gần như tất cả các đài phát thanh và các nhật báo chính bằng tiếng Khmer.

Như thế không có gì đáng ngạc nhiên là sự trở về của ông Sam Rainsy, với 100 ngàn người xếp hàng ngoài đường phố Phnom Penh hôm thứ sáu tuần trước, đã hoàn toàn không được tường thuật trong nước mặc dù là tin hàng đầu ở nước ngoài.

Tất cả đều dẫn tới một sân chơi thiên lệch, và phe đối lập sẽ vấp phải rất nhiều khó khăn để chuyển đi thông điệp của mình, theo nhận định của chuyên gia phân tích Lao Mong Hay.

"Nhất là làm thế nào để tiếp xúc với dân chúng. Họ không có đủ phương tiện, họ không có đủ thời giờ để tổ chức và hơn nữa, các cuộc vận động bầu cử hơi xa lạ ở đây. Họ nhấn mạnh và tập trung vào việc tụ tập. Không có việc kêu gọi.”

Mặc dù đã trở về từ thứ sáu tuần trước, ông Sam Rainsy vẫn bị cấm chưa cho hưởng quy chế ứng cử viên và không được đi bỏ phiếu. Vì thế mà hồi đầu tuần này, ông đã yêu cầu Ủy ban bầu cử Toàn quốc – cơ quan kiểm tra bầu cử - phục hồi tư cách ứng cử viên cho ông.

Hôm qua, ủy ban này, lâu nay vẫn bị chỉ trích là chịu ơn đảng cầm quyền, đã từ khước lời yêu cầu của ông Rainsy.

Ông Lao Mong Hay nói đó là một sai lầm không những bởi vì để cho ông Sam Rainsy ra tranh cử sẽ gỡ bỏ được một số lý do chỉ trích từ phía cộng đồng quốc tế. Và, theo ông, với khối lượng hỗ trợ mà phe đối lập chứng minh rằng họ có thể quy tụ được ở các vùng thành thị, thì nó cũng có thể mang lại hậu quả tai hại trong nước.

“Giả tỷ ông Sam Rainsy với mức độ ủng hộ sau lưng ông tính việc đầu tiên là tẩy chay, và thứ hai là không công nhận kết quả bầu cử, với đám động như thế sau lưng, họ đã vận động tích cực nhất là trong giới trẻ, thì nó có thể gây ra rất nhiều rắc rối. Các cuộc bạo loạn và mọi thứ khác.”

Phe đối lập vẫn lạc quan rằng ngay vào giai đoạn chót này, Uỷ ban Bầu cử Toàn quốc sẽ thay đổi ý kiến.

Vào lúc cuộc vận động sắp kết thúc với ít tin tức về bạo động, các quan sát viên cho rằng mọi sự đã được tiến hành trong một bầu không khí cởi mở và ít sợ hãi hơn so với các cuộc bầu cử trước đây.

Chuyên gia phân tích Lao Mong Hay nói điều đó không liên quan mấy đến sự thay đổi thái độ của đảng cầm quyền.

“Nhưng nhờ vào áp lực quốc tế trong nhiều năm, khởi đầu bằng những đề nghị bầu cử tự do và công bằng của báo cáo viên đặc biệt của Liên Hiệp Quốc. Và đề nghị nên để cho ông Sam Rainsy trở về tham gia vào cuộc bầu cử. Ðề nghị này đã được sự hỗ trợ của EU và Hoa Kỳ.”

Các nước cấp viện đó và những người khác sẽ dồn sự chú ý vào Campuchia trong những ngày sắp tới và xa hơn nữa.

Vào ngày thứ sáu tới, các chính đảng sẽ tổ chức các cuộc tập họp lần chót và các ứng cử viên sẽ đưa ra các bài diễn văn kết thúc. Sau đó cả nuớc sẽ hưởng một thời gian lắng dịu trước khi các phòng phiếu mở cửa vào sớm chủ nhật. Với tỷ lệ cử tri đăng ký ở các vùng có cạnh tranh ráo riết trên 100%, các quan sát viên bầu cử cho rằng vẫn có nguy cơ cao về gian lận phiếu