Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hôm thứ Năm 6/7 nói rằng Mỹ và Âu châu gánh chịu “hết vụ tấn công khủng bố này đến vụ tấn công khủng bố khác,” nhưng “chúng tôi phải chấm dứt chúng.”
Trong phát biểu tại thủ đô Warsaw của Ba Lan, ông Trump cảnh báo rằng “có những mối đe dọa khủng khiếp đối với an ninh và cuộc sống của chúng ta,” và biên giới nước Mỹ sẽ không bao giờ mở ra cho chủ nghĩa khủng bố và cực đoan.
Ông nói: “Chúng tôi không thể chấp nhận những người không chấp nhận các giá trị của chúng tôi và dùng sự thù ghét để gây bạo động nhắm vào những người vô tội.”
Đồng chủ trì một cuộc họp báo với Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda sáng thứ Năm, Tổng thống Trump trong cam kết của Mỹ bảo vệ hòa bình và an ninh cho đông và trung Âu nói rằng Hoa Kỳ chung sức với Ba Lan giải quyết “những hành động và hành vi gây bất ổn” của Nga.
Tổng thống Trump đã phát biểu như vậy khi xuất hiện chung với Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda trong chặng dừng đầu tiên ở Warsaw của chuyến Âu du, và ông khen ngợi Ba Lan là nước đồng minh NATO “thiết yếu trong ngăn chặn xung đột.”
Tổng thống Mỹ đã chỉ trích một số thành viên NATO không đóng góp đủ cho chi tiểu của quân đội liên minh và trong phát biểu hôm thứ Năm ông nói Ba Lan là một đồng minh NATO làm tròn các nghĩa vụ.
Sau đó trong phát biểu tại một hội nghị thượng đỉnh khu vực, ông Trump nói với các nhà lãnh đạo hội nghị rằng Hoa Kỳ muốn thấy những rào cản về buôn bán năng lượng được giảm bớt và để cho các nước có thể đa dạng hóa nguồn cung ứng năng lượng.
Nhà lãnh đạo Mỹ sẽ đọc bài diễn văn quan trọng trước công chúng châu Âu lần đầu tiên tại tại Quảng trường Krasinski ở thủ đô Warsaw, nơi mà nhiều người dân Ba Lan khắc sâu dấu ấn chống chế độ độc tài.
Tòa Bạch Ốc cho hay Tổng thống Trump sẽ lập lại cam kết về nguyên tắc phòng thủ chung của NATO, nhưng ông cũng sẽ lập lại yêu cầu của ông là các thành viên phải đóng góp thêm để chia sẻ gánh nặng tài chánh của liên minh. Ông Trump hy vọng củng cố lại hình ảnh sau chuyến công du châu Âu hồi tháng 5 vừa qua của ông vốn bị xem là khá vụng về, khi ông chỉ trích lãnh đạo của các nước thành viên NATO không đóng góp đủ cho các lực lượng vũ trang của liên minh, và ông không ủng hộ Điều 5 của hiến chươngNATO về kêu gọi tất cả các nước thành viên trong liên minh cùng phản ứng khi một thành viên bị tấn công.
Hơn 3.000 binh sĩ Mỹ đang đồn trú tại Ba Lan, trong khuôn khổ triển khai lực lượng của NATO để chống lại hành động gây hấn của Nga tại Ukraine.
Giáo sư Zbigniew Lewicki của Đại học Warsaw, một nhà phân tích chính trị, nhận định rằng Ba Lan đang mưu tìm một sự bảo đảm chắc chắn.
Ông Lewicki nói: “Theo tôi thì đa số mọi người muốn nghe Hoa Kỳ sẽ tiếp tục duy trì quân đội tại Ba Lan, sẽ tôn trọng Điều 5 của hiến chương (NATO) Washington – có nghĩa là sẽ hỗ trợ cho chúng tôi nếu cần.”
Tổng thống Trump sẽ phát biểu tại một địa điểm mang tính lịch sử
Ông Trump sẽ đứng trước đài tưởng niệm Cuộc khởi nghĩa Warsaw năm 1944 ở Quảng trường Krasinski, nơi tôn vinh hàng trăm binh sĩ và thường dân Ba Lan đã bỏ mạng trong cuộc nổi dậy bất thành dài hai tháng chống Đức Quốc xã xâm chiến Warsaw.
Ông Adam Kedziorek, một cư dân Warsaw nói với đài VOA: “Chúng tôi rất phấn khởi đón Tổng thống Mỹ đến thăm Ba Lan. Và nhất là tại địa điểm lịch sử này, nơi có ý nghĩa quan trọng đối với người dân Ba Lan và người dân thành phố Warsaw.”
Ông Marcin Zaborowski của báo Visegrad, một tạp chí chính trị và văn hóa Trung Âu, nói rằng nhiều người Ba Lan hoan nghênh quan hệ gắn bó với Hoa Kỳ. Ông nói: “Warsaw, nơi bị tàn phá hoàn toàn trong Chiến tranh Thế giới thứ Hai, nhận thức về sự mất an toàn rất cao. Và chúng tôi ở ngay cạnh nước Nga đang gây hấn. Do đó dư luận trông mong rằng Điều 5 sẽ được đề cập đến. Và mối hiểm họa Nga sẽ được công khai nói đến.
Người Ba Lan mưu tìm bảo đảm kinh tế
Bảo đảm kinh tế nằm cao trong nghị trình. Trước khi đọc diễn văn, ông Trump sẽ dự Hội nghị Thượng đỉnh Sáng kiến Ba Hải dương của các nước quanh biển Adriatic, biển Blakan và biển Đen, được thành lập để tăng cường khả năng độc lập về năng lượng ở Đông Âu. Ba Lan hy vọng sẽ trở thành điểm trung chuyển chính nhập khẩu khí đốt hóa lỏng của Mỹ.
Giáo sư Lewicki của Đại học Warsaw nhận định: “Hiện tại chúng tôi mua rất nhiều khí đốt từ hãng Gazprom của Nga. Họ dùng đó để tống tiền chúng tôi và Ukraine. Hợp đồng khí đốt của chúng tôi với Gazprom còn hai năm nữa. Và tôi nghĩ đây là lúc quyết định không ký tiếp hợp đồng với Gazprom nữa, đơn giản là sẽ nhập khí đốt từ Na Uy và Mỹ.”
Những người ủng hộ nói quan điểm của ông Trump về các vấn đề toàn cầu, như khí hậu và di dân, tương đồng với nhiều nhà lãnh đạo quan trọng trong chính phủ hiện nay của Ba Lan. Tuy nhiên, nhiều người lo rằng chuyến thăm của Tổng thống Trump có thể đào sâu thêm rạn nứt giữa Đông Âu và Tây Âu.
Giáo sư Zaborowski nhận định: “Nếu Tổng thống Trump dùng dịp này để gây chia rẽ người châu Âu và nói rằng những người châu Âu như người Ba Lan tốt hơn những người châu Âu khác, như Pháp và Đức, tức là những người không hợp với ông lắm, thì điều đó không có ích.”
Các nhóm đối lập theo dự trù sẽ bày tỏ phản đối ông Trump. Bà Marcelina Zawisla của Đảng Razem, là đảng đã tổ chức những cuộc biểu tình chống chính phủ lớn hồi gần đây, nói với các phóng viên báo chí bên ngoài Ðại sứ quán Mỹ hôm thứ Ba: “Chúng tôi không đồng ý với thái độ sô-vanh của ông Trump hoặc quyết định rút Mỹ ra khỏi hiệp ước khí hậu vốn được lập ra để bảo vệ hành tinh của chúng ta.”
Các cuộc biểu tình phản đối có phần chắc sẽ bị giữ cách xa Quảng trường Krasinski, và rõ ràng là chính phủ Ba Lan kiên quyết dành sự chào đón nồng nhiệt cho Tổng thống Trump.
