Phần lớn cuộc hội kiến giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong tuần này được dành để bàn luận về chương trình hạt nhân của Bắc Triều Tiên, nhưng những gợi ý mạnh miệng trước đó của ông Trump về hành động quân sự nhắm vào quốc gia cộng sản cô lập này có phần chắc sẽ khó thành hiện thực, theo các giới chức quân sự và nhà phân tích.
Trước cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo, Bắc Triều Tiên đã bắn một phi đạn đạn đạo ra ngoài khơi bờ biển phía Đông, theo tin từ các giới chức Mỹ và Hàn Quốc. Phi đạn này, rơi xuống Biển Nhật Bản vào sáng thứ Tư, là một trong nhiều phi đạn mà nước này đã bắn thử nghiệm trong những tháng gần đây.
Mỹ lâu nay vẫn hối thúc Trung Quốc - đồng minh lớn nhất của Bắc Triều Tiên - phải gia tăng sức ép đòi Bình Nhưỡng chấm dứt chương trình hạt nhân và thử nghiệm phi đạn của mình, nhưng ông Trump hôm Chủ nhật tuần trước gợi ý rằng Mỹ sẽ sẵn sàng hành động đơn phương để ngăn chặn Bắc Triều Tiên.
“Nếu mà Trung Quốc không chịu giải quyết vấn đề Bắc Triều Tiên thì chúng tôi sẽ làm điều đó. Tôi chỉ nói như vậy thôi,” ông Trump phát biểu đầy ẩn ý trong cuộc phỏng vấn với báo Financial Times của Anh.
Lựa chọn khó
Mỹ lâu nay vẫn đe dọa sử dụng vũ lực đối với Bắc Triều Tiên và những lời đe dọa này thường là nhằm răn đe Bắc Triều Tiên và bảo đảm cam kết an ninh với Hàn Quốc hơn là để chuẩn bị cho chiến tranh.
Nhưng có lý do vì sao Mỹ chưa bao giờ làm đúng như những gì mình nói, ngay cả khi các chương trình vũ khí của Bắc Triều Tiên vượt qua những lằn ranh đỏ.
Báo The New York Times dẫn lời các nhà phân tích nhận định rằng hầu như bất kỳ phương án nào cũng sẽ làm gia tăng nguy cơ leo thang không có chủ ý, dẫn tới một cuộc chiến toàn diện. Nó sẽ đặt hàng triệu thường dân Hàn Quốc và Nhật Bản vào tầm tấn công của Bắc Triều Tiên mà không đảm bảo đạt được bao nhiêu lợi ích.
Nhà báo Barbara Demick của báo The Los Angeles Times chỉ ra rằng ngay cả khi không có vũ khí hủy diệt hàng loạt, pháo quy chuẩn của Bắc Triều Tiên tại khu phi quân sự cũng có thể dễ dàng vươn tới được 30.000 binh sĩ Mỹ đang đồn trú tại Hàn Quốc cũng như 25 triệu người Hàn Quốc sống trong khu vực đô thị Seoul.
Sự tính toán chiến lược không thay đổi nhiều kể từ năm 1994, khi chính quyền Clinton cân nhắc tấn công cơ sở hạt nhân chính của Bắc Triều Tiên tại Yongbyon. Hàn Quốc thực hiện mô phỏng bằng máy tính cho thấy 1 triệu người sẽ chết nếu chiến tranh nổ ra với Bắc Triều Tiên. Mặc dù tất cả mô phỏng cho thấy Triều Tiên sẽ nhanh chóng bị đánh bại, nhưng tổn thất lại quá cao.
Và Bắc Triều Tiên biết rằng mình có lẽ sẽ thua nếu chiến tranh nổ ra với Mỹ. Chính vì vậy Bình Nhưỡng sẽ kêu gọi một sự đáp trả toàn diện để ngăn chặn người Mỹ. Báo The New York Times phân tích chiến lược ‘chuột chạy cùng sào’ này của Bắc Triều Tiên tạo nên một nguy cơ mà từ lâu đã làm đau đầu các nhà hoạch định tác chiến của Mỹ: rằng Bắc Triều Tiên sẽ xem ngay cả một vụ tấn công hạn hẹp của Mỹ là khai chiến và đáp trả bằng toàn bộ kho vũ khí của mình.
Jeffrey Lewis, một chuyên gia về Bắc Triều tại Học viện Nghiên cứu Quốc tế Middlebury, nhắc nhớ một sự kiện vào năm 1969 khi Bắc Triều Tiên bắn rơi một chiếc máy bay Hải quân Hoa Kỳ, làm thiệt mạng 31 người.
Ông nói với The New York Times rằng chính quyền Nixon chưa bao giờ trả đũa vì không thể tìm ra những lựa chọn "đủ cứng rắn để trừng phạt Bắc Triều Tiên, nhưng không quá cứng rắn để Bắc Triều Tiên sẽ nghĩ đó là một cuộc tấn công tổng lực."
Tướng Curtis M. Scaparrotti phát biểu trước một ủy ban của Quốc hội Mỹ vào năm 2016, khi ông là tư lệnh lực lượng Hoa Kỳ ở Hàn Quốc, rằng chiến tranh với Bắc Triều Tiên “sẽ tương tự như Chiến tranh Triều Tiên và Thế chiến thứ hai – rất phức tạp và có lẽ gây thương vong lớn.”
Chính vì thế ông Trump phải thương thuyết với Trung Quốc, nước đã che chở cho Bắc Triều Tiên kể từ những năm 1950.
Mỹ cần Trung Quốc
Trung Quốc là phao cứu sinh của Bắc Triều Tiên, cung cấp gần như toàn bộ dầu nhiên liệu, thực phẩm nhập khẩu, hàng tiêu dùng cũng như nguyên liệu dùng để chế tạo vũ khí.
Bắc Kinh đến giờ vẫn miễn cưỡng thi hành các biện pháp chế tài của Liên Hiệp Quốc nhắm vào Bắc Triều Tiên hoặc đóng cửa các công ty giao thương của Bắc Triều Tiên ở Trung Quốc vốn làm nhiệm vụ lo liệu chuyện tiền bạc cho giới lãnh đạo và nhập khẩu vũ khí.
Tại các cuộc duyệt binh ở Bình Nhưỡng, Bắc Triều Tiên không ngần ngại phô bày những chiếc xe tải do Trung Quốc sản xuất được chuyển đổi thành những giàn phóng phi đạn. Chi nhánh của Ngân hàng Trung Quốc ở Singapore đã bị xét thấy có dính líu trong một vụ án hình sự vào năm ngoái tại Singapore mà trong đó một công ty vận tải đã bị kết tội trợ giúp Bắc Triều Tiên nhập khẩu vũ khí từ Cuba.
Gợi ý của ông Trump hành động đơn phương về Bắc Triều Tiên mà không có sự tham gia của Trung Quốc là điều mà giới chức quân sự cao cấp của Mỹ xem là không thực tế.
Hôm thứ Ba, Tướng John Hyten, chỉ huy Bộ Tư lệnh Chiến lược Hoa Kỳ, nói rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm kìm chế chương trình vũ khí của Bắc Triều Tiên sẽ phải cần có sự tham gia của Trung Quốc.
“Tôi là một sĩ quan quân sự, trách nhiệm của tôi là cung cấp những lựa chọn quân sự cho Tổng thống … nhưng tôi nhìn vấn đề này từ quan điểm chiến lược và tôi không nhìn thấy một lựa chọn nào mà không có Trung Quốc,” ông Hyten phát biểu tại một phiên điều trần của Ủy ban Quân vụ Thượng viện Hoa Kỳ.
Về phần mình, Trung Quốc có phần chắc sẽ không có hành động song phương nếu không có sự ‘đổi chác’ ở những vấn đề khác, theo nhận định của nhà nghiên cứu Christopher Green tại Đại học Leiden ở Hà Lan trong một bài bình luận đăng trên trang tin CNN.
“Trừ phi Washington sẵn lòng chấm dứt sự ủng hộ của mình đối với Đài Loan, hoặc giả, nhượng quyền kiểm soát vùng biển quốc tế lại cho Trung Quốc – một vụ “mặc cả lớn” thực sự mang tầm vóc lịch sử mà có thể gây mất ổn định trong vùng,” ông Green viết.
Không rõ liệu một thỏa thuận như vậy có đạt được trong cuộc hội kiến giữa hai nhà lãnh đạo hay không.
Các quan chức Tòa Bạch Ốc đặt kỳ vọng thấp cho cuộc gặp Trump-Tập và cho rằng cuộc gặp gây chú ý lần này chỉ mang ý nghĩa tạo nền tảng cho những cuộc tiếp xúc trong tương lai, theo Reuters.
Nhưng cũng như với những chính quyền trước đây, vấn đề Bắc Triều Tiên tiếp tục là một phép thử cam go, nếu như không phải là cấp thiết, cho mối quan hệ Mỹ-Trung.
“Đồng hồ đang chạy rất nhanh tới thời điểm quyết định,” một quan chức Tòa Bạch Ốc nói với Reuters. “Chúng tôi đã đặt hết mọi lựa chọn lên bàn.”
