Reuters - Những lời chia buồn đổ về từ giới âm nhạc cổ điển hôm thứ Hai 14 tháng 7 khi nghe tin nhạc trưởng Lorin Maazel, một trong những nhạc trưởng lừng danh, qua đời hôm Chủ nhật tại Rappahannock, bang Virginia. Hoa Kỳ thọ 84 tuổi vì biến chứng viêm phổi.
Là một thần đồng âm nhạc từ thuở nhỏ, sau này nhạc trưởng Maazel đã chỉ huy các dàn nhạc nổi tiếng như New York Philharmonic, Cleveland, dàn nhạc giao hưởng Munic Philharmonic trong số nhiều dàn nhạc khác.
Berlin Philharmonic, dàn nhạc mà ông thường xuyên chỉ huy - theo chương trình có buổi biểu diễn vào tháng 6 – đã đăng một thông báo trên trang web với nội dung, “Chúng tôi rất buồn là cuộc hội ngộ này không còn nữa. Chúng tôi sẽ nhớ đến Lorin Maazell, một nhạc trưởng đại tài, chúng tôi có những hồi ức sống động về ông với lòng biết ơn một bậc thầy tạo ra những dòng nhạc tràn đầy sức sống và duy cảm trong âm sắc.”
Nhạc trưởng Maazel sinh trưởng ở thủ đô Paris, Pháp năm 1930, thân sinh là người Mỹ gốc Nga. Ông chơi dương cầm và vĩ cầm, và trước khi đến tuổi thiếu niên ông đã chỉ huy các dàn nhạc trong đó có dàn nhạc NBC Symphony Orchestra và Idaho Orchestra.
Thính giác nhạy bén về âm nhạc của ông khi chỉ ra sai sót khiến cho ông được các nhạc sĩ đàn anh tôn trọng và với sự kết hợp kỹ thuật của chiếc đũa nhạc trưởng cùng với trí nhớ, ông ít khi sử dụng đến bản tổng phổ.
Cùng với các dàn nhạc nổi tiếng nhất thế giới, nhạc trưởng Maazel đã thu âm hàng trăm bản nhạc giao hưởng, trong đó có toàn bộ các tập nhạc của Beethoven, Mahler và Sibelius. Ông là người Mỹ đầu tiên trở thành tổng giám đốc và giám đốc nghệ thuật của Nhà hát Opera Quốc gia Vienna (Vienna State Opera) vào năm 1982, nhưng ông rời khỏi chức vụ này 2 năm sau vì bất hòa với bộ trưởng văn hóa.
Giám đốc hiện nay của nhà hát này, bà Dominique Meyer nói, trong một tuyên bố sau khi ông từ trần, ‘Sự qua đời của Lorin Maazel đối với chúng ta là một sự mất mát lớn lao cho nghệ thuật và cho con người. Tuy nhiên chúng ta cảm tạ về nhiều ấn tượng sâu sắc ông để lại và sẽ còn lưu lại với chúng ta.”
Pittsburgh Symphony là một trong số nhiều dàn nhạc ông chỉ huy, từ 1988 đến 1996. Ông Kirk Muspratt, nhạc trưởng chính thức của dàn nhạc làm việc dưới quyền nhạc trưởng Maazel nói:
“Điều đáng ngạc nhiên nhất về ông Maazel là trí nhớ phi thường của ông. Tôi nhớ ngay khi tôi là còn sinh viên ở Vienne, một đêm tôi đến xem vở nhạc kịch ‘Carmen’ thì có thông báo cho biết nhạc trưởng lẽ ra chỉ huy vở nhạc kịch bất ngờ bệnh nặng, và họ đã đưa ông vào bệnh viện. Ông Maazel là giám đốc âm nhạc của nhà hát lúc đó ở Vienne. Họ gọi cho ông biết và ông nói, “Ồ, không sao, tôi mang giày rồi đến đó chỉ huy dàn nhạc.” Mười lăm phút sau ông có mặt trong bộ đồ xám thường, chỉ huy vở nhạc kịch Carmen - bằng trí nhớ.”
Năm 2008, nhạc trưởng Maazel đưa dàn nhạc New York Philharmonic trình diễn ở Bắc Triều Tiên, buổi hòa nhạc nhằm mục tiêu mở cửa cho một trong những quốc gia cô lập nhất thế giới.
Buổi hòa nhạc đã gây ra tranh cãi. Mặc dù Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ khuyến khích chuyến lưu diễn ở Bình Nhưỡng, nhiều nhà phê bình am hiểu tình hình chỉ trích rằng buổi hòa nhạc mang lại uy tín cho chế độ áp bức này.
Nhạc trưởng Maazel trả lời những người chỉ trích, trong một bài viết trên tờ Wall Street Journal, “Các nghệ sĩ có vai trò hoạt động rộng lớn hơn trong công chúng. Tuy nhiên vai trò đó phải hoàn toàn phi chính trị, phi đảng phái, và không có chương trình làm việc chính xác. Mục tiêu là đưa công chúng và văn hóa của họ đến với nhau trên nền tảng chung.”
Khán giả, các nhân vật hàng đầu của chế độ cộng sản Bắc Triều Tiên, đã đứng lên vỗ tay tán thưởng nhiệt liệt, sau buổi biểu diễn đầy hào hứng, trong đó có các tấu khúc của Dvorak, Gershwin và một bài dân ca của Triều Tiên. Một vài nhạc sĩ rơi nước mắt khi rời sân khấu.
Nhạc trưởng Maazel nói sau buổi trình tấu rằng vì không biết nhiều về đất nước này nên ban nhạc không ngờ được phản ứng tuyệt vời.
Năm 2009, nhạc trưởng Maazel sáng lập Liên hoan Castleton, liên hoan này diễn ra hàng năm tại trang trại của ông trong bang Virginia, nơi ông tổ chức các buổi trình diễn và các hội thảo đào tạo. Liên hoan mang lại cho các nhạc sĩ trẻ nhiều triển vọng có cơ hội thực hiện các tác phẩm ở tầm mức cao và học hỏi các nghệ sĩ nổi tiếng. Nhạc trưởng Maazel là vị thầy hướng dẫn chỉ huy dàn nhạc, luyện cho các ca sĩ và nhạc công và chỉ huy các buổi trình diễn với chiếc đũa nhạc trưởng của mình.
Trước khi qua đời ông đã diễn tập và chuẩn bị cho ngày lễ hội này.
