Thế giới đã thoát khỏi thảm họa phóng xạ trong gang tấc khi dòng điện đến nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu bị cắt trong nhiều giờ, Tổng thống Ukraine cho biết, đồng thời kêu gọi các cơ quan quốc tế hành động nhanh hơn để buộc quân Nga rút hết khỏi địa điểm này.
Tổng thống Volodymyr Zelenskiy cho biết các cuộc pháo kích của Nga hôm 25/5 đã khiến các hố tro của một nhà máy điện than gần đó bốc lửa, ngắt nhà máy Zaporozhzhia khỏi lưới điện. Một quan chức Nga đổ lỗi cho phía Ukraine.
Máy phát điện diesel dự phòng đảm bảo nguồn cung năng lượng vốn rất quan trọng cho các hệ thống làm mát và an toàn ở nhà máy, ông Zelenskiy nói, và ca ngợi các kỹ thuật viên Ukraine vận hành nhà máy dưới ánh mắt chằm chằm của quân Nga.
“Nếu nhân viên chúng tôi ở nhà máy không phản ứng sau khi cúp điện, thì chúng ta đã phải gánh chịu hậu quả của tai nạn phóng xạ,” ông nói trong một bài phát biểu hàng đêm qua video hôm 25/8.
“Nga đã đặt Ukraine và tất cả châu Âu vào tình huống chỉ cách thảm họa phóng xạ một bước chân... Mỗi phút mà quân Nga ở lại nhà máy điện hạt nhân đều có nguy cơ thảm họa phóng xạ toàn cầu,” ông nói.
Cư dân ở thủ đô Kyiv, nằm cách nhà máy khoảng 556 km về phía tây bắc, thể hiện sự thất kinh trước tình hình.
“Tất nhiên mọi người đều sợ hãi, cả thế giới đều sợ hãi. Tôi thực sự muốn tình hình trở nên yên bình trở lại... Tôi muốn tình trạng thiếu điện được khắc phục và các nhà máy điện bổ sung sẽ hoạt động,” doanh nhân Volodymyr, 35 tuổi, nói với Reuters nhưng từ chối cho biết đầy đủ tên họ.
Energoatom cho biết điện phục vụ nhu cầu của nhà máy hiện đang được cung cấp thông qua một đường dây điện từ hệ thống điện của Ukraine và kết nối lưới điện với hai lò phản ứng đang hoạt động của nhà máy đang được khôi phục.
Ông Vladimir Rogov, quan chức được Nga bổ nhiệm tại thị trấn Enerhodar bị chiếm đóng gần nhà máy, đã đổ lỗi cho quân Ukraine về vụ việc, nói rằng họ đã gây ra cháy rừng gần nhà máy. Ông cho biết các thị trấn địa phương đã mất điện trong vài giờ.
“Điều này là do nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia bị ngắt khỏi đường dây điện do sự khiêu khích của quân lính của Zelenskiy,” ông Rogov viết trên Telegram. “Bản thân việc ngắt đường dây này là do đám cháy và chập mạch trên các đường dây điện gây ra.”
Energoatom cho biết đây là lần đầu tiên nhà máy bị ngắt kết nối hoàn toàn. Nơi đây đã trở thành điểm nóng trong cuộc chiến kéo dài sáu tháng qua.
Nga bắt đầu xâm lược Ukraine vào tháng Hai, chiếm được nhà máy vào tháng Ba và đã kiểm soát nó kể từ đó, mặc dù các kỹ thuật viên Ukraine vẫn vận hành nó. Nga và Ukraine đã cáo buộc lẫn nhau nã pháo vào nhà máy, làm dấy lên lo ngại về thảm họa hạt nhân.
Các chuyên gia hạt nhân đã cảnh báo về nguy cơ hư hại các bể nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng của nhà máy hay hư hại các lò phản ứng. Nếu nguồn điện cần để làm mát các bể chứa này bị ngắt, nó có thể gây ra thảm họa thảm khốc.
Paul Bracken, chuyên gia an ninh quốc gia và giáo sư tại Trường Quản lý Yale, cho biết mối quan tâm là đạn pháo hay tên lửa có thể xuyên thủng thành lò phản ứng và lan truyền bức xạ xung quanh một khu vực rộng lớn, giống như vụ tai nạn năm 1986 ở lò phản ứng Chornobyl.
Nhà máy Zaporizhzhia không trụ được có thể ‘khiến hàng trăm hay hàng nghìn người chết, và gây thiệt hại về mặt môi trường cho một vùng rộng lớn sâu vào lòng châu Âu,” Bracken nói.
Diễn đàn