Các loại vắc-xin bảo vệ con người chống lại virus Zika đang được phát triển khẩn trương. Ngày 4/8, giới hữu trách loan báo 3 vắc-xin thử nghiệm chống Zika đã hoàn toàn bảo vệ các chú khỉ vàng không bị nhiễm virus Zika. Các cuộc thử nghiệm lâm sàng trên con người một trong ba vắc-xin này sẽ bắt đầu vào mùa thu năm nay.
Tháng 6 vừa qua, dư luận xôn xao trước tin rằng các chuyên gia thuộc Viện Nghiên cứu Walter Reed ở Maryland và Đại học Harvard ở Boston, Massachusetts, đã phát triển hai loại vắc-xin ngừa Zika cho thấy có tác dụng trên chuột thí nghiệm.
Kể từ đó, một loại vắc-xin thứ ba, sử dụng một loại virus vô hại, đã được phát triển. Tất cả các vắc-xin này đều bảo vệ các động vật linh trưởng không phải con người trước virus Zika do muỗi truyền trong các cuộc thí nghiệm được báo cáo tuần này trên tạp chí khoa học Science.
“Điều này cho thấy ta có thể dự đoán tác dụng của các loại vắc-xin đó với con người ra sao. Cho nên, chúng tôi rất mừng,” ông Nelson Michael, Giám đốc Chương trình nghiên cứu HIV của Viện Walter Reed và cũng là đồng tác giả của bài báo, cho biết.
Một trong ba loại vắc-xin vừa kể được phát triển bởi nhóm của ông Nelson Michael có tên gọi đơn giản là ZPIV. Vắc-xin này hoạt động y như các loại vắc-xin khác từ trước tới nay, nghĩa là đưa một virus bị bất hoạt vào cơ thể để kích thích hệ thống miễn dịch chống lại bệnh tật.
Loại vắc-xin chống Zika này dự kiến sẽ được thử nghiệm lâm sàng trên con người bắt đầu vào tháng 10 tại Mỹ và ở nước ngoài.
Trong hai loại vắc-xin còn lại, có một loại hoạt động như Trojan, nghĩa là dùng một loại virus vô hại gọi là adenovirus để đưa một lượng rất nhỏ của các gen Zika vào cơ thể để lây nhiễm các tế bào, kích thích một phản ứng miễn dịch.
Loại vắc-xin thứ ba được biết đến như một loại vắc-xin DNA plasmid, dùng vật liệu di truyền từ virus cuốn lại thành DNA vô hại, để phát triển khả năng miễn dịch.
Đây là công nghệ mới và có lợi thế là tiện lợi và gia tăng nhanh chóng, nhưng Hoa Kỳ chưa chấp thuận cho sử dụng vắc-xin DNA lên con người.
Nhưng cả ba loại vắc-xin Zika này cho thấy có hiệu quả, không có báo cáo phản ứng phụ nào.
Do mức độ nguy hại và tốc độ lan tràn của dịch Zika đang hoành hành Châu Mỹ Latin, các nhà nghiên cứu của Walter Reed và đại học Harvard đang tăng tốc làm việc.
Ông Dan Barouch, một giáo sư y khoa tại Trung tâm y tế Beth Israel Deaconess thuộc Harvard và là một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm, là người làm ra vắc-xin DNA.
Ông cho biết: “Không kịp có vắc-xin cho Thế vận hội Olympics ở Brazil.”
Công tác nghiên cứu chế tạo vắc-xin đang được xúc tiến khẩn trương trong một nỗ lực hợp tác.
Ông Barouch nói: “Mục đích của công trình chúng tôi làm là nhìn thấy nhiều kiểu phản ứng miễn dịch khác nhau gây ra bởi các loại vắc-xin khác nhau và để hiểu xem về mặt khoa học một sự bảo vệ bằng vắc-xin cần có những gì. Vì vậy, chúng tôi trưng ra tất cả các loại vắc-xin này, sự bảo vệ có được là do các kháng thể từ vắc-xin tạo ra.”
Kháng thể là những binh sĩ tiền tuyến trong hệ thống miễn dịch, và cả ba loại vắc-xin đều tạo ra một mức độ đáp ứng kháng thể để chống lại virus Zika.
Nhà nghiên cứu Michael giải thích lý do vì sao các nhà khoa học đang tăng tốc làm việc để phát triển vắc-xin chống lại virus Zika: “Chúng tôi không muốn lặp lại những gì từng xảy ra với Ebola. Lúc bấy giờ, chúng tôi cũng nghĩ rằng đã rất khẩn trương với Ebola, nhưng tới lúc bước vào cuộc chiến thì cuộc chiến đã kết thúc. Vì vậy, thay vì đưa xe tăng lên tàu để từ từ vượt đại dương, lần này chúng muốn đưa lính dù lên máy bay và bay thẳng ra chiến trường càng sớm càng tốt.”
Dịch virus Zika gây ra dị tật bẩm sinh nghiêm trọng tại châu Mỹ Latin, gọi là dị tật đầu nhỏ ở trẻ sơ sinh vì người mẹ bị nhiễm Zika trong lúc mang thai. Trẻ sinh ra bị dị tật đầu nhỏ bất thường, dẫn đến các khuyết tật về tinh thần và thể chất.
Tuần này, bang Florida của Hoa Kỳ báo cáo một số trường hợp bị nhiễm Zika dù không hề du hành ra nước ngoài. Virus này cũng được cho là gây ra hội chứng Guillain Barre, một căn bệnh bại liệt hiếm thấy đa số xảy ra ở người lớn.
