Ông Jair Bolsonaro, người theo chủ nghĩa dân tộc cánh hữu, đã tuyên thệ nhậm chức tổng thống Brazil hôm 1/1 năm 2019. Ngay lập tức ông đã kêu gọi Quốc hội chống lại nạn tham nhũng kinh niên ở nước này.
Phát biểu trước một phiên họp chung của hai viện Quốc hội chỉ vài phút sau khi tuyên thệ nhậm chức, ông Bolsonaro, một cựu đại úy phục vụ trong quân ngũ và là người công khai ca ngợi giai đoạn độc tài quân sự ở Brazil từ 1964 cho đến 1985, đã cam kết tuân theo những chuẩn mực dân chủ.
Ông nói rằng chính phủ của ông sẽ được dẫn đường bằng những lời hứa hẹn của ông với cử tri Brazil vốn đã quá chán chường với nạn tham nhũng, tỷ lệ tội ác bạo lực cao và nền kinh tế còn ì ạch của đất nước.
“Tôi sẽ làm việc không mệt mỏi để Brazil có thể đạt đến vận mệnh của mình,” ông Bolsonaro phát biểu sau khi được tuyên thệ. “Tôi thề rằng tôi sẽ củng cố nền dân chủ của Brazil.”
Trên mặt trận kinh tế, tân tổng thống hứa sẽ ‘thực hiện những cải cách thể chế quan trọng’ để thu hẹp thâm hụt ngân sách vốn đang nới rộng.
Ông Bolsonaro, 63 tuổi, một dân biểu 6 nhiệm kỳ vốn tận dụng được sự tức giận của người dân Brazil đối với định chế để trở thành tổng thống cực hữu đầu tiên của quốc gia Nam Mỹ này kể từ khi chế độ độc tài quân sự giao lại quyền hành cho chính phủ dân sự ba thập niên trước đây.
Ông Bolsonaro dự định sẽ định hình lại các mối quan hệ quốc tế của Brazil bằng cách xa rời liên minh với các nước đang phát triển và xích lại gần hơn các lãnh đạo phương Tây, nhất là Tổng thống Mỹ Donald Trump – người mà ông Bolsonaro bày tỏ sự ngưỡng mộ. Ông Trump đã điều Ngoại trưởng Mike Pompeo đến dự lễ nhậm chức của người đồng nhiệm Brazil.
Trong một dấu hiệu rõ ràng về sự thay đổi chính sách ngoại giao, Tổng thống Bolsonaro dự định sẽ dời Đại sứ quán Brazil ở Israel từ Tel Aviv đến Jerusalem. Hành động này là sự từ bỏ lập trường lâu nay của Brazil là ủng hộ giải pháp hai nhà nước đối với vấn đề Palestine.
Được sự ủng hộ mạnh mẽ của các thành phần bảo thủ trong xã hội Brazil, trong đó có các nhà thờ Ki-tô giáo Phúc âm, ông Bolsonaro muốn chặn đứng các động thái hợp pháp hóa quyền phá thai và sẽ đưa nội dung giáo dục giới tính ra khỏi hệ thống trường công trong một hành động phản đối điều mà ông gọi là ‘chủ nghĩa Marx về văn hóa’ mà các chính phủ cánh tả gần đây áp dụng cho Brazil.
Một phần ba nội các của ông đều là các cựu sỹ quan quân đội và đều là những người ủng hộ mạnh mẽ chế độ độc tài quân sự.
Ông Bolsonaro đã đối mặt với các cáo buộc kích động hãm hiếp và các tội về gây thù hận với những lời phát biểu về phụ nữ, người đồng tính và các cộng đồng thiểu số. Tuy nhiên, giọng điệu của ông về luật lệ và trật tự cùng với kế hoạch sẽ nới lỏng kiểm soát súng đạn đã được lòng nhiều cử tri Brazil.
Trong một cuộc phỏng vấn với kênh Record TV vào đêm trước lễ nhậm chức, ông Bolsonaro đã đả kích bộ máy khét tiếng quan liêu của Brazil vốn làm cho môi trường kinh doanh ở Brazil rất khó khăn và đắt đỏ. Ông thề sẽ dẹp bỏ cái gọi là ‘Chi phí Brazil’ vốn trói tay trói chân các doanh nghiệp tư nhân.
Ông cũng cam kết làm theo ông Donald Trump là rút Brazil ra khỏi Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Điều này đã làm các nhà hoạt động môi trường lo ngại. Kế hoạch của ông xây dựng những đập thủy điện ở sông Amazon và cho phép khai mỏ ở những khu bảo tồn thổ dân vốn được xem là những người bảo vệ cuối cùng của rừng rậm nhiệt đới lớn nhất thế giới cũng khiến nhiều người lo ngại.
Cộng đồng doanh nghiệp Brazil rất hào hứng với nhiệm kỳ tổng thống của ông Bolsonaro và trông chờ ông sẽ bổ nhiệm một nhóm các nhà kinh tế do nhà đầu tư ngân hàng Paulo Guedes đứng đầu. Ông Guedes đã hứa sẽ có hành động nhanh chóng để kiểm soát thâm hụt ngân sách của đất nước.
Ông Guedes có kế hoạch bán càng nhiều công ty nhà nước càng tốt trong một dự án tư hữu hóa mà ông dự tính sẽ đem lại cho Brazil đến 257 tỷ đô la.
“Tôi nghĩ chính phủ mới của Brazil sẽ làm tốt về kinh tế nhưng sẽ tệ hại cho nhân quyền và môi trường,” ông Brian Winter, phó chủ tịch chính sách tại Hội đồng các nước châu Mỹ có trụ sở ở New York, nhận định.
