Vấn đề Biển Đông đã được đề cập đến trong cuộc họp báo thường lệ của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ hôm 5/1, một ngày sau khi Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ chỉ trích chính quyền Tổng thống Barack Obama là đã trì hoãn hoạt động tuần tra trên Biển Đông, nêu bật tầm quan trọng cao hơn của cuộc tranh chấp chủ quyền Biển Đông trên chính trường Mỹ.
Trong cuộc họp báo thường lệ chiều hôm 5/1, Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Mỹ Peter Cook tái khẳng định chính sách của Washington, nói rằng các cuộc tranh chấp Biển Đông phải được giải quyết qua đường lối ngoại giao, và ‘bất cứ hành động nào thách thức điều đó, làm leo thang căng thẳng trong Biển Đông, đều không có ích gì’. Ông Peter Cook nhấn mạnh đó là một khu vực quan trọng của thế giới, một khu vực quan trọng đối với nền kinh tế Mỹ, và cho nước Mỹ nói chung.
Trả lời câu hỏi về liệu Bộ Quốc phòng Mỹ có một vai trò trong việc đảm bảo Biển Đông vẫn là một vùng lãnh hải quốc tế? Ông Peter Cook nói rằng “Như Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đã nói, Hoa Kỳ sẽ tiếp tục đóng một vai trò thiết yêu tại khu vực đó của thế giới để bảo đảm ổn định khu vực Á Châu-Thái Bình Dương, và chính sách xoay trục sang Châu Á thể hiện lập trường đó”.
Người phát ngôn của Bộ Quốc phòng Mỹ lưu ý rằng quân đội Mỹ đã duy trì sự ổn định và an ninh trong khu vực từ lâu, và vai trò đó cũng đó là lý do quân đội Mỹ bấy lâu nay hiện diện trong khu vực và xa hơn thế nữa.
Trong một diễn biến khác liên quan tới Biển Đông, Thượng nghị sĩ John McCain, hôm 4/1 đã lên tiếng chỉ trích chính phủ của Tổng thống Obama là đã trì hoãn, không tiếp tục các hoạt động tuần tra trong khu vực 12 hải lý quanh các đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây ở Biển Đông, để khẳng định quyền tự do hàng hải và đi lại trên vùng biển quốc tế này.
Ông McCain, nhà lập pháp rất có thế lực trong vai trò Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, cho rằng việc Hoa Kỳ có thái độ do dự, không quyết đoán đã cho phép Trung Quốc tiếp tục các hành động hung hăng hơn để áp đặt chủ quyền ở Biển Đông. Hành động mới nhất, theo ông McCain, là Bắc Kinh vẫn tiếp tục quân sự hoá các đảo tân tạo và hôm 2/1 đã cho đáp thử máy bay trên các phi đạo mới xây trên đảo Đá Chữ Thập thuộc quần đảo Trường Sa mà Việt Nam cho là thuộc chủ quyền của mình.
Thượng nghị sĩ McCain nói việc chính phủ Mỹ không thực hiện các chuyến tuần tra vào cuối năm 2015 như dự định trước đó là một điều "đáng thất vọng" nhưng không làm ông ngạc nhiên.
Từng là đối thủ tranh giành chức Tổng Thống với ông Obama, Thượng nghị sĩ John McCain chỉ trích chính phủ do ông Obama lãnh đạo là "hoặc không có khả năng giải quyết những sự phức tạp trong quan hệ hợp tác liên cơ quan trong tiến trình làm quyết định về vấn đề an ninh quốc gia, hoặc là có thái độ quá e dè, sợ rủi ro nên đã không thực hiện những hành động cần thiết để bảo vệ trật tự ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương dựa trên luật pháp quốc tế”.
Hôm thứ Hai, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby nói rằng việc Trung Quốc lần đầu tiên đáp máy bay trên một hòn đảo trong khu vực tranh chấp ở Biển Đông làm ‘tăng căng thẳng và đe doạ sự ổn định khu vực.’
Các nhà phân tích nói rằng sự hiện diện quân sự ngày càng được củng cố của Trung Quốc trong vùng rốt cuộc sẽ dẫn tới quyết định của Bắc Kinh thiết lập một khu nhận dạng phòng không (ADIZ) trên Biển Đông.
Trung Quốc đang hoàn tất một loạt các cảng biển cùng các kiến trúc trên các đảo nhân tạo và trong tương lai sẽ đặt những trạm radar cảnh báo sớm và trạm thông tin liên lạc quân sự tại các đảo mới xây ở quần đảo Trường Sa.
Giáo sư Ian Storey, một chuyên gia khu vực nói rằng một khi các cơ sở này đi vào hoạt động, máy bay quân sự và dân sự của các nước khác sẽ bị cảnh cáo thường xuyên hơn, và đó là “tiền thân của một vùng nhận dạng phòng không trên thực tế, nếu không phải là một vùng nhận dạng phòng không chính thức. Nếu xảy ra thì căng thẳng sẽ leo thang hơn nữa tại Biển Đông”.
Theo DOD, Reuters.
